Usługa audiowizualna i pytania dotyczące projektowanych przepisów

Trochę nam Sejm poprawił projekt i nie ma w nim już nieszczęsnych "prywatnych użytkowników", "for internetowych", "blogów", czy "gazet", które były w projekcie skierowanym do Sejmu, a których występowanie w projekcie ustawy świadczy o tym, że redagujący projekt po prostu przekleili fragmenty z polskiej wersji dyrektywy unijnej. Nadal jednak nie wiadomo dokładnie kogo ta ustawa ma dotyczyć i jakie będą jej skutki. To, co stanowi bardzo wielkie zagrożenie, to zapowiadane oddanie Krajowej Radzie Radiofonii i Telewizji możliwości interpretowania niejasnych przepisów ustawowych. Bo KRRiT będzie w praktyce wyznaczać reguły gry i powie jednym, że mogą publikować, a innym, że nie mogą. Ustali kryteria. Tylko, że konstytucja zapewnia każdemu wolność wyrażania swoich poglądów oraz pozyskiwania i rozpowszechniania informacji... W audycji "Mediacje" radia TOK FM rozmawialiśmy z mec. Igorem Ostrowskim o projekcie tej ustawy. Audycję prowadziła red. Ewa Wanat. Projekt trafił do Senatu.

Dyskusja dotyczy pilnego rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o radiofonii i telewizji oraz niektórych innych ustaw (PDF) w wersji, która jest obecnie w Senacie (por. Prace nad "trudną ustawą medialną" w trybie pilnym - ustawa trafiła do Senatu).

Materiał prasowy po audycji Mediacje można znaleźć na stronach serwisu TOK FM, pod tytułem Nowe prawo medialne ograniczy wolność słowa? Rząd: "Nie znaleźliśmy lepszych rozwiązań".

Audycję tradycyjnie nagrywałem na wideo. Poniżej zatem prezentuje moją własną produkcję:

Późna debata na temat usług medialnych - nagranie fragmentu audycji "Mediacje" radia TOK FM z dnia 10 marca 2011 roku. Audycję prowadzi Ewa Wanat, gośćmi audycji są mec. Igor Ostrowski z zespołu doradców strategicznych premiera oraz Piotr Waglowski, autor serwisu VaGla.pl Prawo i Internet. Na obejrzenie nagrania należy przeznaczyć 30 minut. Bonusem jest tu nagranie wymiany zdań na "offie" w czasie przerwy w audycji.

To, co w audycji pada nawet dwa razy, to motyw 15 dyrektywy 2007/65/WE:

(15) Żaden przepis niniejszej dyrektywy nie powinien zobowiązywać ani zachęcać państw członkowskich do wprowadzania nowych systemów koncesjonowania lub administracyjnego zatwierdzania jakiegokolwiek rodzaju audiowizualnych usług medialnych.

Projektowany art 41a ust. 1 ustawy wygląda jednak tak:

Audiowizualna usługa medialna na żądanie wymaga zgłoszenia do wykazu prowadzonego przez Przewodniczącego Krajowej Rady

Jeśli ktoś będzie rozpowszechniał "program telewizyjny w systemie teleinformatycznym lub udostępniał publicznie audiowizualną usługę medialną na żądanie bez wpisu do rejestru lub wykazu", to mu przewodniczący KRRiT nałoży karę pieniężną. I to potencjalnie sporą karę, bo do 10% przychodu (nie dochody, tylko przychodu) z roku poprzedniego.

Prowadzę sobie ten serwis internetowy od 14 lat. Prowadzę też, chociaż nieco krócej, działalność gospodarczą, bo są takie czasy, że to atrakcyjna dla mnie forma samozatrudnienia. Dodatkowo, poza pisaniem różnych notatek, eksperymentowałem z dyktafonami cyfrowymi i kamerami, w efekcie czego publikuję czasem różne reportaże, komentarze, inne materiały wideo (tak jak te w niniejszej notatce, ale też w innych, w dziale multimedia). Umieszczam je na takich serwerach, na jakich mi w danej chwili wygodnie. Czasem u siebie na serwerze (mogę taki serwer wynajmować, a nawet mogę być jego właścicielem, chociaż nie jestem "wielką telewizją" - na tym właśnie polega demokratyzowanie się mediów), czasem w serwisie YouTube, czasem w serwisie Vimeo, czasem w innych "miejscach" w Sieci.

Jeśli:

audiowizualną usługą medialną na żądanie jest usługa medialna świadczona w ramach działalności gospodarczej umożliwiająca odbiór audycji audiowizualnych w wybranym przez odbiorcę momencie, na jego zamówienie, w oparciu o katalog ustalony przez dostawcę tej usługi;

to się zastanawiam, czy mnie to również dotyczy w sytuacji, w której ktoś uzna, że takie komentarze nagrane na wideo i opublikowane w serwisie (lub w nim podlinkowane) służą nie tyle "ekspresji", co np. promowaniu moich usług, budowaniu mojej pozycji na rynku... Bo usługą medialną jest także przekaz handlowy - jak chce projektodawca.

Ale czy jeśli wideo będę prezentował nie z własnego serwera (komputera), a z jakiegoś komputera spoza UE, to taka "usługa" będzie podlegała polskiej ustawie i polskiemu zgłoszeniu do wykazu (usługa bez wpisu zagrożona jest karą finansową)? Gdzie jeszcze na świecie będę musiał się zgłosić, jeśli wszędzie w internecie mój "klip" będzie potencjalnie dostępny? Dlaczego zatem jedne podmioty, np. platformy technologiczne będą bardziej obciążone obowiązkami administracyjnymi, a inne mniej?

Napisałem "klip", ale czy to znaczy, że artysta muzyczny, który do swojej muzyki zmontuje obrazki (podobne do tych, co je widać w MTV) i w celu promocji swojej twórczości zechce je opublikować na swojej stronie, to czy też będzie świadczył w ten sposób "audiowizualną usługą medialną na żądanie"? Mecenas Ostrowski w audycji wydawał się potwierdzić, że w takim przypadku możemy mieć do czyniania z "katalogiem" i "audycjami"...

Z tym się wiążą kolejne problemy. Jeśli tworzę sobie serwis internetowy tylko z własną "twórczością audiowizualną", a - skoro taka będzie interpretacja - świadczę wówczas usługę audiowizualną na żądanie, to czy mnie też - w takim przypadku - obowiązywać będzie ten nieszczęsny przepis, z którego wynika, że powinienem promować audycje europejskie? ("Dostawcy audiowizualnych usług medialnych na żądanie są obowiązani do promowania audycji europejskich, w wybrany przez siebie sposób, w ramach świadczonych przez nich audiowizualnych usług medialnych na żądanie"). Skoro samozatrudniony twórca klipów może okazać się osobą podlegającą ustawie, to jak ma zacząć jeszcze promować europejską twórczość, jeśli publikuje tylko swoją twórczość? No, tak. On jest Europejczykiem. A jeśli nie jest?

Nie mam pojęcia jak miałbym sprawdzać w internecie (nie sprawdzając tożsamości odwiedzających moje zasoby w ich dowodach osobistych), czy aby nie mam do czynienia z małoletnim. Bo jeśli miałbym do czynienia z małoletnim, to musiałbym mu zablokować dostęp do treści, które "zagrażają fizycznemu, psychicznemu lub moralnemu rozwojowi". Abstrahując od tego, że nie jestem psychologiem i nie wiem, jak sprawdzić, czy jakiś "przekaz" może wpłynąć na małoletniego (każdy przekaz pewnie może wpłynąć na małoletniego), nigdy nie wiadomo, kto siedzi po drugiej stronie komputera. Bez powszechnego i trwałego znaczenia ludzi przy urodzinach (może jakiś chip, może jakiś implant w czaszce zintegrowany z rdzeniem kręgowym) oraz udostępnienia wszystkim bazy danych z (prawdziwymi) tożsamościami, nie jestem wstanie stwierdzić, czy tam jest małoletni, czy nie. Jeśli zatem prezentowałbym treści zagrażające, jak wyżej, to - wedle projektu - mam stosować zabezpieczenia techniczne uniemożliwiające małoletnim ich odbieranie. Nie wiem, jak miałbym to zrobić. To jest właśnie internet.

Załóżmy, że zestawiam audycje, a użytkownicy mojego serwisu mogą sobie wybierać z katalogu różne elementy mojej audiowizualnej oferty. Zastanawiam się, jak miałbym wówczas utrwalać wszystkie "strumienie" danych, które wynikają z tego, że tak wiele osób chciałoby obejrzeć mój klip, albo ten klip wraz z wybranym innym klipem i innymi elementami. Internet, to coś innego, niż telewizja, tymczasem prawodawca postanowił zaproponować taki przepis, zgodnie z którym do tych nieszczęsnych usług medialnych na żądanie (a więc takich, które potencjalnie istnieją tylko dla danego użytkownika, który sobie niczym z menu wybrał komponenty) stosuje się "odpowiednio" przepisy być może mające sens w przypadku "tradycyjnej telewizji", a więc m.in. takie, które zobowiązują nadawcę do utrwalania audycji, reklam lub innych przekazów na odpowiednich nośnikach i do przechowywania ich przez wskazany w ustawie czas. W internecie, gdzie wszystko jest cyfrowe, nielinearne i konfigurowalne przez użytkownika - taki przepis jest bez sensu, ale tak właśnie udało się obecnie zrobić projektodawcy.

Nakłada się na mnie obowiązki, zatem dlaczego właściwie nie miałbym mieć też prawa do publikowania sprawozdań "z wydarzenia budzącego istotne zainteresowanie społeczne"? To przyznano tylko niektórym. Ja też bym chciał móc korzystać z takiego wyjątku. Pokazywałbym bramki strzelone w czasie Euro 2012.

No, ale - po nowelizacji - ustawy o radiofonii i telewizji nie będzie się stosowało do "elektronicznych wersji dzienników i czasopism oraz prasy udostępnianej w systemie teleinformatycznym pod warunkiem, że nie składają się z przeważającej części z audycji audiowizualnych". Ponieważ uważam, że mój serwis jest prasą, chociaż nie jest dziennikiem ani czasopismem (po wprowadzeniu zacytowanego przepisu Sąd Najwyższy będzie może musiał dostrzec, że nie każda prasa jest dziennikiem lub czasopismem, więc nie każda wymaga rejestracji w sądzie rejestrowym; por. Po dzisiejszym postanowieniu SN chyba czas na składanie doniesień o możliwości popełnienia przestępstw), to - jak przypuszczam - nikt mnie nie będzie zmuszał do zgłaszania się do wykazu. Tylko, ile to jest "przeważająca część"?

Ponieważ moje nagranie urywa się przed zakończeniem audycji (okazało się, że nie bateria się skończyła, tylko przestrzeń na dysku), to poniżej "zestawiam" dwie audycje wyprodukowane przez radio:

I część druga:

TOK FM "pociągnął" temat tworząc suplement do programu Mediacje. W takim suplemencie występuje np. Michał Pery z Redefine: "Ustawa robi ogromną szkodę rynkowi internetowemu", "Polski internet nie umrze, tylko wyprowadzi się za granicę", "Największym problemem tej ustawy jest wyrównanie praw polskich podmiotów z podmiotami zagranicznymi". Jest wystąpienie Jarosława Sobolewskiego z IAB Polska: "Nowelizacja ustawy stoi w sprzeczności z duchem dyrektywy unijnej". Są też wypowiedzi Grzegorza Tomasiaka z Wirtualnej Polski: Ewa Wanat w rozmowie z Grzegorzem Tomasiakiem, cz. 1 i cz. 2.