Przygotowania do przeglądu legislacyjnego dot. danych osobowych

"Musimy się poważnie zastanowić, jak traktować serwisy społecznościowe w kontekście ochrony danych osobowych. Obowiązujące przepisy prawne pochodzą z połowy lat 90., kiedy technologia stawiała przed nami całkiem inne wyzwania. Wtedy były głównie strony www - statyczne, oferujące dostęp do wybranych przez ich autorów informacji. Dzisiaj wszyscy mogą skorzystać z narzędzi umożliwiających publikację dowolnych treści w sieci. Potrzebny jest przegląd istniejącego prawodawstwa pod kątem wyzwań stawianych przez dzisiejszą technologię."

- Dr Wojciech Wiewiórowski, Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych, w wywiadzie udzielonym tygodnikowi Computerworld, zatytułowanym Prywatność w cyfrowym świecie.

Jeszcze przed wyborem na stanowisko GIODO dr Wiewiórowski zapowiedział chęć współpracy z organizacjami społecznymi, by wspólnie zastanowić się, w którym kierunku powinien zmieniać się system prawny (por. Nagrania społecznego przesłuchania kandydata na GIODO). Dziś wiele z organizacji biorących udział w publicznej dyskusji otrzymały już zaproszenia do współpracy z GIODO.

Pytania stawiane przez dr Wiewiórowskiego są istotne i jednoznaczna odpowiedź na nie, być może właśnie dzięki przyszłym posunięciom legislacyjnym, może zwiększyć pewność prowadzenia działalności gospodarczej, ale również, a może przede wszystkim, zwiększyć stopień pewności praw i wolności obywatelskich. Jedno z takich pytań brzmi: "Czy jeżeli np. [użytkownik] umieszcza zdjęcia kolegów ze studiów, jest administratorem danych osobowych, czy też administratorem jest zarządzający serwisem społecznościowym?" Temat nie jest nam obcy, a to za sprawą głośnej sprawy zdjęcia w serwisie Nasza-klasa, która jednak jeszcze się nie zakończyła (została wydana kolejna decyzja i ta kolejna decyzja GIODO została przez osobę, której dane dotyczą, zaskarżona do sądu administracyjnego).

W niedawnej wypowiedzi dla pewnego radia posłużyłem się pewną, jestem świadomy, że niedoskonałą analogią: jeśli budujemy "globalne społeczeństwo informacyjne", które może (z wszelkimi zastrzeżeniami niedoskonałości analogii) symbolizować napełniony wodą basen, i jeśli mamy ochotę pływać w tym basenie, to trudno doprowadzić do sytuacji, w której nasza koszula będzie sucha. Koszula symbolizuje prawo do prywatności. Globalne społeczeństwo informacyjne stanowi wyzwanie. Wiadomo, że przepisy prawa powinny oddawać relacje społeczne. Relacje społeczne się zmieniają, zatem przepisy prawa również powinny być modyfikowane. Ale w którym kierunku?

Dziś mamy dość rozbudowany system ochrony prywatności i danych osobowych (te dwie sfery regulacji nie są ze sobą tożsame: może się zdarzyć, że ktoś spełni wymogi dotyczące przetwarzania danych osobowych, a mimo to naruszy prawo do prywatności). Jednym z ostatnich tego typu przykładów regulacji jest Karta praw podstawowych. Artykuł 7 Karty stwierdza, że „każdy ma prawo do poszanowania swego życia prywatnego i rodzinnego, domu i komunikowania się”. Artykuł 8 przewiduje prawo „do ochrony danych osobowych”. Już tylko z tego wynika, że prawo do prywatności nie jest dokładnie tym samym prawem, co prawo do ochrony danych osobowych. Poza tym są przepisy Konwencji Rady Europy nr 108 o ochronie osób w związku z automatycznym przetwarzaniem danych osobowych, są przepisy Unii Europejskiej, które poświęcone są ochronie prywatności oraz ochronie danych osobowych. W Polsce są przepisy ustawy o ochronie danych osobowych oraz przepisy dotyczące ochrony dóbr osobistych, w śród których sądy w praktyce stosowania prawa wyodrębniły prawo do prywatności. Jest też bardzo wiele przepisów szczególnych.

Przegląd systemu prawa stanowi nie lada wyzwanie. Myślę, że taki przegląd jest istotną sprawą. Przegląd przepisów jest dobrym pomysłem również z perspektywy urzędu odpowiadającego za tę sferę stosowania prawa, z perspektywy regulatora. Od rozwiązania pojawiających się problemów zależy, w jaki sposób historia zapamięta kolejną kadencję GIODO. Wydaje się, że w interesie nas wszystkich leży, by historia zapamiętała tą (i następne) kadencję dobrze.

Im więcej podmiotów zainteresowanych obiektywnie dobrą legislacją w tym zakresie zaangażuje się we wspieranie GIODO, tym uzyskamy lepsze rozwiązania prawne. Trzeba przy tym pamiętać, że GIODO nie ma inicjatywy legislacyjnej, nie może również zaskarżać rozwiązań prawnych do Trybunału Konstytucyjnego. Wszystko to powoduje, że konieczna jest w tej materii dość szeroka platforma porozumienia. Sam GIODO kończy swój wywiad słowami, z których wynika, że rozwiązanie już dostrzeżonych problemów i tych, które zostaną dostrzeżone w czasie przeglądu, "będzie należało do priorytetów działalności GIODO na najbliższe kilka lat". A więc chodzi o "długi marsz", nie zaś szybkie, gwałtowne rozwiązania o nieprzewidywalnych skutkach. Aby wesprzeć nieco tę dyskusję warto głośno sygnalizować dostrzeżone problemy, a jeszcze lepiej - propozycje ich rozwiązania. Wydaje się istotne (zarówno dla osób, których dane dotyczą, ale też dla tych, którzy takie dane przetwarzają), by system był prostszy, by dało się go objąć w całości, by prawa i obowiązki jasno wynikały z przepisów, by ograniczać przepisy odrębne i wyjątki od wyjątków od wyjątków od zasad...

Podobne materiały gromadzę w dziale cytaty niniejszego serwisu.

Przeczytaj również:

• O pracach nad zmianami w ochronie danych osobowych u progu nowej kadencji GIODO
• Jest generalny problem z prywatnością w społeczeństwie "informacyjnym"
• Ochrona prywatności i danych osobowych: w USA i Polsce dyskusje i debaty o internecie
• Konta w serwisach internetowych a "drobne bieżące sprawy życia codziennego"