Interpelacja w sprawie głosowania drogą elektroniczną w wyborach powszechnych

Zmiany w ordynacji wyborczej mające na celu umożliwienie wyborcom oddawanie głosów przez Internet ułatwi im znacząco uczestnictwo w wyborach. Może tym samym spowodować zwiększenie frekwencji. Proszę o odpowiedź na poniższe pytanie:

Czy ministerstwo planuje zmiany w ordynacji wyborczej i umożliwienie głosowania drogą elektroniczną?

Poseł Grzegorz Raniewicz

Wskazać należy, iż sprawy wyborów nie leżą w sferze działania administracji rządowej. Nie obejmuje ich żaden z jej działów (vide: ustawa z dnia 4 września 1997 r. o działach administracji rządowej; t.j.: Dz. U. z 2007 roku Nr 65, poz. 437, z późn. zm.), jak również nie wymieniają ich akty normujące zakres działania członków Rady Ministrów i obsługujących ich urzędów, w tym również ministra spraw wewnętrznych i administracji w zakresie działu: Administracja publiczna. Podkreślenia wymaga, że sprawy związane z wyborami do organów jednostek samorządu terytorialnego oraz konstytucyjnych organów państwa ze względu na charakter tych regulacji stanowią domenę parlamentu, który wielokrotnie dokonywał ich oceny oraz występował ze stosownymi inicjatywami. Nie oznacza to jednak, iż w ramach struktur administracji brak jest organu dysponującego stosownymi kompetencjami. Ustrojowa pozycja i ranga Państwowej Komisji Wyborczej, a także zakres jej działania oraz realizowanych zadań przesądzają o właściwości tego organu w przedmiocie prezentowania ocen w zakresie prawa wyborczego.

Mając powyższe na względzie, wydaje się, iż ewentualne zmiany przepisów prawnych regulujących przedmiotową kwestię powinny zostać przeprowadzone w ramach prac parlamentarnych przede wszystkim z udziałem Państwowej Komisji Wyborczej, będącej stałym najwyższym organem wyborczym właściwym w sprawach przeprowadzania wyborów, a decyzja w tym zakresie powinna być wynikiem konsensusu. Podjęcie działań zmierzających do nowelizacji obowiązujących regulacji prawnych normujących zagadnienia związane z wyborami powinno poprzedzać przeprowadzenie niezbędnych analiz w tej materii.

Niezależnie od powyższego pragnę poinformować, iż Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji, jako instytucja odpowiedzialna za koordynację działań rządu w obszarze informatyzacji, podjęło działania ukierunkowane na pobudzenie procesu budowy społeczeństwa informacyjnego. Pierwszym etapem tych działań było opracowanie „Strategii rozwoju społeczeństwa informacyjnego w Polsce do roku 2013”, przyjętej przez Radę Ministrów w dniu 23 grudnia 2008 r. Strategia (…) stanowi dokument programowy wyznaczający priorytety, cele oraz kierunku działań rządu RP w ww. zakresie. Umożliwienie głosowania w wyborach lokalnych i krajowych z zastosowaniem technologii teleinformacyjnych jest jednym z zadań mających się przyczynić do realizacji zawartego w strategii celu 5 w obszarze: Człowiek – zwiększenia aktywności społecznej, kulturalnej i politycznej Polaków poprzez wykorzystanie technologii informacyjnych i komunikacyjnych (s. 18).

W tym miejscu wskazać należy, iż zastosowanie narzędzi teleinformatycznych w wyborach jest jednym z bardziej zaawansowanych aspektów rozwoju społeczeństwa informacyjnego. Wymaga ono wcześniejszego zapewnienia powszechnego dostępu do Internetu, podniesienia poziomu umiejętności posługiwania się nowoczesnymi technologiami w społeczeństwie, jak również podniesienia świadomości społecznej w zakresie korzyści i możliwości, jakie te technologie oferują. Implementacja zdalnego systemu wyborczego w sytuacji występowania ogromnych dysproporcji w dostępie do sieci pomiędzy poszczególnymi grupami społecznymi, zwłaszcza między miastami i obszarami wiejskimi, mogłaby jeszcze bardziej pogłębić istniejące nierówności. Przede wszystkim jednak wprowadzenie takiego systemu nie będzie możliwe bez realizacji przedsięwzięć informatyzacji państwa mogących stanowić jego podstawę, takich jak projekty ePUAP II i pl.ID, prowadzone obecnie w ramach „Planu informatyzacji państwa”.

Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji, mając na uwadze liczne zalety ww. rozwiązania, w tym możliwość pełniejszej realizacji konstytucyjnego obowiązku zapewnienia powszechności wyborów, rozpoczęło konsultacje eksperckie w zakresie umożliwienia zdalnego głosowania przez Internet (ivoting) jako uzupełnienia dla tradycyjnej metody udziału w wyborach. We współpracy z Krajowym Biurem Wyborczym i przedstawicielami środowisk naukowych prowadzone są aktualnie prace koncepcyjne nad technicznymi aspektami i-votingu, poszukiwaniem optymalnego i bezpiecznego rozwiązania, spełniającego fundamentalne wymagania stawiane wyborom demokratycznym, tj.: tajność głosowania, konieczność identyfikacji wyborcy, weryfikowalność oddanego głosu, odporność na oszustwa i uniemożliwienie handlu głosami.

Podkreślenia jednak wymaga, iż wprowadzenie w ordynacjach wyborczych możliwości głosowania przez Internet będzie wymagało rozstrzygnięcia przez Trybunał Konstytucyjny wielu wątpliwości natury prawnej, gdyż sprawa ta dotyczy podstawowego prawa obywatelskiego i ma charakter fundamentalny dla demokracji.

Zmiany takie nie powinny się dokonywać z pominięciem debaty publicznej, dlatego też Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji inicjuje i wspiera działania w tym zakresie. Sukcesem okazała się „Sesja dyskusyjna ewybory w Polsce” zorganizowana przez Polskie Towarzystwo Informatyczne przy współudziale i pod patronatem ministra spraw wewnętrznych i administracji. Sesja odbyła się w dniu 2 grudnia 2008 r. w ramach XXIV Jesiennych Spotkań PTI i zgromadziła przedstawicieli m.in. Kancelarii Prezydenta RP, Kancelarii Prezesa Rady Ministrów RP, Kancelarii Sejmu RP, Państwowej Komisji Wyborczej, Ministerstwa Sprawiedliwości i innych instytucji państwowych, a także socjologów, liderów organizacji społecznych, przedstawicieli partii politycznych i ekspertów ze środowiska informatycznego. Wyniki sesji wskazują, że temat zdalnego głosowania przez Internet wciąż budzi wiele kontrowersji, wywołując liczne głosy zarówno poparcia, jak i sprzeciwu.

Jednocześnie, odnosząc się do kwestii uczestnictwa w wyborach osób przebywających poza miejscem stałego pobytu, pragnę zauważyć, iż za rozwiązanie alternatywne wobec e-wyborów (łatwiejsze do realizacji) uznać należy udostępnienie obywatelom możliwości uzyskiwania za pośrednictwem Internetu zaświadczeń uprawniających do głosowania w innych okręgach wyborczych. Problematyka ułatwień w elektronicznym kontakcie z administracją publiczną została potraktowana w sposób priorytetowy w ww. „Strategii rozwoju społeczeństwa informacyjnego w Polsce do roku 2013”. Dlatego też jednym z pierwszych efektów prac Międzyresortowego Zespołu ds. Realizacji Programu Polska Cyfrowa, powołanego przez prezesa Rady Ministrów w dniu 23 grudnia 2008 r. w celu wzmocnienia koordynacji procesu realizacji strategii, było przygotowanie projektu ustawy o zmianie ustawy o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne, ustawy Kodeks postępowania administracyjnego, ustawy Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw. Przedmiotowa nowelizacja ma umożliwić obywatelom składanie podań do urzędów administracji publicznej drogą internetową, bez potrzeby opatrywania ich kwalifikowanym podpisem elektronicznym. Projekt ww. ustawy został przyjęty przez Radę Ministrów w dniu 26 maja 2009 r., a następnie w czerwcu 2009 r. został przedłożony pod obrady Sejmu.