Odpowiedzi z Prokuratury Generalnej w sprawie konta na Twitterze

Niedawno sygnalizowałem, że złożyłem do Prokuratury Generalnej wniosek o dostęp do informacji publicznej, w którym pytałem m.in. o umowę pomiędzy Prokuraturą Generalną a spółka Twitter, Inc. (z siedzibą w San Francisco), a także o treść dokumentów ujawniających stosowane w Prokuraturze Generalnej procedury związane z publikacją informacji przez osoby występujące w imieniu Prokuratury Generalnej w serwisie twitter.com, a także o treść takich dokumentów, które regulują procedury związane z pozyskiwaniem informacji za pośrednictwem serwisu twitter.com, w szczególności, ale nie wyłącznie, związane z postępowaniem z informacjami pozyskanymi w ramach „obserwowania” innych użytkowników korzystających z serwisu twitter.com (por. Kiedy obserwuje cię prokuratura...). Dziś otrzymałem odpowiedź na swój wniosek. Ale to nie był jedyny wniosek, który trafił do Prokuratury Generalnej w sprawie tego konta.

Zacznę od uzyskanej przeze mnie odpowiedzi na mój wniosek. Z otrzymanej odpowiedzi dowiedziałem się, że Prokuratura Generalna wykorzystuje w swojej działalności serwis Twitter.com, że w ramach tego serwisu Prokuratura Generalne korzysta tylko z jednego "konta" i jest nim konto @PG_GOV_PL. Konto to obsługiwane jest przez pracowników Prokuratury Generalnej (z innych źródeł wiem, że są dwie osoby, które korzystają z tego konta, to znaczy, że operatorzy tego konta mogą się zmieniać).

W swoim wniosku poprosiłem o informację na temat osoby, która w imieniu Prokuratury Generalnej zawarła umowę o świadczenie usług drogą elektroniczną ze spółką Twitter, Inc. Z uzyskanej odpowiedzi dowiedziałem się, że:

Procedura utworzenia konta w serwisie twitter.com została przeprowadzona przez prokuratora Macieja Kujawskiego z Biura Prokuratora Generalnego za wiedzą i ustną zgodą Prokuratora Generalnego.

To oznacza, że nie ma sensu, bym w kolejnym wniosku pytał o udzielone pełnomocnictwa do zawarcia takiej umowy pomiędzy Prokuraturą Generalną, a spółką. Ale też taka informacja rodzi w mojej głowie szereg pytań o charakter prawny takiej umowy. Chodzi o to, że zakładając konto w serwisie Twitter, kiedy akceptuje się regulamin („Terms of Service”), itp, dochodzi do zawarcia umowy. Jakie skutki prawne rodzi taka umowa po stronie Prokuratury Generalnej, albo szerzej: jakie skutki prawne ona rodzi dla państwa polskiego? Wiadomo, że niedawno ujawnione informacje na temat amerykańskiego systemu PRISM sugerują, że amerykańskie służby mają potencjalny dostęp do danych użytkowników "serwisów społecznościowych". Czy to znaczy, że mogą analizować również aktywność prokuratorów korzystających z serwisu Twitter? A z innej strony: kto będzie ponosił odpowiedzialność za treść komunikatów, które korzystający z takiego konta opublikuje w serwisie Twitter, na przykład wówczas, gdy dojdzie do naruszenia dóbr osobistych osób trzecich, albo popełnienia jednego z wielu różnych przestępstw, które można popełnić w sferze obiegu informacji (np. - pisząc potocznie - ujawnienie tajemnicy prawnie chronionej, nawoływanie do waśni, znieważenie prezydenta, etc.)? Czy zawarcie umowy z amerykańską spółką "za wiedzą i ustną zgodą Prokuratora Generalnego" to tyle, co zawarcie umowy w imieniu i na rzecz Prokuratury Generalnej? Czy korzystanie przez prokuratorów z Biura Prokuratora Generalnego jest działaniem na podstawie i w granicach prawa, o którym mowa w art. 7 Konstytucji RP? Czy takie komunikaty prokuratorów korzystających z konta Prokuratury Generalnej w serwisie Twitter, to są to materiały urzędowe w rozumieniu art. 4 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych? Czy są informacją publiczną, którą można swobodnie ponownie wykorzystywać w znaczeniu przepisów dyrektywy o ponownym wykorzystaniu informacji z sektora publicznego i polskiej ustawy o dostępie do informacji publicznej? Jak się ma umowa z Twitterem zawarta bez pisemnego umocowania do warunków takiego ponownego wykorzystania? I tak dalej. Pytań mam pełną głowę, ale nie znam wielu odpowiedzi na nie.

Jak wspomniałem - zapytałem też o procedury postępowania w przypadku publikowania informacji i pozyskiwania oraz wykorzystania informacji o innych użytkownikach serwisu Twitter. W tym obszarze uzyskałem następującą odpowiedź:

Procedury, o których mowa w punkcie 6 i 7 Pana wniosku, związane z publikacją informacji w serwisie twitter.com, pozyskiwaniem informacji za pośrednictwem tego serwisu, nie zostały opracowane w formie pisemnej. Zamieszczanie informacji w tym serwisie odbywa się na takich samych zasadach jak udzielanie informacji dziennikarzom w innych "tradycyjnych" formach /telefonicznie, pocztą elektroniczną, etc/. Informacje uzyskane za pośrednictwem tego serwisu są, w zależności od ich treści, wykorzystywane do realizacji zadań określonych w art. 3 i w art. 5 oraz w art. 42 ustawy z dnia 20 czerwca 1985 roku o prokuraturze /tekst jedn. Dz. U. Nr 270, poz. 1599 z 2011 roku ze zm./.

O czym zatem mowa w tych przepisach, które zostały przywołane w odpowiedzi na wniosek o dostęp do informacji publicznej? Przywołam zatem stosowną treść przepisów ustawy o Prokuraturze, przy czym trzeba zacząć od art. 2 ustawy, zgodnie z którym "zadaniem prokuratury jest strzeżenie praworządności oraz czuwanie nad ściganiem przestępstw":

Art. 3.

1. Zadania określone w art. 2 Prokurator Generalny i podlegli mu prokuratorzy wykonują przez:

1) prowadzenie lub nadzorowanie postępowania przygotowawczego w sprawach karnych oraz sprawowanie funkcji oskarżyciela publicznego przed sądami;

2) wytaczanie powództw w sprawach karnych i cywilnych oraz składanie wniosków i udział w postępowaniu sądowym w sprawach cywilnych, ze stosunku pracy i ubezpieczeń społecznych, jeżeli tego wymaga ochrona praworządności, interesu społecznego, własności lub praw obywateli;

3) podejmowanie środków przewidzianych prawem, zmierzających do prawidłowego i jednolitego stosowania prawa w postępowaniu sądowym, administracyjnym, w sprawach o wykroczenia oraz w innych postępowaniach;

4) sprawowanie nadzoru nad wykonaniem postanowień o tymczasowym aresztowaniu oraz innych decyzji o pozbawieniu wolności;

5) współpracę z jednostkami naukowymi w zakresie prowadzenia badań dotyczących problematyki przestępczości, jej zwalczania i zapobiegania oraz kontroli;

5a) gromadzenie, przetwarzanie i analizowanie w systemach informatycznych danych, w tym danych osobowych, pochodzących z prowadzonych lub nadzorowanych na podstawie ustawy postępowań oraz z udziału w postępowaniu sądowym, administracyjnym, w sprawach o wykroczenia lub innych postępowaniach prowadzonych na podstawie ustawy, przekazywanie danych i wyników analiz właściwym organom, w tym organom innych państw, organizacjom międzynarodowym, w tym ponadnarodowym, oraz organom Unii Europejskiej, jeżeli przewiduje to ustawa lub umowa międzynarodowa ratyfikowana przez Rzeczpospolitą Polską lub jeżeli przekazywanie danych i wyników analiz tym organom i organizacjom wynika z odrębnych przepisów; administratorem tych danych, w rozumieniu przepisów ustawy o ochronie danych osobowych, gromadzonych i przetwarzanych w ogólnokrajowych systemach informatycznych prokuratury jest Prokurator Generalny;

6) zaskarżanie do sądu niezgodnych z prawem decyzji administracyjnych oraz udział w postępowaniu sądowym w sprawach zgodności z prawem takich decyzji;

7) koordynowanie działalności w zakresie ścigania przestępstw, prowadzonej przez inne organy państwowe;

7a) nadzór nad zgodnością z prawem inicjowania i przeprowadzania czynności operacyjno-rozpoznawczych przez organy ścigania w zakresie przewidzianym w ustawach regulujących organizację i przedmiot działania tych organów;

8) współdziałanie z organami państwowymi, państwowymi jednostkami organizacyjnymi i organizacjami społecznymi w zapobieganiu przestępczości i innym naruszeniom prawa;

8a) współpracę z Szefem Krajowego Centrum Informacji Kryminalnych w za-kresie niezbędnym do realizacji jego zadań ustawowych;

8b) współpracę i udział w działaniach podejmowanych przez organizacje międzynarodowe lub ponadnarodowe oraz zespoły międzynarodowe, działające na podstawie umów międzynarodowych, w tym umów konstytuujących organizacje międzynarodowe, ratyfikowanych przez Rzeczpospolitą Polską;

9) opiniowanie projektów aktów normatywnych;

10) podejmowanie innych czynności określonych w ustawach.

(...)

Art. 5.
Jeżeli uchwała organu samorządu terytorialnego albo rozporządzenie wojewody są niezgodne z prawem, prokurator zwraca się do organu, który je wydał, o ich zmianę lub uchylenie albo kieruje wniosek o ich uchylenie do właściwego organu nadzoru; w wypadku uchwały organu samorządu terytorialnego prokurator może także wystąpić o stwierdzenie jej nieważności do sądu administracyjnego.

(...)

Art. 42.
Udział prokuratora w postępowaniu cywilnym, administracyjnym, w sprawach o wykroczenia oraz w innych postępowaniach określają odrębne ustawy.

(...)

Te zostały w odpowiedzi na wniosek przywołane i oczywiście kilka z możliwości ujawnionych w tych przepisach jest interesujących. Jednak wiadomo, że prokuratorów, podobnie zresztą jak wszystkich innych obywateli, obowiązuje cały system prawny. Dlatego oczywiście równie dobrze w odpowiedzi na mój wniosek Prokuratura Generalna mogła napisać, że za pośrednictwem konta w serwisie twitter.com generalnie realizuje ona zadania przewidziane przepisami systemu prawnego, w szczególności przepisami ustawy o prokuraturze.

Natomiast ciekawi mnie coś takiego: czy osoba korzystająca z konta Prokuratury Generalnej w serwisie Twitter reprezentuje instytucję państwową w rozumieniu Art. 304 § 2. Kodeksu Postępowania Karnego. Bo jeśli tak, to przywołam ten przepis:

§ 2. Instytucje państwowe i samorządowe, które w związku ze swą działalnością dowiedziały się o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu, są obowiązane niezwłocznie zawiadomić o tym prokuratora lub Policję oraz przedsięwziąć niezbędne czynności do czasu przybycia organu powołanego do ścigania przestępstw lub do czasu wydania przez ten organ stosownego zarządzenia, aby nie dopuścić do zatarcia śladów i dowodów przestępstwa.

Krótko mówiąc pytanie brzmi: czy wystarczy "puścić mesga" skierowanego do konta @PG_GOV_PL, by powstał obowiązek uruchomienia przez prokuraturę postępowań w sprawach o przestępstwa ścigane z urzędu, jeśli taki "mesg" (wiadomość; jedna lub kilka) będzie ujawniał dostatecznie okoliczności uprawdopodobniająca popełnienie takiego przestępstwa. Innymi słowy: czy wystarczy skierować na konto @PG_GOV_PL link np. do tekstu Daukszewicz przeprasza za plagiat i proponuje flaszkę, by prokuratura z urzędu musiała wszcząć śledztwo w sprawie popełnienia - ściganego wszak z urzędu - przestępstwa z art. 115 ust. 1 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, czyli w sprawie przypisania sobie autorstwa cudzego utworu?

Pytań jest znacznie więcej. Na przykład: w przypadku, gdy taka komunikacja z Prokuraturą będzie uznana za wystarczającą do poszerzenia jej stanu wiedzy o tym, co się dzieje w społeczeństwie - jak należy interpretować zignorowanie takich informacji przez osoby korzystające z konta Prokuratury Generalnej? Czy będzie to niedopełnienie obowiązków?

Tymczasem, jak się dowiedziałem, koledzy internauci złożyli też do Prokuratury Generalnej wniosek o udostępnienie informacji publicznej - hasła do twitterowego konta @PG_GOV_PL. Ponoć otrzymali odpowiedź, w której Prokuratura nie chce udostępnić takiej informacji publicznej. Zapytałem od razu kolegów, czy odmawiając udostępnienia takiej informacji Prokuratura Generalna wydała decyzję administracyjną odmawiającą udzielenia informacji, w której to decyzji powinno być uzasadnienie, a tak wydana decyzja może być już kontrolowana przed sądem administracyjnym. Dowiedziałem się, że decyzji administracyjnej nie wydano. A to, w przypadku, gdy miną terminy udzielenia informacji publicznej, jest już przesłanka do skarżenia bezczynności organu. Ale ciekawe jest to, że Prokuratura Generalna uznała, że hasło do serwisu Twitter generalnie wcale nie jest informacją publiczną:

Prokuratura Generalna odpowiedziała na wniosek (tym razem akurat nie mój) o udostępnienie hasła do konta Twitter m.in.: "Hasło do powyższego konta, pozwalające na bezpieczne logowanie się jego posiadacza, nie jest informacją publiczną w rozumieniu art. 1 ust. 1 w powiązaniu z art. 6 przywołanej ustawy". Chodzi oczywiście o ustawę o dostępie do informacji publicznej.

Tymczasem art. 1 ust. 1 ustawy stwierdza, że każda informacja o sprawach publicznych stanowi informację publiczną w rozumieniu ustawy i podlega udostępnieniu i ponownemu wykorzystywaniu na zasadach i w trybie określonych w niniejszej ustawie. Art. 6 jedynie wymienia "w szczególności" informacje, które podlegają udostępnieniu.

A hasło, z którego korzysta Prokuratura Generalna jest informacją w sprawach publicznych, bo też i Prokuratura Generalna nie jest podmiotem prywatnym, tylko instytucją publiczną. Hasło do konta, z którego korzysta Prokuratura generalna jest to informacja publiczna, chociaż może taką, której nie można udostępnić ze względu na jakieś przesłanki, które wynikają z art. 5 ustawy? Ale jakie to przesłanki? Tego dowiedzielibyśmy się z uzasadnienia decyzji odmawiającej udostępnienie informacji publicznej. I byłoby bardzo interesująco.

To tylko z pozoru "błahe" sprawy. Jakież może mieć znaczenie takie jedno konto w serwisie Twitter - ktoś zapyta. Ale tu nie chodzi o konto w tym czy innym serwisie internetowym, tylko o fundamenty działania demokratycznego państwa prawnego. Twitter i owo konto obsługiwane przez prokuratorów Prokuratury Generalnej jest tu tylko punktem skupienia uwagi na problemie znacznie szerszej natury. Nawet nie chodzi tylko o elektroniczną inwigilację obywateli. Ale gdyby chodziło tylko o nią, to warto przywołać reakcję Johna Olivera, który w programie The Daily Show komentował tłumaczenie Prezydenta USA i jego administracji, że PRISM nie naruszył żadnych przepisów:

I think you're misunderstanding the perceived problem here, Mr. President: No one is saying that you broke any laws. We're just saying it's a little bit weird that you didn't have to.