O tym, że Prezes UPRP oczekuje decyzji politycznej w sprawie (interpretacji) patentów na oprogramowanie

Z dalszej części wypowiedzi pani Adamczak wynika, że UPRP nie tylko „oczekuje”, ale również podejmuje aktywne działania przygotowujące grunt pod zmianę prawa w kierunku (a jakże) rozciągnięcia patentów na „programy komputerowe jako takie”, czyli po prostu na rozwiązania abstrakcyjne. A motywy są, jak to zwykle bywa, bardzo przyziemne (wytłuszczenie moje):

W tej chwili prowadzimy badania sondażowe i rozmawiamy z wieloma naukowcami, którzy specjalizują się w tej dziedzinie czy nie warto wystąpić do rządu z sugestią dokonania zmiany definicji wynalazku podlegającego opatentowaniu w części dotyczącej wyłączeń spod patentowania. (…) Wiele zgłoszeń pochodzących z Polski kierowanych jest nie do Urzędu Patentowego RP, ale do Europejskiego Urzędu Patentowego, który udziela prawa na dane rozwiązanie, które obowiązuje później w Polsce, bo jest u nas walidowane. W związku z tym wskaźnik liczby zgłoszeń, liczby udzielonych patentów przez nasz Urząd maleje. Jest to problem, który wymaga poważnej analizy pod kątem wpływu i skutków ekonomicznych udzielania patentów na tego rodzaju rozwiązania oraz podjęcia właściwej decyzji politycznej – czy będziemy kontynuować tę linię postępowania, jaka w tej chwili wynika z przepisów ustawy – Prawo własności przemysłowej czy też zmieniamy możliwości udzielenia ochrony. Ta sprawa nurtuje wiele środowisk w Polsce i zagranicą.

Ochrona programów komputerowych w reżimie prawa autorskiego jest - jak by tu powiedzieć - iluzoryczna.

Mówię to jako (oby) przyszły przedsiębiorca.

Co z tego, że wpadnę na pomysł jak zrobić nowy portal, nową aplikację. Jeśli któryś z Wielkich Informatyków zobaczy, że się sprzedaje, zatrudni armię 30 programistów, kilka osób od marketingu, słowem wyłoży na projekt kilka MZL z dnia na dzień. Pozmienia menu, wszystkie ikonki, cośtam doda, cośtam ujmie. Po liftingu, nie do poznania, szczególnie dla sędziwego sądu.

I po roku ja będę się zwijał.

Nie może tak być, to jest ekonomicznie absurdalne. No chyba, że chcemy mieć na każdym rogu miasta pow. 10 000 kebaba i to uznajemy za ostateczny dobrobyt. To zgoda, nie mówmy tylko wtedy, że mamy przepisy i politykę proinnowacyjną.

Z tym że optyka przedsiębiorcy to nie jest koniecznie pryzmat większości komemtatorów w tej kwestii.

Warto zauważyć, że jak dotąd UPRP nie miał żadnych wątpliwości co do sposobu interpretacji ustawy „Prawo własności przemysłowej”. W wydanym przez urząd kilka lat temu „Poradniku wynalazcy” możemy znaleźć następującą interpretację dotyczącą wyłączeń ustawowych:

Uważa się, iż wynalazkiem w rozumieniu ustawy pwp, w szczególności, nie są:

1) odkrycia, teorie naukowe i metody matematyczne;

Odkrycia, teorie naukowe i metody matematyczne, jako takie nie są wynalazkami i wyłączone są spod ochrony prawnej. Tak więc, zgodnie z tym przepisem, nie udziela się ochrony na metody matematyczne, które dotyczą działań na liczbach, prowadzą do rezultatów czysto matematycznych, mają charakter abstrakcyjny i nie wywołują skutku technicznego.

(…)

5) programy do maszyn cyfrowych;

Oprogramowanie nie jest wynalazkiem i nie podlega patentowaniu, bo wykluczeniu z ochrony podlegają przedmioty zgłoszenia o charakterze ”abstrakcyjnym”. ”Techniczne” (tzn. konkretne, namacalne, powiązane z siłami natury) są w tym obszarze przejawy działania znanych, konwencjonalnych urządzeń programowalnych. Te materialne przejawy działania pojawiają się dopiero po rozwiązaniu abstrakcyjnego problemu i nie są z nim zintegrowane. Wykluczeniu z patentowania podlegają przy tym, ujęte w formę programu komputerowego, idee matematyczne oraz metody biznesowe.

Dla efektywnego wykluczenia programów pojęcia informatyczne muszą być szeroko rozumiane: ”komputer” oznacza realizację abstrakcyjnego mechanizmu, składającego się z części takich jak procesory, pamięć i interfejsy służące do wymiany informacji z systemami zewnętrznymi i użytkownikami ludzkimi. ”Przetwarzanie danych” oznacza obliczanie za pomocą abstrakcyjnych jednostek składowych komputerów. ”Program komputerowy” oznacza sposób przetwarzania danych, który, po jego poprawnym opisaniu, może być wykonany przez komputer.

Patentowaniu podlega natomiast ”wynalazek wspomagany komputerowo” co oznacza wynalazek, którego realizacja wymaga użycia urządzenia dającego się zaprogramować. Chodzi więc o techniczne wynalazki, których realizacja odbywa się przy pomocy programów komputerowych, a nie o to że wynalazek polega na samym programie komputerowym.

Taki wynalazek musi spełniać wszystkie warunki zdolności patentowej.

Nie uznaje się wynalazku wspomaganego komputerowo za wnoszący do stanu techniki wkład techniczny tylko ze względu na użycie lepszych algorytmów, które pozwalają na zmniejszenie zapotrzebowania na czas przetwarzania, pamięć lub inne zasoby w ramach systemu przetwarzania danych. Zaliczenie (tematyki i metod) programów komputerowych do tworów nie mogących być wynalazkami oznacza, że innowacje związane z programami komputerowymi, które nie rozwiązują żadnego problemu zastosowania nauk przyrodniczych wykraczającego poza poprawę
efektywności przetwarzania danych nie podlegają patentowaniu. Nowy program komputerowy wspomagający zarządzanie przedsiębiorstwem nie jest patentowany. Nowy program sterujący przeciwpoślizgowym systemem hamulcowym (ABS) sam w sobie nie jest patentowalny. Patentowalny jest natomiast nowy sposób hamowania, w którym program komputerowy może być niezbywalną częścią. Lecz prawa wyłączne wynikające z prawa patentowego nie obejmują tego programu.

(…)

...jest wysoce problematyczna. Dwa przykłady na szybko: teraz toczy się dyskusja na temat klonowania programów szachowych. Polecam wstępniak prof. van den Herika Praktycznie całe ICGA głowi się nad tym czy "klon" programu powinien być dopuszczany do rozgrywek: stosunkowo łatwo można poprawić, czy jak to się mówi "stuningować" klona, a napisać program jest trudno; przy czym sklonować program jest łatwo, nawet tak by nie naruszyć zbytnio prawa autorskiego, które jak wiadomo chroni postać utworu, którą w przypadku programu komputerowego jest jego kod wyrażony w języku programowania (ot zamienię pętle z warunkiem na początku na pętle z warunkiem na końcu, jakieś funkcje podzielę na pół, zamiast przekazywania parametru przez wartość zrobię przekazywanie przez zmienną albo przez referencję, zastąpię kilka tablic dwuwymiarowych jedną trójwymiarową itd. jw.) potem zrobię tuning (kawałki istotnie poprawię) i mam co - inspirację, dzieło pochodne, opracowanie, tłumaczenie? Możemy się tłuc po sądach do końca świata.
Przykład drugi: prawnoautorska ochrona programów obiektowych (i porządnie napisanych strukturalnych też). Wiadomo, że istotą sporego kawałka inżynierii oprogramowania jest możliwość wielokrotnego wykorzystania kodu. No i kto ma prawa autorskie do kodu, w którym korzystam z potomka jakiejś klasy? Jak ustalić ewentualny udział we wspólnym prawie majątkowym do owego potomka? Jako procent funkcji wirtualnych/dynamicznych? W zależności od tego które metody są dziedziczone polimorficznie? Przecież to jest bzdura (chciałem napisać "abstrakcja" ale to słowo w programowaniu obiektowym ma inne znaczenie ;)). Na dodatek ochrona prawnoautorska rozmaitych dzieł nie współgra do końca z zasadami różnych tzw. etyk szczegółowych na przykład naukowej (stąd dziwne twory w tej ostatniej w rodzaju tzw. "plagiatu idei" - skądinąd naganne jest jeśli ukradnę komuś pomysł na badanie i opublikuję jego wyniki jako dzieło własnego pomysłu ale nie bardzo widać jak można to ścigać karnie; ewentualnie w grę może wchodzić odpowiedzialność dyscyplinarna, o ile mojego pracodawcę w ogóle interesuje że ja coś publikuję, a interesuje w praktyce, o ile pracuję w jednostce naukowej; jeśli zostanę np. szewcem to mogę sobie "kraść pomysły" do woli; oczywiście pomysły na dzieła naukowe albo programy komputerowe, bo pomysły na maszyny obuwnicze mogą być chronione prawem patentowym właśnie)
Ochrona patentowa też ma swoje minusy i wiadomo, że środowisko wolmnego oprogramowania jest jej zasadniczo niechętne (nie tylko ono, licznemu gronu użytkowników się tez nie podoba polityka "spalonej ziemi" odnośnie do starych wersji programów, której nie dałoby się prowadzić przy innym modelu ich ochrony), ale - z trzeciej strony - twórcy idei też powinni z czegoś żyć. Być może dla oprogramowania komputerowego należałoby rozważyć jakąś "trzecią drogę" ochrony twórczości intelektualnej (bo z jednej strony twórcy (zarówno formy jak i materii, że się tak wyrażę) też powinni mieć co do garnka włożyć, a z drugiej monopolizacja twórczości wydaje się być trudna do pogodzenia z przyrodzonym prawem do rozwoju intelektualnego, no ale to chyba nie my tutaj ten problem rozwiążemy (a nawet jeśli rozwiążemy to czy mamy odpowiedniej klasy lobbystów, żeby to rozwiązanie przepchnąć przez legislatury kilkuset krajów?)

Ochrona patentowa też ma swoje minusy i wiadomo, że środowisko wolmnego oprogramowania jest jej zasadniczo niechętne (nie tylko ono, licznemu gronu użytkowników się tez nie podoba polityka "spalonej ziemi" odnośnie do starych wersji programów, której nie dałoby się prowadzić przy innym modelu ich ochrony), ale - z trzeciej strony - twórcy idei też powinni z czegoś żyć.

Nie tylko środowisko wolnego oprogramowania jest przeciwne patentowaniu oprogramowania. Chyba większość "twórców", czyli inżynierów i naukowców, uważa, że obecnie patenty są czynnikiem wręcz spowalniającym rozwój technologii informatycznych. Tajemnicą poliszynela jest, że Microsoft wspiera trolle patentowe, aby uwikłać konkurencję w spory prawne i rozwój (pozyskiwanie środków, zaangażować zasoby w obsługę prawną). W sprawach takich jak SCO vs. Novell, Microsoft vs. Barnes & Noble czy Oracle vs. Google nie chodzi o dobro "twórców", lecz o podstawienie nogi konkurentom.

Inną sprawą jest, że patentowanie oprogramowania to nic innego jak patentowanie matematyki (bo pisanie programu jest sposobem tworzenie matematycznego zapisu algorytmu w danym modelu). To tak jakby Pitagoras opatentował swoje słynne twierdzenie. Równie dobrze można opatentować np. demokrację, system podatkowy, uniwersytety lub... system chronienia interesów wynalazców za pomocą patentów.

oprogramowanie to wartość niematerialna (nawet bardziej niż "logo", ale to ostatnie podlega nie patentowaniu a zastrzeganiu znaku), zgadzam się z powyższym, że nie program a model biznesowy czyni wartość firmy. Łatwo to sprawdzić: programów księgujących zgodnie ze stosowną ustawą jest na pęczki, jednak wygrywają nie tyle same te programy co ich dostawcy, tu prawo autorskie załatwia sprawę. Nie chciał bym być nigdy skazany na patałacha, który pierwszy opatentuje "program księgowy" ale będzie miał najgorszy helpdesk.

Zadam inne pytanie: czym się tak na prawdę, w kwestii twórczości ludzkiej, różni oprogramowanie odtwarzane na komputerze od płyty w gramofonie?

W innej dyskusji (nie tu), szybko wyszło, ze informatyka i dobrzy programiści to nie jest napisanie jednego programu i żerowanie na nim do końca życia a umiejętność rozwiązywania problemów użytkowników komputerów... osobiście nie chciał bym by jakikolwiek pasożyt
opatentował "komputerową rachunkowość"....

w sumie z tym patentowaniem programów (w końcu deterministyczny stos zer i jedynek) to troszkę tak jak bym chciał 20 lat temu patentować kolejność naciskania guziczków w magnetowidzie w celu zaprogramowania nagrania kina nocnego w sobotę...

--
Jarek Żeliński
http://jarek.zelinski.biz.pl

"Czego nie zabrania prawo, zabrania wstyd" (Seneka Młodszy)

Mój sprzeciw wynika bardziej z przesłanek pragmatycznych.
1) Patenty nie służą w moim mniemaniu wynagradzaniu wynalazców, z nielicznymi wyjątkami.
2) Obsługa patentów jest bardzo kosztowna.
3) Obrona przed trollami patentowymi i tzw. zasadzkami patentowymi jest jeszcze bardziej kosztowna; i zdają sobie z tego sprawę również typowo komercyjne firmy, zrzeszone np. w Open Innovation Network. Trudno posądzić np. Marka Zuckerberga o altruizm i idealizm.
4) Patenty nie zachęcają do bycia bardziej innowacyjnym, za to bardzo ułatwiają grę nimi w celu blokowania konkurentów. Zobacz szukanie przez MPEG LA na siłę patentów, które mógłoby być naruszone przez WebM/VP8. MPEG LS mimo wcześniejszych sugestii nie posiada patentów, które mogłyby zostać naruszone. Ale aby ochronić swój produkt stara się znaleźć cokolwiek, aby uwikłać Google w proces i odstraszyć przed inwestycję w te technologie.
5) Objęcie patentami oprogramowania powinno oznaczać również możliwość patentowania wynalazków o podobnym charakterze: odkryć matematycznych, procesów biznesowych, ustrojów czy przepisów prawnych. A to doprowadziłoby do absurdu.

Podsumowując, patenty na programowanie to mniej pieniędzy na faktyczne badania, a więcej na obsługę prawną i czarny marketing.

Frédéric Bastiat, "Petycja producentów świec" (1845) od producentów świeczek, latarni, lichtarzy, lamp ulicznych, knotów i kapturów do gaszenia świec oraz od producentów łoju, oleju, rycyny, alkoholu i ogólnie wszystkiego, co się wiąże z oświetleniem do czcigodnych członków Izby Deputowanych:

(...)
Cierpimy z powodu rujnującej konkurencji zagranicznego rywala, który najwyraźniej pracuje w warunkach tak dalece dla produkcji światła lepszych niż nasze, że zalewa nim nasz krajowy rynek po niesłychanie niskiej cenie; od momentu, kiedy się pojawia, nasza sprzedaż zamiera, wszyscy konsumenci zwracają się do niego, a branża francuskiego przemysłu, której odgałęzienia są niezliczone, doprowadzana jest nagle do całkowitej stagnacji. Rywal ten, którym jest nie kto inny niż Słońce, prowadzi przeciw nam wojnę tak bezlitośnie, że podejrzewamy, iż został podburzony przeciw nam przez perfidny Albion (obecnie znakomita dyplomacja!), zwłaszcza, że ma dla tych wyniosłych wyspiarzy wzgląd, którego nie okazuje nam.
(...)

--
[VaGla] Vigilant Android Generated for Logical Assassination

Jeszcze odnosząc się do 1-clicków Amazona i innych podobnych "wynalazków", na studiach mechanicznych uczyliśmy się różnych metod wytwarzania kół zębatych.

Ogólna *idea* była taka, że poruszające się w pionie dłuto rzeźbi odpowiedni kształt w kawałku metalu ułożonym poziomo.

No i wynalazcy patentowali swoje *metody* - jedną z metod było wprawienie kawałka metalu w ruch obrotowy i z synchronizowanie tego z pionowymi ruchami dłuta. Obejściem tego patentu była metoda w której kawałek metalu jest nieruchomy dłuto krąży wokół niego.

I teraz, nikt o zdrowych zmysłach nie zaprzeczy chyba, że 1-click jest *ideą* mówiącą o ułatwieniu życia klientom. Gdyby kiedyś dało się uzyskać dwudziestoletni monopol na *ideę* dłutowania kół zębatych, to gdzie bylibyśmy dziś ?

Zamiast długich sporów i angażowania armii prawników i ekspertów, obie strony powinny spór rozstzygać poprzez rozgrywkę The Software Patent Game.
Nie tylko zaoszczędziłoby to mnóstwo pieniędzy (korzyść dla firm), ale produkty szybciej trafiałyby na rynek (korzyść dla konsumentów). Win-Win.

Jak bardzo mogą "skorzystać" developerzy na patentowaniu oprogramowania opisuje dzisiaj MacRumours.

Yesterday, we received word from Rob Gloess of Computer LogicX, the company behind the Mix & Mash and Mix & Mash LITE applications for iOS, that he had received legal documents threatening a patent lawsuit over the use of an "upgrade" button in the lite version of his application linking users to the App Store where they could purchase the full version.

Dobrze skomentował to John Gruber (aka Daring Fireball):

This is extortion, pure and simple. These jerks at Lodsys are going after small developers — in some cases, one-man operations — because they know how expensive and time-consuming it would be to fight this legally.

Motor innowacji, indeed...

Facebook Wins Patents For Tagging in Photos, Other Digital Media (patent)

... i jeszcze patent obejmujący np. terminale do kart płatniczych, loterii czy urządzenia do pay-per-view