Uwiarygodnić internetowe ślady

W jaki sposób uprawdopodobnić, że coś, co się stało w Sieci - rzeczywiście się stało? Jeśli chodzi o zbieranie śladów cyfrowych rozważa się w charakterze panaceum retencję danych telekomunikacyjnych (chociaż trwa spór o to kto i dlaczego może obywateli kontrolować). A co w stosunkach cywilnoprawnych? Jednym z pomysłów było to, by notariusze mogli poświadczać, iż w danym czasie i pod określonym adresem internetowym można było zobaczyć określoną treść. Notariusze jednak nie czują się uprawnieni do takiego poświadczania. Poświadczenie takie zresztą nie zawsze będzie dowodzić czegokolwiek.

Rzeczpospolita: "Rzeczywiście część notariuszy odmawia. Twierdzą, że nie mogą poświadczyć, iż dana treść widnieje w Internecie, gdyż art. 96 pkt 1 prawa o notariacie mówi jedynie o poświadczaniu zgodności "odpisu, wyciągu lub kopii z okazanym dokumentem". A strona lub forum internetowe takim dokumentem nie jest". W tekście Rzepy jest również wypowiedź Jacka Wojdyło, prezesa Krajowej Rady Notarialnej, który daje pewną wskazówkę co do możliwości działania notariusza: "Nie będzie to jednak poświadczenie za zgodność dokumentu, ale sporządzenie protokołu z dokonania czynności. Czynnością tą jest zaś wejście na określoną stronę internetową, na której w danym momencie widniała określona treść. Notariusz może dołączyć do tego protokołu wydruk ze strony, potwierdzając, że odpowiada on temu, co było opublikowane w Internecie". Podstawa prawna to art. 104 § 3 prawa o notariacie.

Tylko czy rzeczywiście będzie to dokładnie to, co istotnie było na serwerze dostępnym dla wszystkich chętnych? Potrafię sobie wyobrazić szereg manipulacji, których można się dopuścić, by przedstawić notariuszowi taką treść, którą powinien zobaczyć. Nawet ten serwis, w którym czytacie Państwo te słowa, ma kilka wersji (w zależności od tego czy użytkownik jest zalogowany, w zależności również od tego czy nadałem mu określone prawa, aż wreszcie w zależności od tego, które moduły sam sobie użytkownik, w ramach danych uprawnień, włączył). Jednym kliknięciem mogę zmienić wystrój (layout) witryny dla jednego lub kilku użytkowników, co wiąże się z prezentowaniem lub ukryciem grafik. Bez większego trudu potrafiłbym przekonać notariusza do podpisania protokołu, w którym potwierdzi on istnienie czegoś, co faktycznie nigdy (poza wersją dla notariusza) nie istniało. Te same wątpliwości musi budzić potwierdzenie czy poświadczenie za zgodność z oryginałem (przez notariusza czy adwokata) faktu, że pod daną domeną była w określonym czasie określona treść.

Takie poświadczenie pewnie będzie w jakiś sposób wiarygodne w przypadku, gdy sprawa związana jest z figlarną działalnością Zosi z piątej "c", ale nie trzeba szukać zbyt intensywnie, by przeczytać jakieś doniesienie dotyczące phishingu albo innego przykładu kradzieży tożsamości. Techniki stosowane do manipulowania odbiorcami są różne, od prostych do bardziej skomplikowanych. Klienci banków potrafią się nabrać i podawać ważne dla nich dane przestępcom. Jeśli czujność właściciela pieniędzy potrafi zostać uśpiona (a chodzi przecież o jego własną kasę) - co można powiedzieć o zachowaniu czujności bezstronnego notariusza czy adwokata, który będzie działał w sprawie cudzej?

Wykrycie manipulacji coraz częściej wymaga coraz lepszej znajomości technik stosowanych w internecie, protokołów komunikacyjnych, formatów danych, sposobów tworzenia aplikacji internetowych, witryn (ich wielowarstwowości, kompozytowość: silnik, treść, warstwa prezentacji, etc...)

Na koniec dnia może okazać się zatem, że prawnik poświadczył coś, czego w rzeczywistości nie było. Może się okazać, że jedynym śladem jest poświadczony przez notariusza czy adwokata wydruk strony internetowej, która nigdy nie była „dostępna powszechnie”. Wobec tego, że sąd również niekoniecznie będzie wnikał w skomplikowane tematy internetowej komunikacji - trudno będzie udowodnić, że nie jest się wielbłądem. Oczywiście proces cywilny opiera się na zasadzie kontradyktoryjności, ale jak wykazać, że poświadczony przez wykonującego zawód zaufania publicznego wydruk przedstawia coś, z czym nigdy nie mieliśmy nic wspólnego? (Nie napisałem: "czego nigdy nie było", bo musiało być, skoro ktoś to wydrukował. Pytanie tylko kto i jak to przygotował, by poświadczający mógł to potem poświadczyć?).

Na tym etapie rozwoju wiedzy o społeczeństwie informacyjnym wydaje się niewystarczające przedstawianie notariuszowi czy adwokatowi strony internetowej do poświadczenia. W protokole powinna znaleźć się litania całego szeregu różnych działań, mających na celu pełniejsze uprawdopodobnienie, iż dany cyfrowy fakt rzeczywiście miał miejsce. Wyobrażam sobie, że posadzonemu przed komputerem notariuszowi biegły informatyk będzie kolejno pokazywał witrynę internetową, jej źródła, następnie ustawienia DNS'ów, revDNS'ów, przeprowadzi na jego oczach jakiś test, który będzie w założeniu miał uprawdopodobnić, że to, co notariusz widzi, to nie jest mistyfikacja, a dopiero to wszystko zostanie poświadczone. Bez biegłego w sprawach bezpieczeństwa taki protokół dla mnie niczego nie dowodzi. Czasem również fakt zaangażowania biegłego w proces powstawania protokołu nie musi dowodzić czegokolwiek...