Nowelizujemy ustawę o świadczeniu usług drogą elektroniczną (kolejne podejście)

Przed nami generalnie wiele zmian w "ważnych" ustawach, a ustawa o świadczeniu usług drogą elektroniczną dla praktyki korzystania z internetu wydaje się być jedną z ważniejszych (chociaż sądy jakoś niechętnie chcą się na nią powoływać). W Sejmie jest projekt rządowy, którego celem jest znowelizowanie tej ustawy, a powodem nowelizacji jest to, iż ponoć nie w pełni dokonaliśmy implementacji na gruncie polskiego prawa przepisów wynikających z Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2000/31/WE z dnia 8 czerwca 2000 roku w sprawie niektórych aspektów prawnych usług w ramach społeczeństwa informacyjnego, w szczególności handlu elektronicznego w ramach rynku wewnętrznego (dyrektywa o handlu elektronicznym).

Dwa lata temu również przymierzano się do znowelizowania tej ustawy (por. Projektowana nowela ustawy o świadczeniu usług drogą elektroniczną), co się wówczas nie udało, ale teraz należy przyjrzeć się opublikowanemu na stronach Sejmu Rządowemu projektowi ustawy o zmianie ustawy o świadczeniu usług drogą elektroniczną (druk nr 889, wpłynął 03-07-2008). Nie ma tu krótkiego opisu tej noweli. Oczywiście "projekt ma na celu wykonanie prawa Unii Europejskiej", skierowano projekt już do sejmowych komisji: Komisji Gospodarki oraz Komisji Infrastruktury z zaleceniem przedstawienia sprawozdania do dnia 07-10-2008. Nie ma jeszcze "tekstu w postaci elektronicznej", ale jest sam druk (PDF) i uzasadanienie (DOC)

W projekcie zmienia się definicję pojęcia "świadczenie usług drogą elektroniczną", dodaje się pojęcia "punkt kontaktowy dla administracji" oraz "punkt kontaktowy dla usługodawców i usługobiorców", ale także takie jak "siedziba". Ważną zmianą jest dodanie art. 3a w ustawie, który to przepis zacytuję w całości:

Art. 3a. 1. Świadczenie usług drogą elektroniczną podlega prawu państwa członkowskiego Unii Europejskiej oraz Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA)
– strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, na którego terytorium usługodawca ma miejsce zamieszkania lub siedzibę.

2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się do:

1) ochrony praw autorskich i praw pokrewnych w rozumieniu ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. z 2006 r. Nr 90, poz. 631, z późn. zm. )), baz danych w rozumieniu ustawy z dnia 27 lipca 2002 r. o ochronie baz danych (Dz. U. z 2001 r. Nr 128, poz. 1402, z 2004 r. Nr 96, poz. 959 oraz z 2007 r. Nr 99, poz. 662 i Nr 176, poz. 1238) oraz własności przemysłowej w rozumieniu ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. – Prawo własności przemysłowej (Dz. U. z 2003 r. Nr 119, poz. 1117, z późn. zm. ));

2) emisji pieniądza elektronicznego przez instytucje, o których mowa w art. 50 ustawy z dnia 12 września 2002 r. o elektronicznych instrumentach płatniczych (Dz. U. z 2002 r. Nr 169, poz. 1385, z 2004 r. Nr 91, poz. 870 i Nr 96, poz. 959 oraz z 2006 r. Nr 157, poz. 1119);

3) wykonywania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej działalności ubezpieczeniowej przez zagraniczny zakład ubezpieczeń, o którym mowa w art. 128 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o działalności ubezpieczeniowej (Dz. U. z 2003 r. Nr 124, poz. 1151, z późn. zm. ));

4) udostępniania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej informacji reklamowych przez fundusz zagraniczny, o którym mowa w art. 2 pkt 9 ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych (Dz. U. z 2004 r. Nr 146, poz. 1546, z późn. zm. ));

5) umów z udziałem konsumentów – w zakresie, w jakim ochronę praw konsumentów zapewniają przepisy odrębne;

6) warunków dopuszczalności przesyłania niezamówionych informacji handlowych za pośrednictwem poczty elektronicznej.

3. Przepis ust. 1 nie skutkuje również:

1) wyłączeniem swobody stron w zakresie wyboru prawa właściwego dla zobowiązań umownych;

2) wyłączeniem stosowania przepisów o formie czynności prawnych ustanawiających lub przenoszących prawa rzeczowe na nieruchomościach, które obowiązują w państwie, w którym znajduje się nieruchomość.

Ważnym (i potencjalnie niebezpiecznym) elementem nowelizacji jest również propozycja dodania przepisu art. 3b:

Na zasadach określonych przez przepisy odrębne swoboda świadczenia usług drogą elektroniczną może zostać ograniczona, jeżeli jest to niezbędne ze względu na ochronę zdrowia, obronność, bezpieczeństwo państwa lub bezpieczeństwo publiczne.

Są również inne jeszcze propozycje i aby je poznać - odsyłam do treści podlinkowanych wyżej materiałów.

W tym projekcie, czyli w przedłożeniu rządowym, nie proponuje się modyfikacji art. 14 ustawy (czyli tych przepisów, które w Polsce są odpowiednikiem, niedoskonałym - moim zdaniem - konstrukcji notice and takedown). Ale można się spodziewać wielu rzeczy, gdy ustawa będzie w Sejmie czytana. Warto zatem śledzić ten projekt baczniej.

Z uzasadnienia:

Nowelizacja ustawy z dnia 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną wynika z konieczności uzupełnienia wdrożenia do krajowego porządku prawnego postanowień dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2000/31/WE z dnia 8 czerwca 2000 r. w sprawie niektórych aspektów prawnych usług w ramach społeczeństwa informacyjnego, w szczególności handlu elektronicznego w ramach rynku wewnętrznego (dyrektywa o handlu elektronicznym). Na niepełną implementację dyrektywy zwróciła uwagę Komisja Europejska.

Zmiana definicji świadczenia usługi drogą elektroniczną (z art. 2 pkt 4 ustawy) nawiązuje do definicji usług zawartej w art. 50 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską, zgodnie z którym usługami są świadczenia wykonywane zwykle za wynagrodzeniem.

Dodanie w art. 2 pkt 10 ustawy definicji „siedziby” jest konsekwencją zapisu art. 2 lit. c dyrektywy 2000/31/WE określającej „usługodawcę mającego siedzibę” jako przedsiębiorcę krajowego oraz jako przedsiębiorcę zagranicznego prowadzącego działalność gospodarczą na terytorium Polski w formie oddziału w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2007 r. Nr 155, poz. 1095, z późn. zm.).

Wykreślenie z art. 3 pkt 3 ustawy wyrazu „operator” i zastąpienie go szerszym pojęciem „przedsiębiorcy telekomunikacyjnego” było podyktowane tym, że w rozumieniu ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. – Prawo telekomunikacyjne (Dz. U. Nr 171, poz. 1800, z późn. zm.) „przedsiębiorca telekomunikacyjny” jest przedsiębiorcą lub innym podmiotem uprawnionym do wykonywania działalności gospodarczej na podstawie odrębnych przepisów, który wykonuje działalność gospodarczą polegającą na dostarczaniu sieci telekomunikacyjnych, udogodnień towarzyszących lub świadczeniu usług telekomunikacyjnych. Ponadto należy zwrócić uwagę, że przedsiębiorca telekomunikacyjny uprawniony do dostarczania publicznych sieci telekomunikacyjnych lub udogodnień towarzyszących zwany jest operatorem, a przedsiębiorca telekomunikacyjny uprawniony do świadczenia usług zwany jest dostawcą usług. Zmiana art. 3 pkt 3 obejmuje także korektę błędu legislacyjnego polegającego na wyłączeniu stosowania wobec przedsiębiorcy telekomunikacyjnego świadczącego usługi telekomunikacyjne, polegające na przekazywaniu danych lub sygnałów między zakończeniami sieci telekomunikacyjnej, wszystkich przepisów ustawy, w tym także przepisów zapewniających dla tych przedsiębiorców wyłączenie odpowiedzialności za przekazywane dane w przypadkach określonych w art. 12 - 15 ustawy. Zawarte w tych przepisach wyłączenia odpowiedzialności przedsiębiorcy telekomunikacyjnego powinny być skuteczne, mimo niestosowania do wskazanej kategorii przedsiębiorców pozostałych rozwiązań ustawy.

Wprowadzenie do przedmiotowej ustawy punktów kontaktowych dla administracji oraz dla usługodawców i usługobiorców (przepisem art. 1 pkt 1 lit. b w związku z pkt 3) jest zgodne z przepisami art. 19 dyrektywy 2000/31/WE, która przewiduje ustanowienie punktów kontaktowych dostępnych co najmniej drogą elektroniczną, które udzielają wsparcia państwom członkowskim Unii Europejskiej i Komisji Europejskiej w szczególności przez przygotowanie analiz, zbieranie i przekazywanie informacji o ważnych rozstrzygnięciach administracyjnych i sądowych dotyczących świadczenia usług drogą elektroniczną, a także związanych z tym praktyk i obyczajów. Natomiast zadaniem punktów kontaktowych, o których mowa w pkt 9, jest zapewnienie usługobiorcom i usługodawcom: dostępu do informacji ogólnych na temat ich praw i obowiązków, jak również na temat procedur reklamacyjnych oraz naprawiania szkody w przypadku sporów, łącznie z informacjami na temat praktycznych aspektów związanych z wykorzystaniem tych procedur, a także uzyskania szczegółowych danych dotyczących władz, stowarzyszeń lub organizacji, od których mogą oni otrzymać dalsze informacje lub praktyczną pomoc. Powyższe założenie spowodowało konieczność ustanowienia ww. punktów kontaktowych na mocy ustawy, ponieważ dotychczasowe przepisy nie przewidywały tworzenia jednostek obsługujących w ww. zakresie usługobiorców, jak i usługodawców.

Uchylenie z art. 3 ustawy pkt 4 i 5 jest spowodowane zbyt szerokim dotychczas wyłączeniem stosowania przepisów przedmiotowej ustawy. Przeprowadzanie rozliczeń i rozrachunków międzybankowych za pomocą elektronicznych nośników informacji oraz wydawanie i wykorzystywanie kart płatniczych oraz pieniądza elektronicznego nie jest objęte zakresem art. 1 ust. 5 dyrektywy 2000/31/WE.

Wynikające z art. 3 dyrektywy 2000/31/WE zasady: państwa pochodzenia (art. 3 ust. 1) oraz zasada swobody – stanowiąca, że państwa członkowskie Unii Europejskiej nie mogą ograniczać swobodnego świadczenia usług drogą elektroniczną z innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej (art. 3 ust. 2), zostały wprowadzone do ustawy przez dodanie art. 3a i art. 3b, które przewidują zamknięty katalog wyłączeń ww. zasad. Zasada swobody świadczenia usług może zostać wyłączona tylko przez działania właściwych organów w stosunku do danej usługi w oparciu o przepisy odrębne, gdy jest to niezbędne ze względu na ochronę zdrowia, obronność, bezpieczeństwo państwa lub bezpieczeństwo publiczne. Obecnie w systemie prawnym możliwość podjęcia takich działań przez właściwe organy ogranicza się do środków przewidzianych w prawie karnym, tj. do orzeczenia przepadku narzędzi popełnienia przestępstwa (np. komputera, serwera, dysku) lub do zastosowania zajęcia rzeczy w celu zabezpieczenia przepadku w toku postępowania karnego (art. 217 § 1 kpk). Przedmiotem publicznej debaty należy uczynić możliwość ewentualnego wprowadzenia innych instrumentów, które dawałyby określonym organom możliwość podejmowania działań wobec usługodawców w oderwaniu od trybu karnoprocesowego. Ewentualne wprowadzenie takich ograniczeń jest możliwe tylko przy zachowaniu minimum proceduralnego przewidzianego w art. 3 ust. 4 dyrektywy 2000/31/WE.

Zmiana brzmienia art. 12 ust. 1 ustawy obejmującego tylko transmisję danych ma na celu rozszerzenie implementacji art. 12 ww. dyrektywy 2000/31/WE o zapewnienie dostępu do sieci telekomunikacyjnej.

Zgodnie z art. 13 dyrektywy 2000/31/WE, zmieniony został zapis art. 13 ust. 1 pkt 1 przez wykreślenie wyrazów „nie usuwa albo”.