Błędy systemów polskiego e-commerce i "rozsądna ocena" czegokolwiek

Zagadka z kategorii handel elektroniczny i konsumenci. Mamy kolejne doniesienia dotyczące problemów ze sprzedażą komputera po cenie, którą konsument widział w serwisie internetowym. Chodzi o komputer, który na stronie Virtual PC miał cenę 349 złotych. Jakiś czas temu informowałem o komputerze za 499 złotych i sporze kupującego z Komputronikiem (por. wcześniej Zaczyna się i u nas: oferty, zaproszenia, błędy). Te błędy systemów transakcyjnych to coraz większa plaga, ale skoro w salonach są Audi za 2 tys złotych, to czemu nie laptopy za kilkaset? A przy okazji - wobec braków formalnych apelacji, prawdopodobnie niebawem uprawomocni się wyrok w sprawie jeepa kupionego na aukcji (por. Sąd uznał, że doszło do sprzedaży dżipa na internetowej aukcji).

W sprawie laptopa za 349 złotych wiemy, że mieszkaniec Płocka domaga się od sklepu jego wydania. Gazeta.pl w tekście Słynnym laptopem za 349 zł zajmie się sąd opisuje stan faktyczny. Na stronie internetowej konsument znajduje informacje o laptopie w atrakcyjnej cenie, rejestruje się w systemie, zamawia sprzęt, a następnie dostaje potwierdzenie, iż "zamówienie dotarło" (jak się wydaje - dotarło na razie do bezosobowego systemu teleinformatycznego sklepu). Dalej zaś czytamy w relacji: "Zgodnie z prośbą firmy natychmiast odesłał je w niezmienionej formie. - Firma na swojej stronie podziękowała mi za zrobienie zakupów w jej sklepie. Poinformowała, że zamówiony towar dotrze do mnie w ciągu dwóch, góra pięciu dni roboczych i potwierdziła, że chodzi o laptopa za 349 zł - opowiadał nasz rozmówca. - Dopiero na drugi dzień na stronie internetowej sprzedawcy przy laptopie pojawiła nowa cena - 3490 zł. A w chwilę później oferta z tym sprzętem w ogóle zniknęła ze strony".

Virtual PC, podobnie jak wcześniej Komputronik, tłumaczy się błędem systemu (w przypadku Virtual PC: "zaszła pomyłka wynikająca z wdrażania nowego systemu", w przypadku Komputronika: "Komputronik przyznaje się do niedoskonałości swoich systemów i przeprasza za pomyłkę, ale jednocześnie odpiera zarzuty o celowe wprowadzenie użytkownika w błąd").

Mieszkaniec Płocka poszedł do rzecznika praw konsumenta, który to rzecznik stwierdził, że sklep nie zauważył błędu w porę, bo gdyby w odpowiedzi na zamówienie wysłał informacje o błędzie, to by nie doszło do umowy (ja dodam, że z przywołanego opisu wynika, iż wszystkie komunikaty sklepu były generowane przez automat). Skoro potwierdzono przyjęcie zamówienia - twierdzi rzecznik - umowa doszła do skutku (zawarto umowę sprzedaży). Przedsiębiorca broni się, że owszem - do błędu doszło, ale klient mógł ten błąd zauważyć i tu przywołuje art. 7 ustawy z dnia 27 lipca 2002 r. o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej:

Sprzedawca nie odpowiada za niezgodność towaru konsumpcyjnego z umową, gdy kupujący o tej niezgodności wiedział lub, oceniając rozsądnie, powinien był wiedzieć. To samo odnosi się do niezgodności, która wynikła z przyczyny tkwiącej w materiale dostarczonym przez kupującego.

Nie przywołuje art. 2 ust. 1 tej samej ustawy:

Sprzedawca jest obowiązany podać do wiadomości kupującego cenę oferowanego towaru konsumpcyjnego oraz jego cenę jednostkową (cenę za jednostkę miary), chyba że wyrażają się one tą samą kwotą. Przy sprzedaży towaru konsumpcyjnego oferowanego luzem jest wymagane podanie jedynie ceny jednostkowej. Taki sam sposób podawania cen powinien być stosowany w reklamie.

Gazeta.pl nie pisze o przepisach kodeksu cywilnego, zgodnie z którymi "oferta złożona w postaci elektronicznej wiąże składającego, jeżeli druga strona niezwłocznie potwierdzi jej otrzymanie" (Art. 66¹. § 1. KC po nowelizacji z 2003 roku). Oczywiście można się spierać czy system informatyczny generujący potwierdzenia to właśnie "druga strona", można się spierać o czas zawarcia umowy, o świadomość składania oświadczenia woli, ale trzeba też powiedzieć, że po nowelizacji "Przepisy § 1 - 3 [art. 66¹ KC] nie mają zastosowania do zawierania umów za pomocą poczty elektronicznej albo podobnych środków indywidualnego porozumiewania się na odległość...".

W przypadku Komputronika, podobnie jak w powyższym - użytkownik po złożeniu oferty zakupu otrzymał wygenerowane przez autoresponder potwierdzenie złożenie oferty zakupu.

Nie wiadomo, czy sprawa trafi do sądu, ale badana jest przez biuro rzecznika praw konsumenta. Swoją drogą - nie wiem też jak zakończyła się sprawa komputera za 499 złotych z Komputronika (jeśli ktoś ma informację na ten temat, to proszę się nie krępować i zostawić komentarz pod tekstem).

Poza kodeksem cywilnym trzeba by jeszcze oczywiście sięgnąć do ustawy z dnia 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny. Przeczytaj również: Zawieranie umów z konsumentem na odległość (uwaga: tekst z 2001 roku).

Przy omawianiu doniesienia związanego z Komputronikiem napisałem w komentarzu "nie trudno wyobrazić sobie sytuację, w której ktoś podaje na swoich stronach bardzo niską cenę towaru licząc na zainteresowanie potencjalnych klientów, a potem się z tego wycofuje". Tym razem zaś nieco z boku głównego wątku pragnę zauważyć jeszcze inną praktykę polskiego e-commerce. Związana jest ona w dużej mierze z porównywarkami cen. Oto dowiedziałem się, że rozpowszechnioną praktyką jest zawyżanie cen (nie tylko ich obniżanie). Proceder polega na tym, że internetowy przedsiębiorca prowadzi pod różnymi domenami różne "sklepy internetowe" i w każdym z nich prezentuje ten sam towar. Jednak w "sklepie", który nie jest "podstawowym" umieszcza ceny znacznie wyższe niż te, które w sklepie "podstawowym" znajdują się przy towarach. Jaki to daje efekt? Otóż konsument sprawdzając przedziały cenowe w "porównywarkach" (albo generalnie - korzystając z wyszukiwania w internecie) widzi, iż towar może być droższy i wybiera najtańszą (tańszą) ofertę na rynku. Nieuczciwy sprzedawca zyskuje - można tak rzec - dwa razy. Albo sprowokuje konsumenta do zakupu po cenie skalkulowanej w taki sposób, że się jeszcze opłaca sprzedać towar (a to wówczas, gdy np. konsument trafił do elektronicznego sklepu po porównaniu cen w "porównywarce", albo sprzeda po cenie wyższej, jeśli konsument nie porównał cen). Fajne, nie?

Inne (poza przywołanymi wyżej) przykłady zamieszania cenowego:

• iPaq Pocket PC za 7.32 funty w 2003 roku - Uwaga na podawaną cenę
• telewizor Sony - Oferta, błąd i wyrok
• Tym razem łódź za złotówkę

Dzisiejsza Rzeczpospolita informuje w tekście Wypasione audi: "Audi A3 i A3 sportback można teraz kupić z pakietem wyposażenia Emotion w promocyjnej cenie 2000 zł.". To w tekście jest wytłuszczone przez redakcję; Powtórzmy słownie - wypasione Audi za dwa tysiące złotych. Błąd? Czytanie gazet i wiara w to co się czyta również powinna opierać się na ograniczonym zaufaniu? Czytelnik oceniając rozsądnie, powinien był wiedzieć... No, ale skoro wypasione Audii za 2000 złotych, to czemu nie laptop za złotych 349?

Ale przecież ja mam pokłady zdrowej paranoi i sprawdzam informację. Na stronie jednego z dealerów samochodowych czytam: "Teraz Audi A3 i Audi A3 Sportback dostępne są z pakietem wyposażenia Emotion w wyjątkowej cenie 2000 zł. Pakiet zawiera: automatyczną klimatyzację, tempomat, podgrzewane fotele, podłokietnik, dodatkowe oświetlenie wnętrza, autoalarm, kurtyny powietrzne, boczne poduszki powietrzne z przodu oraz system stabilizacji toru jazdy". No to przepraszam. Jak ja mam cokolwiek "oceniać rozsądnie"?