"Pobieranie danych" z "bazy danych" w sprawie C-304/07

Wczoraj Trybunał Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich wydał wyrok dotyczący Dyrektywy 96/9/CE, a więc ochrony sui generis baz danych. Trybunał odniósł się w szczególności do pojęcia "pobieranie danych" (wcześniej Trybunał odnosił się m.in. do pojęcia "nakładu inwestycyjnego"; por. Ograniczone prawa do informacji w bazach, Sui generis ochrona baz danych). A wszystko w związku z wykorzystaniem przez pewne wydawnictwo wierszy z lat 1720–1933 (same wiersze nie są już chronione prawem autorskim, ale ich zestawienie, którego dokonał jeden z profesorów, jest utworem i podlega ochronie prawa autorskie - jak uznały sądy krajowe, zaś w tym konkretnym przypadku uczelnia może być dodatkowo uznana za "producenta bazy danych").

W powyżej przywołanym linku mowa jest tylko o jednym z czterech orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości z 9 listopada 2004 r., a mianowicie o rozstrzygnięciu w sprawie C- 203/02 (The British Horseracing Board Lts v. William Hill Org. Ltd). A tego dnia Trybunał wydał również rozstrzygnięcia "bazodanowe" również w trzech innych sprawach: C-46-02 (Fixtures Marketing Ltd v. Oy Veikkaus Ab, C-338/02, (Fixtures Marketing Ltd v. Svenska Spel AB) oraz C-442 (Fixtures Marketing Ltd v. OPAP). Te orzecznia przywoływwałem w tekście Bazy danych: wyroki ETS.

Wyrok z 9 października 2008 r. został wydany w związku z wnioskiem o wydanie, na podstawie art. 234 WE, orzeczenia w trybie prejudycjalnym. Wniosek złożył niemiecki Federalny Sąd Najwyższy (Bundesgerichtshof), a sprawa rozstrzygana przez ten sąd dotyczy sporu między Directmedia Publishing GmbH przeciwko Albert-Ludwigs-Universität Freiburg. Spór powstał w następstwie wprowadzenia do obrotu przez Directmedia zbioru wierszy sporządzonego na podstawie wykazu poetów niemieckich - „Die 1100 wichtigsten Gedichte der deutschen Literatur zwischen 1730 und 1900” („1100 najważniejszych wierszy literatury niemieckiej w latach 1730–1900”) - zestawionego w ramach projektu „Klassikerwortschatz” (Słownictwo klasyków), przez U. Knoopa, profesora uniwersytetu. Jak można przeczytać w opisie stanu faktycznego - profesor Knoop prowadzi na Albert-Ludwigs-Universität Freiburg projekt zatytułowany „Freiburger Antologie” (Antologia fryburska), w ramach którego powstał zbiór wierszy z okresu 1720–1933. Zestawienie wierszy opublikowane jest w internecie. Jak ustalił Trybunał:

Po słowie wstępnym lista wierszy, które zostały sklasyfikowane w zależności od częstotliwości ich cytowania w różnych antologiach, wskazuje autora, tytuł, pierwszy wers i rok publikacji każdego wiersza. Lista ta opiera się na wyborze 14 antologii wybranych spośród około 3 000 publikacji tego typu, do której została dodana bibliografia autorstwa A. Dühmert obejmująca 50 antologii w języku niemieckim, zatytułowana „Von wem ist das Gedicht?” (Kto napisał ten wiersz?).

Na podstawie tych trzech opracowań, które zawierają około 20 000 wierszy, zostały wybrane wiersze cytowane przynajmniej w trzech antologiach lub wspominane trzy razy w bibliografii A. Dühmert. W celu umożliwienia ich wykorzystania w celach statystycznych ujednolicono tytuły i pierwsze wersy wierszy i sporządzono listę tytułów wierszy. Dzięki badaniom bibliograficznym zostały określone tak opracowania, w których wiersze zostały opublikowane, jak i data ich powstania. Realizacja tego zadania zajęła dwa i pół roku, której całkowity koszt w wysokości 34 900 euro poniósł Albert-Ludwigs-Universität Freiburg.

Directmedia rozpowszechnia płytę CD-ROM zatytułowaną „1 000 Gedichte, die jeder haben muss” (1000 wierszy, które każdy mieć powinien) opublikowaną w 2002 r. Pośród wierszy, które znalazły się na tej płycie, 876 powstało pomiędzy 1720 a 1900 r. 856 spośród nich figuruje na liście opracowanej przez U.Knoopa.

Wybór wierszy opublikowany przez Directmedia na CD-ROM-ie został zainspirowany tą antologią. Pominęła ona niektóre wiersze zamieszczone w antologii, dodając inne i poddając wybór dokonany przez U. Knoopa krytycznej analizie w odniesieniu do każdego wiersza. Teksty wszystkich wierszy Directmedia uzyskała z własnych źródeł w formacie cyfrowym.

Powstał spór, w którym Albert-Ludwigs-Universität Freiburg twierdzi, że Directmedia rozpowszechniając płytę CD-ROM naruszyła prawa autorskie profesora - jako twórcy zbioru , a także prawa pokrewne uniwersytetu - jako „producenta bazy danych”. Sąd pierwszej instancji przyznał rację uniwersytetowi, wydawnictwo złożyło apelację, która została oddalona, a następnie wydawnictwo wniosło o kasację do niemieckiego Federalnego Sądu Najwyższego. Skarga kasacyjna częsciowo zostałą oddalna (w zakresie praw autorskich profesora), ale - jak uznał Federalny Sąd Najwyższy - w sprawie praw porewnych wymagana była wykładnia art. 7 ust. 2 lit. a) Dyrektywy 96/9. Sąd zatem zadał Trybunałowi nastęujące pytanie:

Czy przejęcie danych z chronionej bazy danych (zgodnie z art. 7 ust. 1 [dyrektywy 96/9]) do innej bazy danych może stanowić pobieranie danych w rozumieniu art. 7 ust. 2 lit. a) tej dyrektywy, jeżeli dokonywane jest na podstawie przeglądania tej bazy danych po indywidualnym rozważeniu, czy też pobieranie danych w rozumieniu tego przepisu oznacza proces (fizycznego) kopiowania pewnego zasobu danych?

Trybunał zaś odpowiedział w swoim orzeczeniu:

Przejęcie elementów chronionej bazy danych do innej bazy w następstwie przeglądania tej pierwszej na ekranie oraz indywidualnej oceny elementów w niej zawartych może stanowić „pobieranie danych” w rozumieniu art. 7 dyrektywy 96/9/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 marca 1996 r. w sprawie ochrony prawnej baz danych, o ile działanie to stanowi przeniesienie istotnej pod względem jakościowym lub ilościowym części zawartości chronionej bazy danych lub przenoszenie części nieistotnych, które w skutek jego powtarzalnego i systematycznego charakteru mogło doprowadzić do przeniesienia istotnej części tej zawartości; ocena, czy ma to miejsce, należy do sądu krajowego.

Wyłączamy internet?