Kod informatyczny nie zawsze zastępuje prawo

Kiedyś się zastanawiałem, kiedy zapadnie pierwszy wyrok Trybunału Konstytucyjnego, dotyczący przepisów o informatyzacji. Na razie takiego wyroku nie ma, ale kilka dni temu Sąd Najwyższy podjął uchwałę, zgodnie z którą "Sąd rejestrowy dokonuje wpisu do rejestru dłużników niewypłacalnych zgodnie z treścią prawomocnego orzeczenia sądowego będącego podstawą wpisu, także wtedy, gdy treść tego orzeczenia - ze względu na nieobjęcie nim wszystkich zakazów przewidzianych w art. 55 pkt 4 ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (t.j. Dz.U. z 2007 r. Nr 168, poz. 1186 ze zm.) w zw. z art. 373 ust. 3 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. - Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz.U. Nr 60, poz. 535 ze zm.) nie jest zgodna z systemem informatycznym Krajowego Rejestru Sądowego". Zaczynają się pojawiać orzeczenia, które dokonują interakcji z tezą, że "kod informatyczny zastępuje prawo".

Powyższy cytat pochodzi ze strony Sądu Najwyższego i dotyczy Uchwały z dnia 4 czerwca 2009 r. (sygn. akt III CZP 33/09).

Zaczęło się od pytania prawnego, które można znaleźć na innej stronie SN: "Czy Sąd Rejestrowy jest władny dokonać wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego-Rejestru Dłużników Niewypłacalnych uczestnika na podstawie art. 55 pkt 4 Ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r., o Krajowym Rejestrze Sądowym (t.j. Dz.U. z 2007 r., Nr 168, poz. 1186 ze zm.) mimo tego, że treść postanowienia będącego podstawą wpisu nie odpowiada treści wyżej powołanego przepisu, a w szczególności, gdy uczestnik nie został prawomocnie pozbawiony prawa pełnienia funkcji we wszystkich podmiotach tam wymienionych".

Najpierw sąd upadłościowy wydał postanowienie, ustanawiając zakazy wobec osoby konkretnej osoby fizycznej - na mocy art. 373 ust. 3 prawa upadłościowego i naprawczego i art. 55 pkt 4 ustawy o KRS, potem ta osoba się odwołała i pozostawiono już tylko jeden z zakazów. Następnie Sąd rejonowy dokonał wpisu, zgodnie z którym konkretna osoba fizyczna została "oznaczona" w rejestrze jako "pozbawioną prawa prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek oraz pełnienia funkcji członka rady nadzorczej, reprezentanta lub pełnomocnika spółki handlowej, przedsiębiorstwa państwowego, spółdzielni, fundacji lub stowarzyszenia". Postanowienie sądu upadłościowego zawierało w sobie wszystkie te zakazy, ale po apelacji pozostał tylko jeden, tj. zakaz prowadzenia działalności gospodarczej (a więc już nie zakaz pełnienia funkcji członka rady nadzorczej, reprezentanta lub pełnomocnika spółki handlowej, przedsiębiorstwa państwowego, spółdzielni, fundacji lub stowarzyszenia).

Problem w tym, że wpis - jak tłumaczył sąd rejonowy - jest generowany automatycznie, a ze względu na takie a nie inne przygotowanie systemu teleinformatycznego, nie można było dokonać wpisu zgodnego z treścią postanowienia sądu upadłościowego (z uwzględnieniem apelacji; osobę fizyczną, o którą tu chodzi, nie pozbawiono wszystkich tych praw, które usiłował wymusić system teleinformatyczny). Osoba fizyczna postanowiła apelować, a sąd drugiej instancji zadał Sądowi Najwyższemu cytowane wyżej pytanie.

O uchwale Sądu Najwyższego pisze Rzeczpospolita w tekście System informatyczny nie może być ważniejszy niż sąd, który podsumowuje:

Z rozstrzygnięcia wynika, że sąd rejestrowy nie miał racji, iż zakaz może być wpisany do rejestru inaczej, niż orzekł go sąd. O jego treści decyduje więc zawsze prawomocne orzeczenie sądu będące podstawą wpisu, a nie system informatyczny KRS.

Teraz warto się zastanowić nad konsekwencjami dla twórców oprogramowania, za pomocą którego dokonuje się wpisów w KRS. Przecież tam było jakieś zamówienie, ktoś podpisał protokoły odbioru...