Stanowisko ZUS i wezwanie do wydania specyfikacji protokołu

Zakład Ubezpieczeń Społecznych opublikował "Stanowisko ZUS na temat możliwości przekazywania dokumentów ubezpieczeniowych z wykorzystaniem alternatywnych do programu Płatnik programów interfejsowych wytworzonych przez dowolnego producenta". Niedawno zapadł wyrok Sądu Okręgowego uznający specyfikację protokołu komunikacyjnego za informację publiczną. Ujawnienie specyfikacji technicznej nie jest równoznaczne z obowiązkiem przyjmowania komunikacji za pomocą programów napisanych przez społeczność. To dwie różne sprawy. W każdym razie pełnomocnik Sergiusza Pawłowicza zwrócił się wczoraj do ZUS o udostępnienie specyfikacji.

Zacznijmy od opublikowanego dziś na stronach Zakładu, a sygnowanego przez Rzecznika Prasowego ZUS, Stanowiska ZUS na temat możliwości przekazywania dokumentów ubezpieczeniowych z wykorzystaniem alternatywnych do programu Płatnik programów interfejsowych wytworzonych przez dowolnego producenta. Stanowisko ma formę pytania i odpowiedzi. Pytanie brzmi: "ZUS zmusza płatników do instalowania programu Płatnik współpracującego wyłącznie z systemem Windows. Tymczasem wiele firm wykorzystuje oprogramowanie pisane np. dla Linuxa. Czy Płatnik będzie działał kiedyś także pod tym systemem?"

Odpowiedź:

Kompleksowy System Informatyczny ZUS (KSI ZUS) to jeden z największych systemów użytkowanych w naszym kraju. Wszelkie decyzje dotyczące budowy, modyfikacji i eksploatacji takiego systemu muszą być dokonywane z dużą rozwagą i po dogłębnych analizach. Jedną z najistotniejszych decyzji był wybór takiej technologii, która została sprawdzona w działaniu przy obsłudze dużych woluminów danych (terabajty) oraz gwarantuje efektywną obsługę bardzo dużej liczby użytkowników (nawet do 40 tys.). Ostateczny kształt infrastruktury techniczno-systemowej (w tym również oprogramowania systemowego) został ustalony w latach 1997-98 w rezultacie prac nad ostatecznym kształtem reformy ubezpieczeń społecznych. Należy dodać, że zasadnicze decyzje w tym zakresie podejmowano jeszcze przed przystąpieniem do realizacji projektu.

ZUS nie planuje wytworzenia programu Płatnik dla innego niż Windows systemu operacyjnego. Utrzymywanie przez ZUS ciągle doskonalonego i rozbudowywanego programu Płatnik w wersjach dla różnych systemów operacyjnych byłoby zbyt kosztowne (ekonomicznie nieuzasadnione). Program Płatnik ma bardzo złożoną funkcjonalność wynikającą m.in. ze złożoności obowiązującego prawa. Należy pamiętać, że przygotowanie takiego produktu, w tym wypadku programu Płatnik, to nie tylko wydanie i dystrybucja samej aplikacji, ale również przygotowanie i utrzymywanie w ZUS bazy wsparcia technicznego dla jego użytkowników (infolinia programu itd.).

W najbliższym czasie infrastruktura techniczna Zakładu dostosowana zostanie jednak do obsługi oprogramowania typu "płatnik" dedykowanego dla innych systemów operacyjnych. Decyzję tę należy rozpatrywać w związku z wejściem w życie przepisów ustawy z dnia 17 lutego 2005 roku o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publicznej. Ustawa ta wprowadza zmiany do ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, w tym dotyczące usunięcia z art. 47a tej ustawy zapisów dotyczących obowiązku korzystania z programu Płatnik. W związku z tym najpóźniej od 21 lipca 2007 roku płatnicy składek będą mogli przekazywać do ZUS dokumenty ubezpieczeniowe z wykorzystaniem alternatywnych do programu Płatnik programów interfejsowych wytworzonych przez dowolnego producenta.

W celu zapewnienia spójnego działania systemów używanych w ZUS do przyjmowania dokumentów ubezpieczeniowych z programami interfejsowymi innych producentów Zakład opublikuje zestawienie stosowanych struktur dokumentów elektronicznych, formatów danych oraz protokołów komunikacyjnych i szyfrujących oraz testy akceptacyjne dla tego oprogramowania.

Obowiązkiem firmy udostępniającej taki program innym użytkownikom będzie natomiast przeprowadzenie testów akceptacyjnych - badania oprogramowania interfejsowego na podstawie opublikowanych przez ZUS przypadków i scenariuszy testowych. Rozwiązania te spowodują, że każdy płatnik będzie mógł wybrać odpowiadający mu program jaki będzie dostępny na rynku, nie ma przy tym znaczenia na jakiej platformie będzie on działać, czy będzie to Windows, Linux czy Mac.

Jak wspomniałem wyżej - udostępnienie specyfikacji technicznej nie jest równoznaczne z obowiązkiem przyjmowania komunikatów generowanych przez alternatywne aplikacje. Poza tym, że aby taką aplikacje przygotować na 21 lipca, to należy uwzględnić czas na jej napisanie, to możliwość komunikowania się z ZUS a oczekiwanie udostępnienia informacji publicznej to dwie niezależne sprawy.

ZUS posiada wiedzę na temat wykorzystywanego protokołu komunikacyjnego, bo przecież płatnicy korzystają z programu Płatnik cały czas. Nawet przy zmianie wersji programu i wersji protokołu wiedza na temat specyfikacji protokołu jest dla Zakładu dostępna (bo inaczej nie potrafiłby przyjąć komunikatów wysyłanych przez płatników). To jest zatem tylko kwestia opublikowania tej specyfikacji. Oczywiście powstaje pytanie o istnienie i jakość dokumentacji wykorzystywanego protokołu. W wielu projektach tego typu rozwiązania tworzy się "na żywioł". Zakłada się haki i się ich nie dokumentuje. System działa, ale wiedzę na temat działania systemu ma jedynie programista. Udostępnienie specyfikacji technicznej jako gotowego do wykorzystania "przepisu na Płatnika" może być zatem trudne - o ile developerzy nie przygotowali takiej specyfikacji.

Jest zatem z całego zamieszania jeszcze ten potencjalny pożytek, że wykonawca systemu dla administracji publicznej może spodziewać się audytu społecznego przygotowywanej specyfikacji. Ba! Wykonawca w ogóle musi przygotowywać dokumentacje projektową...

A teraz kolejne konsekwencje poniedziałkowego wyroku Sądu Okręgowego. Otóż w wysłanym wczoraj do ZUS Wezwaniu mec. Artur Kmieciak napisał:

Jako pełnomocnik Sergiusza Pawłowicza, w związku z prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Warszawie w sprawie o udostępnienie informacji publicznej (sygn. akt: V Ca 454/07), wzywam Państwa do udostępnienia mojemu klientowi specyfikacji technicznej protokołu KSI MAIL wykorzystywanym w programie informatycznym „Płatnik – przekaz elektroniczny”.

No i teraz kolejne pytanie... Może się okazać, że Zakład udostępni coś, co nazwie "specyfikacją techniczną protokołu KSI MAIL", ale ta specyfikacja nie będzie w istocie nadawała się do wykorzystania w jakimkolwiek wdrożeniu (bo np. będzie niekompletna, niejasna, etc.). Wyrok zostanie wykonany?