Archiwum - bookreview

W publikacji został omówiony istniejący w Polsce stan prawny odnoszący się do głośnego ostatnio zjawiska, jakim jest tzw. cyberprzestępczość. Sporo miejsca poświęcono najnowszym rozwiązaniom prawnym istotnym dla ofiar przestępstw omawianych w książce, m.in. ofiar pedofilii, handlu ludźmi i doprowadzania do prostytucji. Rozważania autorki koncentrują się wokół problematyki Internetu, który niezależnie od pozytywnych funkcji, jakie spełnia, staje się także coraz częściej źródłem demoralizacji nieletnich.

Podręcznik ten w syntetyczny przedstawia aktualny stan wiedzy o środkach komunikowania masowego, w tym także najnowszych mediów. Praca przeznaczona dla studentów nauk politycznych, dziennikarstwa, bibliotekarstwa, socjologii, psychologii, filmoznawstwa i kulturoznawstwa oraz praktyków medialnych - dziennikarzy, badaczy opinii publicznej, praktyków public relations i menedżerów medialnych.

Tytuł oryginału: (The Media Equation. How People Treat Computers, Television, and New Media Like Real People and Places)

Byron Reevs i Clifford Nass, amerykańscy informatycy od technologii komunikacyjnych, postanowili zbadać - wykorzystując metody psychologii społecznej i socjologii - jak ludzie reagują na media. Otóż okazało się, że uczestnicy eksperymentu bardzo się starali, aby nie zrobić komputerowi przykrości, czuli się fizycznie zagrożeni przez coś, co było tylko wizerunkiem, przypisywali kreskówkom bogatą osobowość bądź reagowali na głosy w komputerze zgodnie ze stereotypami płci. Zachowania te potwierdziły ciekawą i nowatorską tezę autorów: wbrew intuicyjnym wyobrażeniom nasze interakcje z komputerami, telewizją i nowymi mediami są z zasady społeczne i naturalne, tak jak interakcje z innymi ludźmi. Stawianie znaku równości między mediami a realnym życiem nie wynika bynajmniej z niewiedzy lub młodego wieku, lecz jest zjawiskiem powszechnym i niezależnym od naszej świadomości. Traktując media jako istoty społeczne, oczekujemy zatem bezwiednie, że będą one przestrzegać określonych norm i zasad życia społecznego: nasz komputer ma być nie tylko sprawny, ale również "grzeczny"!

Książka przedstawia szeroki i usystematyzowany przegląd aktualnego stanu wiedzy o funkcjonowaniu mediów masowych w demokracji liberalnej i gospodarce rynkowej. Media masowe rozpatrywane są pod kątem ich rosnącej roli w rozwiniętym systemie społecznym, tzn. jako pośrednicy w komunikacji między instytucjami systemu i resztą społeczeństwa oraz jako producenci i dostawcy kultury popularnej.

Centralne miejsce mediów masowych w systemie społecznym czyni z nich kluczowy element trzech różnych układów zależności i praktyk: są istotnym ogniwem demokratycznego systemu politycznego ("czwartą władzą"), są też ważnym stymulatorem gospodarki rynkowej i lukratywną dziedzina biznesu, to wreszcie główne źródło rozrywki dla większości społeczeństwa.

Praca stanowi przydatne kompendium wiedzy o mediach. [...] Jest popularnym zarysem, o wartkiej narracji, czyta się ją przyjemnie. Nazwisko autora, znawcy mediów, jest dobrą rekomendacją dla czytelnika. (...) Dobrym pomysłem jest opracowana przez Zbigniewa Bauera chronologia ważniejszych wydarzeń w rozwoju mediów. Podobają mi się także tematy do samodzielnego przemyślenia. Przydaje to całej pracy waloru interaktywności, dzięki czemu może rozbudzić szersze zainteresowania u adeptów dziennikarstwa.

Kazimierz Krzysztofek
(z recenzji)

Dynamiczny rozwój internetu sprawił, że organy ustawodawcze wielu państw nie nadążały z przygotowywaniem regulacji prawnych dotyczących korzystania z niego. Początkowy okres rozwoju sieci przypominał kolonizację nowego lądu -- pełna bezkarność, chaos i brak jakichkolwiek ograniczeń. Ten stan rzeczy doprowadził do sytuacji, w której nawet najgorętsi orędownicy wolności w sieci zaczęli się zastanawiać, jak uniknąć płynących z niej zagrożeń. Zaczęto więc tworzyć prawa, regulacje i przepisy, które jednak nie zawsze spełniają swoją rolę. Na całym świecie toczy się dyskusja nad kształtem regulacji prawnych społeczeństwa informacyjnego (czymkolwiek ono jest).

To bardzo trudna pozycja. Trudna zwłaszcza gdy nie jest się na bieżąco z językiem socjologów. Mam wrażenie, że nie wszystko pojąłem za pierwszym razem, jednak wiem, że praca ta ma spore znaczenie poznawcze, przekrojowo opisując kolejne etapy tworzenia się tego, co nas obecnie otacza, analizując to pod kontem wzrastania znaczenia informacji "powszechnie dostępnej".

Jak napisał Jerzy Mikułowski Pomorski we wstępie do tej pracy: Armand Mattelart nazywa swą pracę studium z zakresu archeologii wieku informacji; termin "archeologia myśli" - wprowadzony przez Michaela Foucault - oznacza badanie historii warunków, które pojęcie zrodziły. W tym wypadku historii idei "społeczeństwa informacji". Takie poszukiwanie intelektualnych źródeł zjawiska w odległej przeszłości jest dziś częste, że wymienimy choćby studia nad globalizacją, które sięgają do świata helleńskiego, pierwszych uniwersalnych religii, wędrówki ludów i początków kolonizacji.

Niniejsza praca stanowi próbę przedstawienia oraz rozwiązania, na gruncie polskiego prawa, wielu problemów pojawiających się w związku z dokonywaniem czynności prawnych z użyciem środków komunikacji elektronicznej, w tym także tych, których nie rozwiązała nowelizacja prawa cywilnego z 14 lutego 2003 r. Przy omawianiu poszczególnych zagadnień oparto się na rozwiązaniach Unii Europejskiej, uwzględniając równocześnie wzorcowe ustawy Komisji Narodów Zjednoczonych do spraw Międzynarodowego Prawa Handlowego UNICITRAL. Liczne są odwołania do literatury i koncepcji niemieckich.

Książka obejmuje analizę podstawowych problemów z zakresu prawa autorskiego i praw pokrewnych związanych z cyfrowym wykorzystywaniem chronionych dóbr intelektualnych, wynikających z konwencji międzynarodowych, dyrektyw obowiązujących w Unii Europejskiej, prawa amerykańskiego oraz polskiej ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Zawiera omówienie najnowszych regulacji dotyczących eksploatacji utworów w Internecie oraz w ramach tzw. platform cyfrowych.

W książce przedstawiono również przepisy zmierzające do ochrony - coraz częściej wykorzystywanych obecnie - zabezpieczeń technicznych przed nieuprawnionym dostępem do utworów i przedmiotów praw pokrewnych oraz informacji umożliwiających zarządzanie prawami autorskimi w środowisku cyfrowym.

Rozprawa stanowi próbę przedstawienia ważnych społecznie, ale zarazem rozległych i złożonych relacji między Internetem a prawem i praktyką kontraktową. Zagadnienia technologii informatycznych łączą się tu z wieloma instytucjami części ogólnej prawa cywilnego oraz prawa regulującego kontrakty. Harmonizacja prawa umów, zawieranych lub wykonywanych w sieciach teleinformatycznych, jest jednym z podstawowych czynników rozwoju stosunków wymiany towarów i usług, zwiększa dostęp do rynku i ułatwia kontakty gospodarcze. Internet w sposób istotny wpływa także na upowszechnianie się jednolitego orzecznictwa.