Jakie społeczeństwo informacyjne, czyli konsultacje w sprawie (nie)dostępności kultury

Zastanawiałem się ostatnio, czy trudno jest stworzyć modę na udział w europejskich konsultacjach społecznych na temat projektowanych zmian prawnych. Jedna z tez, którą usłyszałem przy okazji, brzmiała, że chyba trudno, ponieważ ludzie nie wierzą, że mają jakikolwiek wpływ na zmiany przepisów. Z takimi konsultacjami trzeba też uważać. Na przykład wyobrażam sobie sytuację, w której ktoś sformułuje pytanie: OK, rozumiemy, że nie chcesz oddać nawet drobnej części swojego majątku na rzecz finansowania publicznego dostępu do dóbr kultury, ale jeśli miałbyś oddać, to byłoby to a) 95% majątku, b) 90% majątku, c) 80% majątku. Wyobrażam sobie, że jeśli ktoś zdecydowałby się na wzięcie udziału w ankiecie, to odpowiedź na tak sformułowane pytanie byłaby obowiązkowa. Jaki można by wyciągnąć wniosek z analizy odpowiedzi? 100% respondentów skłonnych byłoby pewnie oddać 80% swojego majątku na wskazany cel. Taka technika przygotowywania pytań w ankietach może oczywiście działać w drugą stronę i - jak się wydaje - posłużono się nią w konsultacjach Komisji Europejskiej na temat dostępu do dóbr kultury w domenie publicznej. Czy jesteście za tym, by w sytuacji, gdy prywatne środki będą zaangażowane w digitalizację dzieł będących już w domenie publicznej, dostęp do takich dzieł był ograniczony ze względu na ekonomiczne interesy digitalizujących te dzieła partnerów prywatnych?

Termin, w którym można jeszcze wziąć udział w konsultacjach Consultation on behalf of the Reflection Group ("Comité des Sages") on boosting cultural heritage online in Europe minie 30 września, a do 28 października Grupa Refleksji będzie analizować uzyskane odpowiedzi. W serwisie Facebook trwa właśnie wymiana komentarzy na temat konstrukcji tej ankiety (Jarosław Lipszyc poprosił o jej wypełnienie i zwrócenie uwagi na pytania o modele udstępniania: "powiedzcie "nie" wszędzie tam, gdzie dostęp do kultury będzie zarezerwowany dla bogatych i mogących płacić".

Lidia Makowska (m.in. INDEKS 73) komentuje:

Ankieta jest sprytnie przemyślana: konsekwentnie zadaje pytania, kto ma płacić za digitalizację dóbr kultury w domenie publicznej. Podprogowo sugeruje, że partner biznesowy jest niezbędny, on wykłada środki, więc inwestycja musi się zwrócić. Trzeba dać odpór takiemu myśleniu. Ja nie chcę płacić wielkiej korporacji za poematy Mickiewicza w sieci.

Dominik Batorski, socjolog i autor modułu badań Diagnoza Społeczna poświęconego korzystaniu z nowych technologii, potwierdza taką obserwację: "...co do sposobu konstrukcji ankiety to niestety faktycznie wygląda na robioną pod zapotrzebowanie na konkretne wyniki".

Sposób przeprowadzenia konsultacji społecznych ma znaczenie dla wyniku takich konsultacji. Wielokrotnie w tym serwisie zwracałem uwagę na to, że różne projekty normatywne nie są dostępne dla opinii publicznej, że stwarza się czasem problemy w dostępie na publiczne wysłuchania, w czasie których dyskutuje się proponowane zmiany. Na przykładzie prowadzonych właśnie konsultacji wypada zastanowić się nad wpływem treści dostępnych dla wszystkich konsultacji (treści zadawanych pytań zamkniętych). Może się wszak okazać, że przeprowadzone "konsultacje" w istocie nie są konsultacjami społecznymi, w których zainteresowani mogliby rzeczywiście przedstawić swój punkt widzenia.

Sięgnij również do materiału Polscy internauci chcą by powstała polska placówka dyplomatyczna na Marsie! Przeczytaj również: Duża, kompleksowa nowelizacja prawa autorskiego i utwory osierocone. Nie można zapomnieć ogłoszenia naszego Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego:

Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego chce, by problematyka związana z tzw. dziełami osieroconymi, czyli takimi, które podlegają ochronie praw autorskich, choć właściciela praw do nich nie można zidentyfikować lub odnaleźć, była priorytetem polskiej prezydencji w Unii Europejskiej.

Przeczytaj również: Zielona Księga: Prawo autorskie w gospodarce opartej na wiedzy (bez wiedzy).

PS
Pozostaje tylko czekać na to, aż wyspecjalizowane polskie organizacje społeczne będą przygotowywały gotowe szablony odpowiedzi na zadane w konsultacjach pytania. Na świecie tak się już dzieje.

PPS
Kto - waszym zdaniem - ma finansować digitalizację?