Co Rząd robi w sprawie dostępności?

Jak napisałem w sąsiednim tekście - mamy już polskie tłumaczenie Konwencji Praw Osób Niepełnosprawnych przyjętej w ramach ONZ. Aktualnie "siedzę w kwestiach dostępności" więc pomyślałem, że warto dowiedzieć się czegoś na temat działań rządu w kwestii "technicznego" dostępu do informacji. Pewnie nie wszyscy wiedzą, że Sejm RP przyjął 1 sierpnia 1997 roku uchwałę zatytułowaną "Karta Praw Osób Niepełnosprawnych". Uchwała ta wzywała rząd i władze samorządowe do podjęcia działań ukierunkowanych na urzeczywistnienie praw osób niepełnosprawnych m.in. związanych z "dostępem do informacji" i "możliwością komunikacji międzyludzkiej". Pomyślałem, że napiszę w sprawie Konwencji do Biura Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych...

Sejm Rzeczypospolitej Polskiej w przywołanej wyżej uchwale wzywał również Rząd Rzeczypospolitej Polskiej do składania corocznie, w terminie do dnia 30 czerwca, informacji o podjętych działaniach w celu urzeczywistnienia praw osób niepełnosprawnych. Zarówno sama uchwała Karta Praw Osób Niepełnosprawnych jak i coroczne sprawozdania Rządu opublikowano w internecie.

W ostatnio opublikowanej Informacji Rządu RP o działaniach podejmowanych w 2006 r. na rzecz realizacji Karty Praw Osób Niepełnosprawnych (PDF) (dokument z 25 czerwca 2007 r.) na temat WAI i dostępności witryn internetowych czytamy jedynie:

(...)
W roku 2006 prowadzono prace nad stworzeniem wersji strony internetowej adresowanej do osób niedowidzących/daltonistów oraz osób cierpiących na zaburzenia motoryczne i osób z zaburzeniami funkcji poznawczych. 19 na 33 z badanych instytucji udostępniło strony internetowe, bądź pracowało nad ich dostosowaniem dla osób niewidomych lub niedowidzących. Aby zapewnić wszystkim obywatelom możliwość komunikacji z urzędem poprzez portal internetowy i w znacznym stopniu ułatwić kontakt osobom niepełnosprawnym w kilku Ministerstwach/Urzędach zamówiono w 2006 roku wykonanie strony internetowej w wersji przystępnej dla osób z niepełnosprawnością wzroku. Dzięki temu osoby te będą mogły wyświetlić strony z zastosowaniem stylów ułatwiających odczytanie zawartości (duże czcionki, schemat kolorów o wysokim kontraście).

Strony te były wykonane w pełnej zgodności z międzynarodowymi wytycznymi na temat dostępności publicznych stron internetowych (m.in. W3C-WAI Web Content Accessibility Guidelines). Standard ten ma zapewnić szerszą dostępność stron internetowych między innymi dla osób niepełnosprawnych. Część instytucji poinformowało o rozpoczęciu prac projektowych nad serwisem zgodnym z tymi zaleceniami. Obecnie na części tych stron internetowych istnieje możliwość pobrania potrzebnych druków i formularzy oraz uzyskania informacji.

W dobie społeczeństwa informacyjnego komunikacja z klientem poprzez stronę internetową urzędu czy ministerstwa powinna być priorytetem dla instytucji publicznych. Konieczne jest podjęcie dynamicznych działań w celu zbudowania nowych lub rozpowszechnienia już istniejących standardów i narzędzi polepszających dostępność. Niezbędne jest również oddziaływanie na świadomość osób decydujących o polityce informacyjnej instytucji. Osoby te muszą zdawać sobie sprawę, że podejmowanie działań rutynowych jest obecnie daleko niewystarczające. Niektóre rodzaje niepełnosprawności utrudniają, a czasem nawet uniemożliwiają, korzystanie z informacji w standardowej formie i nawet szeroko rozumiana życzliwość i otwartość pracowników nie jest w stanie przełamać bariery komunikacyjnej. Przekazanie informacji osobom z sensoryczną i intelektualną niepełnosprawnością wymaga użycia alternatywnych form komunikowania się. Jak pokazuje przykład internetu, dostarczenie instytucjom gotowych narzędzi, czy zbioru zaleceń wydaje się skuteczną drogą do poprawy dostępności informacji. Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych w ramach Działania 1.4 Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich (SPO RZL) schemat b) zrealizował projekt pn.: „INFOSTART – badania dla przyjaznej administracji”, polegający na przeprowadzeniu badania ankietowego (statystycznego) i badania eksperckiego z elementami badań konsumenckich (fokusowego).

Celem badania ankietowego było zbadanie potrzeb społecznych - osób niepełnosprawnych, ich otoczenia instytucjonalnego, instytucji rynku pracy i pracodawców - odnośnie zakresu informacji, jakie powinny znaleźć się w portalu informacyjnym dla ww. grupy odbiorców. Celem badania eksperckiego było natomiast zbadanie potrzeb osób niepełnosprawnych w zakresie sposobu przekazywania informacji w formie elektronicznej. Efektem badania dotyczącego tworzenia stron internetowych dla osób niepełnosprawnych, jest opracowanie katalogu zasad przeznaczonych dla twórców i administratorów serwisów internetowych1.
(...)

Ubogo.

Stąd postanowiłem zapytać - korzystając z udostępnionego na witrynie Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej formularza kontaktowego - czy w obszarze dotychczasowych zainteresowań Biura Pełnomocnika Rządu ds Osób Niepełnosprawnych leżała przyjęta w ONZ Konwencja i czy Rząd podejmuje może jakieś działania w celu jej ratyfikowania (wraz z protokołem dodatkowym). Zobaczymy, czy uzyskam jakąś odpowiedź.

A przy okazji: gdyby ktoś chciał pomóc mi w szukaniu regulacji prawnych dotyczących dostępności internetowych zasobów, to ja jestem otwarty na taki wkład... Warto przy tym zauważyć, że problematyka dostępności wykracza nieco poza kwestie niepełnosprawności, chociaż często właśnie wiązana jest z nimi. Dostępność to też problematyka informacji publicznej, standardów czy cyfrowego wykluczenia. Związana jest też z neutralnością technologiczną, a również z prawem konkurencji i konsumentów, wiąże się też z równym traktowaniem wszystkich obywateli przez administrację publiczną (w tym sensie - niezależnie od tego z jakiej przeglądarki, ew. innego narzędzia się korzysta), z informatyzacją i e-government... Dostępność to nie tylko problem osób niewidzących i niedowidzących.

W przypisie znajduje się odesłanie do raportu opublikowanego na stronach Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych . Odwiedzający tę witrynę przywitani zostaną informacją "Rekomendowana przeglądarka: MS IE 5.0+". Wersja dla osób niedowidzących oparta jest o ramki (poza tym wychodzi nawet poza 1024 na 780 px).

Niestety nie udało mi się za pierwszym podejściem znaleźć wspomnianego w informacji Rządu raportu... Być może dlatego, że Raport związany był z konferencją, która odbyła się 29 czerwca 2006 roku (czyli rok temu)? Wniosek z tej konferencji (zatytułowanej "Zwiększenie dostępności i użyteczności serwisów internetowych dla osób niepełnosprawnych") był następujący: "Twórcy i administratorzy serwisów internetowych powinni wprowadzić w życie zasady, które pozwolą uczynić stronę internetową bardziej przyjazną dla osób niepełnosprawnych". Ja bym postulował również zwiększenie przyjazności witryny również dla osób pełnosprawnych...

Za drugim podejściem znalazłem wyniki: Katalog zasad dla twórców i administratorów stron www (proszę pamiętać, że witryna oparta jest o ramki, więc URL teoretycznie się nie zmienia, a linkowanie do konkretnych zasobów jest nieco utrudnione). Zmuszając jednak przeglądarkę do odesłania do konkretnego zasobu może uda się Państwu otworzyć PDF'a: Korzystanie i postawy wobec Internetu Niepełnosprawny w sieci (uwaga na kodowanie liter)... Czytamy tam m.in.:

Oceniajˆc przystosowanie Internetu do potrzeb os—b niepe¸nosprawnych nie naleýy zapomina o tym, iý postrzeganie
trudnoæci pracy w Internecie jest przede wszystkim pochodnˆ rodzaju i stopnia upoæledzenia. Inaczej, bardzo ¸atwo
moýemy wpaæ w pu¸apk« nadmiernego optymizmu. W wi«kszoæci bowiem osoby niepe¸nosprawne nie napotykajˆ na
znaczˆce problemy i korzystajˆ z Internetu w taki sam spos—b jak osoby zdrowe. Dopiero wglˆd w problemy mniejszo-
æci, przede wszystkim os—b niewidzˆcych i g¸uchoniemych od urodzenia, pozwala oceni jak bardzo niedemokratycznym
narz«dziem jest Internet i jak wiele jest jeszcze do zrobienia w tym wzgl«dzie.

Celowo nie poprawiałem nic w tym cytacie.

Na marginesie - chciałbym wskazać interesujące źródło informacji na temat regulacji związanych z dostępnością w Wielkiej Brytanii: UK Resources for Web Accessibility and the Law. W Polsce brakuje mi takiego zasobu...

Materiały i komentarze dotyczące podobnych tematów gromadzę w działach accessibility i dostępność niniejszego serwisu.

1. 1. Raport dostępny jest na stronie internetowej www.pfron.org.pl.