Nowela związana z udziałem RP w SIS (II) i VIS przeszła przez Sejm

Sejm przyjął Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o udziale Rzeczypospolitej Polskiej w Systemie Informacyjnym Schengen oraz Systemie Informacji Wizowej oraz niektórych innych ustaw. Na stronie Sejmu jeszcze o tym nie napisano, ale z informacją spieszy MSWiA. Warto przyjrzeć się samemu projektowi i uzasadnieniu, a następnie przyjrzeć się wersji przyjętej dziś przez Sejm (gdy zostanie opublikowana). Proces legislacyjny jeszcze się nie zakończył - teraz ustawa trafi do Senatu. Warto jednak odnotować dlaczego ta nowelizacja - zdaniem projektodawców - jest konieczna: "Po przeszło rocznym okresie obowiązywania ustawy doświadczenia związane z jej stosowaniem wskazują na konieczność podjęcia procesu legislacyjnego zmierzającego do zapewnienia jednolitej interpretacji przepisów oraz pełnej zgodności prawa polskiego z prawem wspólnotowym"...

Na stronie Sejmu można znaleźć materiały związane z procesem legislacyjnym, dotyczącym Rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o udziale Rzeczypospolitej Polskiej w Systemie Informacyjnym Schengen oraz Systemie Informacji Wizowej oraz niektórych innych ustaw. Tam m.in. treść przedłożenia rządowego (DOC) i uzasadnienie. Wśród materiałów znajdą Państwo również Opinię prawną dotyczącą tego projektu (m.in.: "Projekt ustawy nie budzi zasadniczych wątpliwości prawnych i merytorycznych"). Uchwalana właśnie ustawa ma zmienić ustawę z dnia 24 sierpnia 2007 r. o udziale Rzeczypospolitej Polskiej w Systemie Informacyjnym Schengen oraz Systemie Informacji Wizowej, ustawę z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz. U. z 2002 r., Nr 101, poz. 926 z późn. zm.), ustawę z dnia 13 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach (Dz. U. z 2006 r., Nr 234, poz. 1694 z późn. zm.) oraz ustawę z dnia 13 czerwca 2003 r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2006 r., Nr 234, poz. 1695 z późn. zm.).

Ta zmiana w sferze systemu ochrony danych osobowych, to m.in. uprawnienia i obowiązki Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych, ale też taka drobna zmiana w samej ustawie, że administratorzy danych "przetwarzanych przez właściwe organy na potrzeby udziału Rzeczypospolitej Polskiej w Systemie Informacyjnym Schengen oraz Wizowym Systemie Informacyjnym" są zwolnieni z rejestracji zbioru danych (zamiana z "Systemie Informacji Wizowej" w "Wizowym Systemie Informacyjnym", niby nic wielkiego).

Projekt podlinkowałem wyżej. Zacytuję fragment uzasadnienia tego projektu:

Celem opracowania ustawy zmieniającej ustawę o udziale Rzeczypospolitej Polskiej w Systemie Informacyjnym Schengen oraz Systemie Informacji Wizowej, zwaną dalej „ustawą nowelizującą”, jest usunięcie wszelkich wątpliwości interpretacyjnych i doprecyzowanie zakresu stosowania ustawy, które zostały zaobserwowane podczas pierwszego roku jej obowiązywania. Ponadto istotne jest przygotowanie podstaw prawnych zapewniających uprawnionym organom możliwość dostępu do Systemu Informacyjnego Schengen drugiej generacji (SIS II), zwany dalej „SIS II”, bez jakichkolwiek opóźnień, tj. z dniem określonym w decyzji Rady, zgodnie z art. 55 ust. 2 rozporządzenia (WE) nr 1987/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 2006 r. w sprawie utworzenia, funkcjonowania i użytkowania Systemu Informacyjnego Schengen drugiej generacji (SIS II) (Dz. UE L 381, poz. 4).
(...)
Do podstaw prawnych utworzenia SIS II zaliczyć należy m.in. rozporządzenie Rady (WE) nr 2424/2001 z dnia 6 grudnia 2001 r. w sprawie rozwoju Systemu Informacyjnego Schengen drugiej generacji (SIS II) (Dz. UE L 328, poz. 4) oraz decyzję Rady 2001/886/WSiSW z dnia 6 grudnia 2001 r. w sprawie rozwoju Systemu Informacyjnego Schengen drugiej generacji (SIS II) (Dz. UE L 328, poz. 1).

Przedmiotowe rozporządzenie nr 2424/2001 oraz decyzja 2001/886/WSiSW miały obowiązywać do dnia 31 grudnia 2006 r. Jednakże okazało się, że proces budowania SIS II będzie trwał dłużej niż pierwotnie przewidywano. W związku z tym, w celu zapewnienia środków finansowych na rozwój SIS II, również po 31 grudnia 2006 r. powstała konieczność przedłużenia okresu obowiązywania wyżej wskazanych aktów prawnych. Dlatego też zdecydowano się na wydanie rozporządzenia Rady (WE) nr 1988/2006 z dnia 21 grudnia 2006 r. zmieniającego rozporządzenie (WE) nr 2424/2001 w sprawie rozwoju Systemu Informacyjnego Schengen drugiej generacji (SIS II) 1988/2006 (Dz. UE L 411, poz. 63), oraz wydanie decyzji Rady 2006/1007/WSiSW z dnia 21 grudnia 2006 r. zmieniającej decyzję 2001/886/WSiSW w sprawie Systemu Informacyjnego Schengen drugiej generacji (SIS II) (Dz. UE L 411, poz. 78).

Ponadto warto dodać, że szczegółowe przepisy dotyczące utworzenia, funkcjonowania i użytkowania SIS II zostały zapisane w postanowieniach rozporządzenia (WE) nr 1987/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 2006 r. oraz decyzji Rady z dnia 12 czerwca 2007 r. nr 533/2007 w sprawie utworzenia, funkcjonowania i użytkowania Systemu Informacyjnego Schengen drugiej generacji (SIS II) (Dz. UE L 205, poz. 63), a także rozporządzenia (WE) nr 1986/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 2006 r. w sprawie dostępu służb odpowiedzialnych w państwach członkowskich za wydawanie świadectw rejestracji pojazdów do Systemu Informacyjnego Schengen drugiej generacji (SIS II) (Dz. UE L 381, poz. 1).

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1987/2006 stanowi niezbędną podstawę prawną dla systemu SIS II w kwestiach objętych zakresem stosowania Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską (tzw. I filar), natomiast decyzja Rady nr 533/2007 stanowi niezbędną podstawę prawną dla systemu SIS II w kwestiach objętych zakresem stosowania Traktatu o Unii Europejskiej (tzw. III filar).

W związku z przedłużaniem się prac nad wprowadzeniem SIS II i VIS oraz chęcią przystąpienia nowych państw członkowskich do SIS na podstawie propozycji Portugalii powstała tzw. koncepcja SISone4ALL, mająca na celu podłączenie nowych państw członkowskich do funkcjonującego SIS. SISone4ALL został pomyślany jako rozwiązanie tymczasowe, umożliwiające włączenie nowych państw do wówczas funkcjonującego SIS, natomiast docelowo wszystkie państwa członkowskie zobowiązały się do wprowadzenia SIS II.

Zagadnienia związane z funkcjonowaniem VIS uregulowane zostały w decyzji Rady 2004/512/WE z dnia 8 czerwca 2004 r. w sprawie ustanowienia Systemu Informacji Wizowej (VIS) (Dz. UE L 213, poz. 5), rozporządzeniu (WE) nr 562/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 marca 2006 r. ustanawiającym wspólnotowy kodeks zasad regulujących przepływ osób przez granice (kodeks graniczny Schengen) (Dz. UE L 105, poz. 1), rozporządzeniu 2252/2004 w sprawie norm dotyczących zabezpieczeń i danych biometrycznych w paszportach i dokumentach podróży wydawanych przez państwa członkowskie (Dz. UE L 385, poz. 1) oraz decyzji Komisji 2006/752/WE z dnia 3 listopada 2006 r. ustanawiającej lokalizację Systemu Informacji Wizowej (VIS) w fazie jego rozwoju (Dz. UE L 305, poz. 13). Jednakże powyżej wskazane akty prawne nie wyczerpywały w pełni przedmiotowego zagadnienia.

W związku z powyższym, w dniu 9 lipca 2008 r. zostało uchwalone rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2008/767 w sprawie Wizowego Systemu Informacyjnego (VIS) oraz wymiany danych pomiędzy państwami członkowskimi na temat wiz krótkoterminowych (rozporządzenie w sprawie VIS) (Dz. UE L 218, poz. 60), które kompleksowo uregulowało wszelkie zagadnienia funkcjonalne, instytucjonalne, materialne oraz proceduralne. Na uwagę zasługuje również decyzja Rady z dnia 23 czerwca 2008 r. nr 2008/633 w sprawie dostępu wyznaczonych organów państw członkowskich i Europolu do Wizowego Systemu Informacyjnego (VIS) do celów jego przeglądania w celu zapobiegania przestępstwom terrorystycznym i innym poważnym przestępstwom, ich wykrywania i ścigania (Dz. UE L 218, poz. 129).

Jednym z podstawowych warunków uczestnictwa w systemach SIS, SIS II i VIS jest istnienie odpowiednich systemów krajowych. Wszystkie trzy systemy opierają się na modelu scentralizowanym, w którym istnieje system centralny („C.SIS” w przypadku SIS, „CS-SIS” w przypadku SIS II i „CS-VIS” – w przypadku VIS), do którego jest „podłączony” system krajowy („N.SIS” w przypadku SIS, „NS-SIS” w przypadku SIS II i „interfejs krajowy” – w przypadku VIS).

W dniu 24 sierpnia 2007 r. została uchwalona ustawa o udziale Rzeczypospolitej Polskiej w Systemie Informacyjnym Schengen oraz Systemie Informacji Wizowej, która zawiera przepisy umożliwiające udział Polski w SIS, SIS II i VIS. Przedmiotowy akt prawny ma na celu zapewnienie sprawnej realizacji określonych w przepisach unijnych kompetencji związanych z SIS, SIS II i VIS przez organy krajowe. W związku z powyższym w dokumencie wskazano, jakie kompetencje przysługują poszczególnym, wymienionym w ustawie organom. Dzięki uchwaleniu wyżej cytowanej ustawy zagwarantowano zgodność polskiego prawa z zasadami i środkami ochrony systemu i danych przewidzianych w przepisach europejskich, w szczególności w zakresie przetwarzania danych osobowych, w tym kontroli dostępu do sprzętu, kontroli nośników danych, kontroli gromadzenia danych, kontroli użytkownika, kontroli dostępu do danych, kontroli transmisji danych oraz kontroli dostarczania danych. Przepisy ustawy przewidziały również odpowiedzialność Skarbu Państwa za szkody spowodowane niezgodnym z prawem działaniem lub zaniechaniem związanym z wykorzystywaniem danych SIS lub VIS.
(...)

W uzasadnieniu jest też omówienie poszczególnych przepisów. I tak np.:

(...)
Dodatkowo art. 1 ustawy określający przedmiot regulacji ustawowej w obecnym brzmieniu okazał się niejasny i niespójny. Wyrażenie „organów uprawnionych do dostępu do danych w zakresie wykorzystywania informacji” zastąpiono wyrażeniem „organów uprawnionych do wglądu do danych”. Dotychczas obowiązujący zapis był niespójny z przepisami ustawy, które definiują zakres dostępu poszczególnych organów do Krajowego Systemu Informatycznego, zwanego dalej „KSI” – przez określenie uprawnień do dokonywania wpisów i wglądu do danych, nie zaś w zakresie wykorzystywania informacji. Treść przedmiotowego przepisu uzupełniono również przez dodanie po słowie „obowiązki” wyrażenia „i uprawnienia”, jako że ustawa w swojej treści odwołuje się nie tylko do obowiązków, ale także szeroko do uprawnień poszczególnych organów państwowych, wskazanych w szczególności w art. 3 – 4 i art. 7 ustawy.
(...)
Art. 2 pkt 1 ustawy określa pojęcie „bezpośredniego dostępu”. Zaproponowane nowe brzmienie wynika z konieczności jasnego rozróżnienia pojęć stosowanych w przepisach ustawy. Należy zauważyć, że różnice pomiędzy pojęciami „dostęp do danych” a „wgląd do danych” nie zostały wystarczająco jasno sprecyzowane w ramach poszczególnych przepisów ustawy i dlatego też niniejsza kwestia, aby nie powodować nieporozumień, powinna zostać ujęta w definicji pojęcia „bezpośredniego dostępu”.

Wprowadzona zmiana do art. 2 pkt 2 ustawy ma związek z dostosowaniem użytych w ustawie pojęć do nazewnictwa wspólnotowego. Ponadto istotnym jest, żeby określenie używane w obrębie całej ustawy znalazło swoje odzwierciedlenie w definicji, tak aby jego brzmienie nie budziło wątpliwości.
(...)
Dotychczasowa treść art. 2 pkt 11 ustawy była niejasna, jeśli chodzi o zakres użycia zasobów KSI przez uprawnione organy. Pojęcie „dostęp do danych” zastosowane w ustawie obejmuje zarówno przekazywanie danych (wpisy), jak też wgląd do danych. Użyte w przedmiotowej definicji sformułowanie „przekazywanie oraz dostęp do danych” okazało się niejasne i zostało zastąpione pojęciem zdefiniowanym w ustawie, a mianowicie „wykorzystywanie danych”.

Ponadto dokonano zmiany definicji KSI poprzez ujęcie słowa „oprogramowania” w nawias i umieszczenie za sformułowaniem „narzędzi programowych”. Taka konstrukcja jest uzasadniona z punktu widzenia tożsamego znaczenia obu ww. określeń.
(...)
Niniejsza zmiana art. 2 pkt 14 ustawy jest konsekwencją nadania nowego brzmienia pojęciu „bezpośredniego dostępu”, o którym mowa w art. 1 pkt 3 lit. a ustawy nowelizującej.

Ponadto w związku z dodaniem art. 3a i art. 4a, w których mowa jest o pośrednim dostępie i organach pełniących rolę punktów dostępu, niezbędne było uwzględnienie tego faktu w niniejszy definicji.
(...)

I tak dalej...

O przyjęciu w trzecim czytaniu projektu ustawy nowelizującej napisało MSWiA w tekście Sejm uchwalił zmianę ustawy o udziale Polski w SIS i VIS