Kontrowersyjny projekt nowego prawa prasowego SDP

Stowarzyszenie Dziennikarzy Polskich dyskutuje nad projektem nowego Prawa prasowego, który przygotowała dr. Joanna Taczkowska z Instytutu Nauk Politycznych Uniwersytetu w Bydgoszczy. Przygotowanie projektu to bardzo trudna sprawa, a zawsze łatwiej coś skrytykować, niż samemu zaproponować propozycje przepisów. W każdym razie pierwsze dyskusje już się odbyły i mam sygnały, że propozycje spotkały się z ostrą krytyką. Z punktu widzenia niniejszego serwisu istotne jest to, że projekt obejmuje również internet ("Ustawa reguluje działalność środków rozpowszechniania informacji innych niż służące komunikacji prywatnej").

Debata Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich na temat propozycji odbyła się 14 listopada. Relacje jej dotyczące można przeczytać w serwisie Wiadomosci24.pl: Czy prawo prasowe obejmie internet? oraz w serwisie Wirtualnemedia.pl: SDP proponuje zmianę prawa prasowego. W tym ostatnim serwisie: "Jak podkreśliła przewodnicząca SDP Krystyna Mokrosińska spośród zaproponowanych w projekcie rozwiązań jedynie dwa nie budziły kontrowersji w środowisku: tajemnica dziennikarska i wolność prasy".

Ja zaś przywołam kilka definicji, które znalazły się w słowniczku projektu:

1) Przez środki rozpowszechniania informacji rozumie się osobę fizyczną lub prawną a także jednostkę organizacyjną choćby nie posiadała osobowości prawnej, która w celu innym niż prywatny, wykorzystuje lub umożliwia wykorzystywanie narzędzi, dróg, sieci, systemów, nośników i kanałów do gromadzenia, utrwalania, nagrywania, przekazywania lub odbierania sygnału, pisma, druku, obrazu, dźwięku lub innego rodzaju informacji w systemie analogowym, cyfrowym, elektronicznym, satelitarnym a także za pomocą sygnału elektromagnetycznego lub jakiegokolwiek innego sygnału, jeśli uzyskanie dostępu do tych informacji nie jest uzależnione od przynależności do tego samego kręgu zawodowego lub rodzinnego i nie wymaga przełamania jakiegokolwiek zabezpieczenia. Środkiem rozpowszechniania informacji jest w szczególności:

a) wydawca, który działając w sposób opisany w pkt. 1 lub zlecając takie działanie innym podmiotom publikuje zgromadzone, lub przetworzone informacje poprzez ich zwielokrotnienie i publiczne udostępnienie w formie druków prasowych wydawanych ze stałą lub zmienną częstotliwością, nie rzadziej jednak niż raz w roku. Wydaniem druku jest wersja elektroniczna, papierowa lub jakakolwiek inna publicznie dostępna, jeśli wydawca wprowadził w niej jakąkolwiek zmianę, co do treści lub formy w stosunku do wersji wcześniejszej. Wydawanie druków prasowych, stosownie do przepisów niniejszej ustawy, podlega wpisowi do rejestru w dziale druków elektronicznych, papierowych lub łączonych, w zależności od dokonanego przez wydawcę wyboru, co do sposobu rozpowszechnienia. Wydawcą jest także nadawca, o którym mowa w pkt. b, który poza działalnością prowadzoną na podstawie przyznanej koncesji na nadawanie programów radiowych i telewizyjnych przygotowuje wydania druków prasowych w wersji elektronicznej lub papierowej. Wydawcą może być ponadto w szczególności osoba fizyczna, organ państwowy, przedsiębiorstwo działające na podstawie wpisu do rejestru przedsiębiorców lub spółka prawa handlowego, organizacja polityczna, związek zawodowy, organizacja spółdzielcza, samorządowa i inna organizacja pożytku publicznego oraz kościół i inny związek wyznaniowy, które realizują uprawnienia wydawnicze bezpośrednio lub za pośrednictwem wydawnictw własnych, jak również innych wydawnictw, działających jako nakładca.

b) nadawca w rozumieniu art. 4 pkt.1 ustawy o radiofonii i telewizji,

c)podmiot, który nie prowadząc działalności prasowej działając jako osoba fizyczna zajmuje się rozpowszechnianiem własnych informacji i opinii albo jako osoba prawna bądź jednostka organizacyjna rozpowszechnia własne informacji wyłącznie na temat prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej w sposób wskazany w ust. 1 a także zleca wykonywanie tych czynności podmiotom zewnętrznym na podstawie odrębnej umowy, choćby prowadzona przez niego działalność nie miała celu zarobkowego ani zawodowego a rozpowszechniane informacje tworzyły jednorodną, zamknięta całość i miały charakter jednorazowy. W szczególności jest nim dysponent sieci (operator) i osoby uczestniczące w tworzeniu serwisów komunikacyjnych, przez co rozumie się pierwotnego dostawcę zawartości treści, dostawca usług w sieciach i użytkowników.

2) działalność prasowa - działalność prowadzona przez wydawców i nadawców, na podstawie uzyskanego wpisu do rejestru druków prasowych albo uzyskanej koncesji, polegająca na gromadzeniu, zestawianiu, redagowaniu, utrwalaniu, informacji w celu ich publikacji rozumianej jako ich zwielokrotnienie i udostępnienie do publicznego odbioru pod wspólnym tytułem lub w ramach tego samego programu

3) druk prasowy – pochodzący od wydawcy zapis zebranych lub przetworzonych informacji udostępniony do publicznego odbioru w wersji wydań elektronicznych przyjmujących formę pisma, dźwięku lub obrazu lub kolportowany w wersji wydań papierowych albo w jakiejkolwiek innej wersji, przygotowywany z zamiarem ich przekazywania zmiennej liczbie różnorodnych odbiorców. Drukiem prasowym jest zarówno wydanie umieszczone w sposób i miejscu przeznaczonym do powszechnego odbioru jak również wydanie przeznaczone do kolportażu i sprzedaży, jeśli nakład druku w formie papierowej przekracza 500 egzemplarzy a wydawca rozpowszechnia go częściej niż raz w roku.

4) redakcja – zespół osób, dziennikarzy i innych pracowników, powiązanych instytucjonalnie i zawodowo wykonujących z upoważnienia wydawcy lub nadawcy działalność prasową poprzez zbieranie i weryfikowanie informacji i opinii, zestawianie w formę materiałów redakcyjnych i publikowanie ich pod wspólnym tytułem należącym do tego samego wydawcy lub w ramach programu tworzonego przez tego samego nadawcę.

5) pracownik redakcji (media worker)- osoba fizyczna zajmująca się gromadzeniem i zestawianiu prostych informacji prasowych oraz wykonywaniem prac administracyjnych, technicznych lub organizacyjnych na podstawie upoważnienia udzielonego przez wydawcę, nadawcę lub działającego w ich imieniu redaktora wydawniczego

6) dziennikarz licencjonowany– osoba fizyczna trudniąca się we własnym imieniu albo z upoważnienia wydawcy lub nadawcy działalnością prasową o charakterze twórczym, która uzyskała licencjat potwierdzony dyplomem publicznej lub niepublicznej uczelni wyższej i uzyskuje wynagrodzenie z pracy świadczonej na rzecz wydawcy lub nadawcy. Nie wyłącza to możliwości wykonywania pracy na rzecz wielu wydawców lub nadawców.

7) dziennikarz zawodowy – osoba fizyczna, która posiada kwalifikacje potwierdzone dyplomem magistra publicznej lub niepublicznej uczelni wyższej z zakresu dziennikarstwa albo ukończyła studia podyplomowe w kierunku dziennikarstwa i komunikacji społecznej oraz udokumentuje, co najmniej pięcioletni okres wykonywania we własnym imieniu albo z upoważnienia wydawcy lub nadawcy działalności prasowej o charakterze twórczym. Dziennikarzem zawodowym jest dziennikarz licencjonowany po upływie piętnastoletniego okresu wykonywania zawodu.

Odnośnie tajemnicy dziennikarskiej i anonimatu (por. notatkę z 2005 roku: Wokół obiegu informacji i anonimatu) można zacytować np. propozycję, zgodnie z którą:

Nie wolno ujawniać ani wymagać ujawnienia okoliczności związanych z przekazaniem dziennikarzowi poufnych informacji a w szczególności dokonywać przeglądu adresów poczty elektronicznej, korzystać z bilingów telefonicznych lub informacji umieszczonych na innych nośnikach, jeśli mogłoby to prowadzić do identyfikacji źródła informacji wykonującego prawo do anonimatu

Ale w projekcie znalazł się interesujący katalog przepisów karnych, w tym kara grzywny dla tych, którzy "godzą w swobodę komunikowania i wiarygodność informacji" (przy czym w art. 19 projektu przewidziano katalog działań uznanych za niedozwolone, któremu wypadałoby się bliżej przyjrzeć), albo dla tych, którzy "godzą w prywatność innej osoby" (w art. 25 projektu m.in. o formach naruszenia prywatności, tj. m.in. "nagrywanie, transmisja lub w inny sposób zdobywnie podstępem wypowiedzi wygłaszanych w okolicznościach prywatnych lub poufnych"...

Zapowiedziano, że projekt będzie dostępny na witrynie SDP, więc każdy z czytelników z czasem będzie mógł zapoznać się z jego treścią... Mam jednak komentarz osoby, która przysłuchiwała się debacie, a który to komentarz umieszczam z zachowaniem anonimowości autora: "zdarza się, że owce same idą na rzeź ale w tym przypadku owce budują sobie rzeźnię :)"