RPO pisze do I Prezesa SN w sprawie dostępu do orzeczeń, a ja prezentuję nowe Zarządzenie w sprawie anonimizacji i udostępniania

Rzecznik Praw Obywatelskich wystosowała do Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego wystąpienie generalne w sprawie zapewnienia jak najszerszego dostępu do orzeczeń Sądu Najwyższego. RPO napisała w swoim wystąpieniu: "Zarówno art. 61 Konstytucji RP, jak i art. 4 ustawy o dostępie do informacji publicznej przewidują, że do udostępniania informacji zobowiązane są wszystkie władze publiczne, w tym także władza sądownicza (sądy i trybunały). Dotychczasowe działania Sądu Najwyższego w celu zapewnienia dostępu do orzeczeń szerszemu gronu odbiorców, również w ramach realizacji wprowadzonego przez art. 7 § 1 ustawy z 23 listopada 2002 r. o Sądzie Najwyższym obowiązku wydawania przez SN zbioru swoich orzeczeń, nie pozostają niedostrzeżone przez Rzecznika. Wątpliwości budzi jednak czy w dobie kształtowania się społeczeństwa informacyjnego, prowadzącego część swojej aktywności życiowej w środowisku cyfrowym są to starania wystarczające, zapewniające obywatelom realną możliwość zapoznania się z treścią orzeczeń."

Wystąpienie z dnia 26 lipca 2012 roku, sygn. RPO/707433/12/I/125 RZ, dostępne jest na stronach internetowych Rzecznika Praw Obywatelskich. Tam też RPO zwraca się z prośbą do Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego o poinformowanie o dotychczasowych działaniach podjętych przez Sąd Najwyższy w celu zapewnienia jak najszerszego dostępu do jego orzecznictwa dla obywateli oraz poinformowanie czy działania te będą w najbliższym czasie intensyfikowane, w szczególności czy orzecznictwo SN zostanie włączone w projekt Ministerstwa Sprawiedliwości dotyczących Internetowych Portali Orzeczeń.

Ja przypominam, że Fundacja ePaństwo prowadzi tu liczne spory z Pierwszym Prezesem Sądu Najwyższego, których przedmiotem jest właśnie dostęp do orzeczeń (ostatni z teksów na ten temat w tym serwisie, to: Status informacyjno-publiczny orzecznictwa na gruncie praktyki sądów administracyjnych (ePF vs SN #4)), a także umowy, które Sąd Najwyższy zawarł z komercyjnie działającymi podmiotami, a których treść dotyczy dostępu do informacji o prawie.

Regularnie domagamy się udostępnienia wszystkich niepublikowanych orzeczeń, które wydane zostały przez SN po 1 stycznia 2000 r. (por. Historia zmagań Fundacji ePaństwo o dostęp do orzeczeń Sądu Najwyższego - część pierwsza (ePF vs SN #1)). Pierwszy Prezes SN twierdził w pewnym momencie, że orzeczenia Sądu Najwyższego nie są informacją publiczną... Fundacja ePaństwo złożyła też wniosek o ponowne wykorzystanie informacji publicznej, czyli właśnie orzeczeń SN, a w odpowiedzi otrzymała wezwanie do uzupełnienia braków formalnych wniosku (a skorzystaliśmy z "oficjalnego formularza"!). Dyrektor Biura Studiów i Analiz SN napisał nam, że

...w świetle art. 23g ust. 1 i ust. 2 udip należy przyjmować, że wnioskiem o ponowne wykorzystanie informacji publicznej mogą być objęte jedynie tego rodzaju informacje publiczne znajdujące się w posiadaniu podmiotu zobowiązanego, które przed dniem złożenia takiego wniosku były już udostępnione co najmniej w jeden ze sposobów określonych w tych przepisach, a więc albo w ramach BIP, albo w inny sposób niż w BIP, albo w ramach centralnego repozytorium (tym rozwiązaniem nie są objęte orzeczenia SN), albo w trybie wniosku o ponowne wykorzystanie (już udostępnionej informacji publicznej, jeśli takie ponowne udostępnienie nastąpiło z jednoczesnym określeniem warunków jej ponownego wykorzystania, a wnioskodawca zamierza ponownie wykorzystywać dane informacje na innych warunkach niż dotychczas określone...

Po lekturze tego wezwania odniosłem wrażenie, że ktoś chciałby stworzyć sytuację rodem z "§22" Josepha Hellera: nie możemy udostępnić orzeczeń w trybie wniosku, ponieważ do tej pory nie udostępniliśmy nikomu orzeczeń w trybie wniosku, a udostępnimy jedynie, gdy komuś udostępnimy wcześniej, a nie udostępnimy, bo nikomu do tej pory nie udostępniliśmy....

Tylko, że nam się mało uśmiecha występowanie w roli bombardiera Yossariana. Po prostu chcemy, by Sąd Najwyższy udostępniał wszystkie orzeczenia, a my te orzeczenia potem włączymy do serwisów internetowych tworzonych przez Fundację.

RPO napisała w swoim wystąpieniu do SN:

Wątpliwości budzi jednak czy w dobie kształtowania się społeczeństwa informacyjnego, prowadzącego część swojej aktywności życiowej w środowisku cyfrowym i w świetle powołanych wyżej dyrektyw, są to starania wystarczające, zapewniające obywatelom realną możliwość zapoznania się z treścią orzeczeń. Do takiej refleksji skłania również sprawa wniosku o dostęp do informacji publicznej Fundacji „ePaństwo". Należy uznać za uzasadnione, że sytuacja w której orzeczenia SN (odmiennie niż orzeczenia NSA) są dostępne tylko odpłatnie w wielkich prawniczych systemach wyszukiwawczych, budzi protesty w społeczeństwie obywatelskim.

Woda drąży skałę nie siłą, lecz ciągłym kapaniem. W wyniku działań Fundacji zmieniono niedawno Zarządzenie w sprawie anonimizacji i udostępniania orzeczeń Sądu Najwyższego oraz informacji o sprawach sądowych w Sądzie Najwyższym.

Obecne Zarządzenie - z dnia 10 kwietnia 2012 r. - zastąpiło wcześniejsze Zarządzenie nr 12/2008 z dnia 15 kwietnia 2008 r. w sprawie anonimizacji orzeczeń i zarządzeń wydawanych w Sądzie Najwyższym oraz wokand Sądu Najwyższego.

Nowe Zarządzenie wygląda tak:

ZARZĄDZENIE NR 11/2012 PIERWSZEGO PREZESA SĄDU NAJWYŻSZEGO z dnia 10 kwietnia 2012 r.

w sprawie anonimizacji i udostępniania orzeczeń Sądu Najwyższego oraz informacji o sprawach sądowych w Sądzie Najwyższym

Na podstawie § 2 Regulaminu Sądu Najwyższego (uchwała Zgromadzenia Ogólnego Sędziów Sądu Najwyższego z dnia 1 grudnia 2003 r. w sprawie regulaminu Sądu Najwyższego, j.t. M.P. z 2006 r. Nr 30, poz. 328, ze zm.), zarządzam, co następuje:

§ 1
1. Przedmiotem niniejszego zarządzenia jest określenie zasad anonimizacji i udostępniania orzeczeń Sądu Najwyższego oraz informacji o sprawach sądowych
Sądu Najwyższego przez stronę internetową Sądu Najwyższego.

2. Dla celów niniejszego zarządzenia pod pojęciem:
a) „anonimizacji” rozumie się opracowanie wersji orzeczeń Sądu Najwyższego udostępnianych na stronie internetowej Sądu Najwyższego oraz w trybie dostępu
do informacji publicznej, uwzględniając wymagania dotyczące ochrony danych wrażliwych wynikające z przepisów odrębnych;

b) „udostępnienia orzeczenia Sądu Najwyższego” rozumie się zamieszczenie orzeczenia Sądu Najwyższego na stronie internetowej Sądu Najwyższego;

c) „orzeczenia Sądu Najwyższego” rozumie się wyroki, postanowienia i uchwały Sądu Najwyższego, do których zostało sporządzone uzasadnienie, za wyjątkiem postanowień odmawiających przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania.

3. Udostępnienie orzeczeń Sądu Najwyższego na stronie internetowej Sądu Najwyższego nie jest wydawaniem zbioru urzędowego w rozumieniu ustawy o Sądzie Najwyższym.

§ 2
1. W Sądzie Najwyższym tworzy się w ramach aktualnego systemu SUPREMUS dwa moduły:

a) „Elektroniczną Bazę Orzecznictwa Sądu Najwyższego”, zwaną „Bazą Orzecznictwa"

b) „Elektroniczną Bazę Informacji o Sprawach w Sądzie Najwyższym”, zwaną „E-sprawą”

2. Celem utworzenia Bazy Orzecznictwa oraz E-sprawy jest umożliwienie anonimizacji i udostępniania orzeczeń Sądu Najwyższego oraz informacji o sprawach sądowych w Sądzie Najwyższym.

3. Baza Orzecznictwa zawiera elektroniczne wersje orzeczeń Sądu Najwyższego.

4. E-sprawa zawiera informacje o sprawach rozpoznawanych w Sądzie Najwyższym, pobrane z repertoriów prowadzonych w ramach systemu SUPREMUS. Zakres informacji określa załącznik Nr 1 do zarządzenia.

5. Biuro Informatyki Sądu Najwyższego zobowiązane jest do dnia 30 czerwca 2012 r. do:

a) utworzenia i wdrożenia modułów, o których mowa w ust. 1;

b) zapewnienia niezbędnego sprzętu, oprogramowania i połączeń sieciowych w celu zabezpieczenia prawidłowego działania modułów, o których mowa w ust. 1, w tym narzędzi umożliwiających wykonywanie obowiązków wynikających z niniejszego zarządzenia;

c) wprowadzenia zmian oprogramowania, umożliwiających wprowadzanie danych z karty informacyjnej orzeczenia (w tym haseł tematycznych i przepisów powołanych w orzeczeniu);

d) prowadzenia rejestru użytkowników modułów, o których mowa w ust. 1 i nadawania im odpowiednich uprawnień dostępu;

e) zapewnienia automatycznego aktualizowania E-sprawy informacjami o sprawach wprowadzonych do repertoriów w systemie SUPREMUS nie rzadziej niż raz
dziennie.

§ 3
1. Anonimizacja orzeczeń Sądu Najwyższego należy do wyłącznej kompetencji Referatu ds. dostępu do informacji publicznej działającego w ramach Biura Studiów i Analiz, zwanego dalej Referatem.

2. W wypadkach niecierpiących zwłoki, kiedy wymagane to jest ze względu na pracę Zespołu Prasowego Sądu Najwyższego oraz poszczególnych Izb Sądu Najwyższego, i o ile orzeczenie nie zostało zanonimizowane w Referacie, Rzecznik Prasowy Sądu Najwyższego lub upoważniona przez niego osoba albo osoba wyznaczona przez Prezesa każdej z Izb Sądu Najwyższego samodzielnie dokonuje anonimizacji orzeczeń, niezwłocznie przesyłając zanonimizowaną wersję orzeczenia do Referatu.

3. Szczegółowe zasady przeprowadzania anonimizacji określa załącznik Nr 2 do zarządzenia.

§ 4
1. Udostępnianiu na stronie Sądu Najwyższego podlegają orzeczenia Sądu Najwyższego wprowadzone do dotychczasowego systemu SUPREMUS, wydane po dniu 1 stycznia 2003 r.

2. Orzeczenia Sądu Najwyższego wydane i zanonimizowane po dniu 1 stycznia 2003 r. a przed datą wejścia w życie niniejszego zarządzenia, wprowadzone do dotychczasowego systemu SUPREMUS, zostaną udostępnione w terminie do dnia 31 grudnia 2012 r., o ile udostępnienie takie jest możliwe z uwzględnieniem zasad postępowania z orzeczeniami Sądu Najwyższego określonych w odrębnych przepisach.

3. Orzeczenia Sądu Najwyższego wydane po dniu 1 stycznia 2003 r., a przed datą wejścia niniejszego zarządzenia, wprowadzone do dotychczasowego systemu SUPREMUS, które nie zostały zanonimizowane, zostaną zanonimizowane i udostępnione do dnia 31 grudnia 2014 r.

4. Orzeczenia Sądu Najwyższego wydane po uruchomieniu Bazy Orzecznictwa, podlegają procesowi anonimizacji i udostępnieniu w terminie 3 dni od potwierdzenia przez właściwy sekretariat wydziału zgodności postaci elektronicznej z oryginałem papierowym.

§ 5
Wersje orzeczeń, zanonimizowane w trybie niniejszego zarządzenia, stanowią podstawę publikacji we wszystkich zbiorach urzędowych i innych publikatorach tłoczonych z polecenia Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego, jak również udostępniania orzeczeń, w tym ich publikacji w innych publikatorach.

§ 6
Traci moc zarządzenie Pierwszego Prezesa z dnia 15 kwietnia 2008 nr 12/2008 w sprawie anonimizacji orzeczeń i zarządzeń wydawanych w Sądzie Najwyższym oraz wokand Sądu Najwyższego.

§ 7
Zarządzenie wchodzi w życie z dniem podpisania, z wyjątkiem § 3 do § 6, które wchodzą w życie z dniem 1 lipca 2012 r.

Kilka dni temu, w tekście Portale orzeczeń pojawiły się w Sieci - teraz czekamy na orzeczenia, napisałem, że kibicuję Ministerstwu Sprawiedliwości w tym udostępnianiu orzeczeń sądów powszechnych. Dziś jest 6 sierpnia i nadal kibicuję, tylko trochę nie rozumiem tego, że portale orzeczeń ruszyły 1 sierpnia i do dziś nie ma tam żadnego orzeczenia. Są tylko "puste" serwisy, z formularzami wyszukiwawczymi za pomocą których niczego nie można wyszukać.