Czy samplowanie zawsze jest naruszeniem prawa autorskiego?

Z pewnymi oporami, ale jednak WIPO Magazine opublikował artykuł dwóch polskich prawników, na temat samplingu. Opory wynikają pewnie z konkretnego nastawienia wydawcy (czyli World Intellectual Property Organization) do prawa autorskiego, ale jak długo można nie dostrzegać zmian zachodzących w społeczeństwie? Pojawiają się pierwsze rozstrzygnięcia sądowe, które można już analizować. Zmienia się też nieco nastawienie badaczy prawa autorskiego, którzy do tej pory przyglądali się głównie nadającym się do "monetyzowania" aspektom własności intelektualnej, a teraz, coraz częściej, zastanawiają się nad interakcjami społecznymi, niezwiązanymi z komercyjnym użyciem utworu. Sampling nie musi jednak być pojęciem, które przynależy wyłącznie "wolnej kulturze". Wielu komercyjnie działających na świecie Twórców (sic!) posługuje się w swej twórczości fragmentami wcześniej nagranych przez kogoś innego dzieł...

Tomasz Rychlicki oraz Adam Zieliński opublikowali swój artykuł Is Sampling Always Copyright Infringement? w nr 6 WIPO Magazine z grudnia 2009 (właśnie się ukazał). W tekście oczywiście jest wzmiankowany Kutiman (por. Czy dziś jest pełnia? Akademicy i badacze za liberalizacją własności intelektualnej, a konkretnie komentarz No cóż. Trochę muzyki dla wytchnienia (czyli Kutiman)...), jest nawiązanie do amerykańskiego orzeczenia Grand Upright Music Ltd v. Warner Bros. Records z 1991 roku, ale jest też krótkie omówienie Wyroku Sądu Najwyższego – Izba Karna z dnia 5 marca 2002 r., sygnatura akt II KKN 341/99. Przypomnijmy jego tezę:

1. Na naruszenie autorskich praw osobistych nie może się powoływać autor utworu zmiksowanego, jeżeli zmiksowanie tego utworu odbyło się w miejscu do tego przeznaczonym (np. dyskoteka, klub), którego właściciel lub osoba wykonująca prawo własności miała ważną umowę licencyjną na publiczne wykonywanie utworów. Do takiego naruszenia dochodzi w przypadku braku takiej umowy licencyjnej lub publikacji zmiksowanych przez disc jockeya utworów.

2. Zdaniem Sądu Najwyższego, prawo autorskie do zmodyfikowanych techniką miksowania utworów przysługuje twórcy tej modyfikacji, a zatem prawo autorskie do modyfikacji (o cechach opracowania z art. 2 p.a.p.p.) powstaje na rzecz twórcy tej modyfikacji, mimo że już sama czynność modyfikowania stanowi ingerencję w monopol autorski. Dopiero wykorzystanie praw do tego opracowania, tj. rozporządzenie i korzystanie, zależy od zezwolenia podmiotu autorskich praw majątkowych do pierwotnych (wyjściowych) utworów.

Miksowanie, to nie to samo, co wykorzystywanie sampli, ale warto sięgnąć do pełnego tekstu uzasadnienia wyroku SN.

Wracając do naszych wywrotowców, którzy skrycie zakradli się na łamy biuletynu WIPO i rozsadzają tam prawniczymi artykulikami solidne fundamenty świata, swój tekst podsumowują oni słowami:

(...)
The above arguments regarding the Polish Law on Authors’ Rights may well spark controversy, since sampling has never been extensively covered in Polish case law or legal and academic analyses. But it is the legal opinion of the authors that sampling does not constitute copyright infringement if the right of quotation is properly executed.

There is of course an enormous difference between the cheap plagiarism understood by some as “derivative works,” and the original and creative endeavor in which samples form a starting point for creating new works that could fall under the “right of quotation” rule rather than be considered derivative works. Each case requires thorough, individual analysis. But creative freedom, such as sampling, can, and should, be defended and treated as a part of the progress of art, which, in turn, furthers the development and enrichment of human culture

Czy są jakieś granice przyzwoitości, które potrafią powstrzymać młodego autora przed dążeniem do uzyskiwania większej liczby cytowań? ;)

Kutiman się nad tym wszystkim nie zastanawiał, tylko po prostu przygotował np. taki klip: