1 stycznia 2009 - Dzień Domeny Publicznej

Mam rozumieć, że jako ojciec chrzestny w prokreacji Pan nie uczestniczył?

Pomysł jakże zacny, ze wszech miar. Dobrze byłoby jednak, aby prawo promowało domenę publiczną kierowane interesami społeczności i ewentualne listy obejmowały tych, których prawa są chronione, ich obciążały obowiązkiem rejestracji. Oczywiście koncepcja starsza i nie moja.

-- piotrg --

Poza utworami, do których prawa autorskie już wygasły są jeszcze utwory, do których prawa jeszcze obowiązują, ale z uwagi na brak spadkobierców twórcy przeszły na Skarb Państwa (albo na gminę ostatniego miejsca zamieszkania, po nowelizacji KC z 2003 r.).

Mamy tu moim zdaniem do czynienia z "quasi-domeną publiczną". Oczywiście gmina i SP są podmiotami prawnymi, wobec czego nie jest tak, że posiadane przez nich prawa "nie należą do nikogo" lub "wygasły". Niemniej jednak, z ekonomicznego punktu widzenia gmina i SP to emanacja pewnej wspólnoty - społeczności lokalnej lub całego narodu.

Mamy wobec tego do czynienia z pewnym zasobem praw, który należy do publicznych podmiotów, a jednak pozostaje pod ochroną przewidzianą dla podmiotów prywatnych.

Jakie jest bowiem uzasadnienie przyznawania ochrony prawom autorskim? Zdaniem jednych - zachęcenie twórców do tworzenia (m.in. obietnicą tantiem dla ich dzieci). Zdaniem drugich - wynagrodzenie za wykonaną pracę (które to wynagrodzenie przechodzi na spadkobierców). Zdaniem trzecich - "bo tak". W przypadku przekazywania praw gminie lub SP trudno uznać zasadność tych argumentów (no może poza ostatnim).

Co więcej - skoro gmina i SP to tak naprawdę "my wszyscy", to dlaczego z posiadanych przez nich praw autorskich nie moglibyśmy wszyscy korzystać? Przecież z uwagi na naturę dóbr niematerialnych nie doprowadzi to do ich "zużycia", "zniszczenia" itp., zwłaszcza w "erze cyfrowej". Czy zatem w ogóle dopuszczalne jest, aby gmina lub SP wykonywała tu jakieś uprawnienia zakazowe?

Czy nie powinno zatem być tak, że w braku spadkobierców prawa autorskie automatycznie przechodzą do domeny publicznej? Jak bowiem wynika z doświadczeń Fundacji Nowoczesna Polska dość trudno dowiedzieć się nawet jakie konkretnie prawa posiadane są przez SP (a co by się działo gdyby zapytać gminy!), nie mówiąc już o informacji, na jakich zasadach można z nich korzystać.

To ja może skorzystam i ogłoszę, że świetny edukacyjny komiks na temat domeny publicznej "Tales from the Public Domain: Bound by law?":

http://prawo.vagla.pl/node/6074

właśnie próbuję przełożyć na nasz ojczysty język. A dokładniej: napocząłem i jeśli dobrze pójdzie to może na 1 stycznia się uda, ale nic na siłę - ten termin tylko mnie zmobilizował, żeby zacząć wreszcie. Wolę, żeby tłumaczenie było przejrzane językowo przynajmniej przez drugą osobę i sprawdzone merytorycznie (przez prawnika). Nie robię tego z nudów, mam co robić, więc jeśli ktoś chciałby się jakoś przyłączyć także do samego tłumaczenia, to bardzo serdecznie zapraszam - w sumie więc przydałyby się ze 3 osoby. Czwarta obiecywała mi jakiś czas temu zająć się liternictwem, ale jeszcze nie zdążyłem sprawdzić, czy nadal zgłasza taką chęć, więc tu też ktoś może być potrzebny.

Bardzo roboczą stronę założyłem tu:

http://cspd.wikidot.com/

(Po angielsku, bo być może CSPD wykorzysta to do robienia tłumaczeń także na inne języki; kontaktowałem się z nimi i jakoś korespondencja zamarła gdy proponowałem, żeby sami założyli wiki, nad którym będą mieli kontrolę, inaczej zacząłbym już kilka miesięcy temu.)

Ale nawet jak to skończymy i ew. powstanie wersja drukowana (jest na licencji CC BY-NC-SA, więc nie jestem pewien jak to można zrobić, żeby nie naruszyć nieszczęsnego i niejasnego dla mnie NC), to warto się zająć bardziej ambitnym zadaniem: dokonać adaptacji z amerykańskiego na polski system prawny. To już ewidentnie prawnik powinien zrobić.

W dodatku jeden ze współautorów komiksu, James Boyle, wydał z kolei niedawno książkę "The Public Domain: Enclosing the Commons of the Mind":

http://www.thepublicdomain.org/

(zresztą na takiej samej licencji co komiks, grr...). Dopiero ją czytam, ale wygląda na bardzo ciekawą pozycję. A skoro udało się kiedyś przetłumaczyć "Wolną kulturę" Lessiga, to może i do tego znajdzie się ekipa?

Słowem: jest co robić. =}

I Witkacy!!!

Aleksander Majkowski w tym roku. Nowe otwarcie dla kultury kaszubskiej?

Secco

Czy tu nie ma błędu?

W 1938 roku obowiązywała ustawa o prawie autorskim z 1935 r. która ustalała czas ochrony na 50 lat po śmierci twórcy (rozdz. III Art. 21). Twórcy tworzyli więc - a w 1938 r. umierali - ze świadomością, że ich prawa wygasną w 1989 roku.

Co więcej, ustawa z roku 1952 w art. 26 określa czas trwania ochrony na 25 lat po śmierci twórcy. Zgodnie z nią, utwory osób zmarłych w 1938 r. przechodziłyby do domeny publicznej już w roku 1964. Ale zapewne nie przeszły, bo prawo nie działa wstecz (a może w tym przypadku jednak działa)?

Ustawa z roku 1994 również podawała 50 lat (rozdział 4 art. 36). Czy zatem możliwe jest ponowne objęcie ochroną utworów już uwolnionych?

A tak swoją szosą, to ciekawi mnie, co decyduje o fakcie ochrony konkretnego utworu:
- ustawa obowiązująca w momencie jego powstania
- ustawa obowiązująca w momencie śmierci twórcy
- ustawa obowiązująca w momencie powstawania utworu zależnego (np. utworzenia PDF z książki)
- ustawa obowiązująca w momencie publikacji utworu zależnego (np. umieszczenia rzeczonego PDF w Internecie)
- ustawa obowiązująca w momencie korzystania z utworu przez odbiorcę (np. kliknięcia w link prowadzący do powyższego PDF)?

Bo tak przyszło mi do głowy - czy gdyby spełniło się marzenie szefa MGA, o którym Pan pisze - to czy można objąć ochroną prawnomajątkową "Commentarii rerum gestarum belli Gallici" - i komu by przysługiwały tantiemy z tego tytułu?

BTW - sądząc z komentarzy na wielu forach podejrzewam, że byłoby wielu chętnych do wstecznego objęcia ochroną prawnoautorską Biblii. Ponieważ spadkobierców autorów nie można ustalić, zapewne spadek przeszedłby na własność państwa - tylko którego?