Jeszcze o projekcie nowelizacji Prawa prasowego - stanowisko RK CMWP SDP

Otrzymałem stanowisko Rady Konsultacyjnej Centrum Monitoringu Wolności Prasy Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich, które Rada wydała 8. lipca 2009 roku. Chodzi o projekt nowelizacji ustawy Prawo prasowe, o którym pisałem m.in. w tekście Projekt noweli Prawa prasowego: rozumiem, że minister Zdrojewski chce rejestracji zdrojewski-bogdan.pl, a wątek ten rozwijałem następnie w kilku innych tekstach, opublikowanych w dziale prasa niniejszego serwisu, w szczególności w tekście Skąd pomysł rejestracji elektronicznych publikacji?, w którym wskazałem na potencjalny związek tej propozycji noweli z równoległymi działaniami Izby Wydawców Prasy, związanymi z prawem autorskim.

Poniżej cytuję Stanowisko Rady Konsultacyjnej Centrum Monitoringu Wolności Prasy SDP w sprawie projektu nowelizacji Ustawy Prawo prasowe przedłożonego do konsultacji społecznych z dnia 1 czerwca 2009r. przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, przy czym pozwoliłem sobie na wytłuszczenie fragmentu, który - jak uważam - stanowi istotę tego stanowiska:

Rada Konsultacyjna z aprobatą przyjmuje działania zmierzające do dostosowania regulacji prawnych do nowych warunków ustrojowych i technologicznych. Rada wyraża zarazem pogląd, że obecne rozwiązania zawarte w ustawie Prawo prasowe wymagają zmian nie tylko w kierunku ich dekomunizacji, co realizuje w części przedłożony do konsultacji projekt, ale ich celem powinno być także ustanowienie takich zasad korzystania z nowych sposobów publikacji (w szczególności w Internecie, Intranecie i Ekstranecie), które gwarantowałyby równowagę ochrony interesów osób korzystających z wolności wypowiedzi i tych, których wypowiedzi dotyczą. Z tego względu słuszne wydają się proponowane zmiany w kierunku ujednolicenia zasad korzystania z instytucji sprostowania oraz propozycja doprecyzowania trybu autoryzowania wypowiedzi a także wyraźne wskazanie zadań i funkcji prasy.

Rada wyraża zarazem obawę, że zaproponowany w projekcie sposób definiowania prasy nie ułatwi wyodrębniania spośród wielu podmiotów zajmujących się publikowaniem tych, którym status prasy przynależy. Podzielając, zatem pogląd, który legł u podstaw proponowanych zmian, o potrzebie utrzymania obowiązku rejestrowania tytułów prasowych, Rada oczekuje, że w przyszłych regulacjach prawnych istotną przesłanką przy kwalifikowaniu publikacji będzie także sposób, w jaki podmiot sam pozycjonuje swój status na rynku powołując się na przysługujące mu z tego tytułu uprawnienia. Proponowana definicja wydawcy również jest nie do przyjęcia. Przy dobrej definicji prasy wystarczy twierdzenie, że wydawcą jest ten, kto pod swoim imieniem wydaje prasę.

Rada dostrzega zarazem zagrożenie związane z przeniesieniem ciężaru odpowiedzialności prawnej za naruszenia spowodowane treścią publikacji z podmiotu prowadzącego działalność wydawniczą na zatrudniane przez niego osoby. Zmiany te wydają się tym bardziej groźne, że nie zwalniają z obowiązku realizacji narzuconej przez wydawcę linii programowej i nie wyposażają redaktora naczelnego ani pozostałych dziennikarzy w takie atrybuty jak choćby klauzula sumienia

Rada oczekuje, że zmiany te nie zakończą prac nad nowym aktem prawnym, który w sposób kompleksowy regulowałby działalność środków społecznego komunikowania w nowych warunkach technologicznych i ustrojowych.

Wydaje się, że istotnym problemem jest tu kwestia odpowiedzialności za słowo. Prawo prasowe w dotychczasowym kształcie wprowadza pewne przepisy, które mówią o odpowiedzialności autora materiału prasowego, redaktora naczelnego i wydawcy. Jednocześnie ustawa o świadczeniu usług drogą elektroniczną wprowadziła przepisy takie, jak art 14 ustawy, w których znajdują się (warunkowe) wyłączenia odpowiedzialności różnych podmiotów (np. świadczącego usługi drogą elektroniczną właśnie). Jeśli Prawo prasowe ma spójnie regulować działalność prasową, a jednocześnie ma rozszerzać "sferę prasową" również na publikacje elektroniczne - musi być zachowana spójność regulacji również w sferze odpowiedzialności za słowo (por. Sąd Okręgowy utrzymał w mocy uniewinnienie Leszka Szymczaka (sygn. akt VI Ka 202/09)).