Uchylmy ustawę o zbiórkach publicznych w całości

Potwierdzam swój komentarz puszczony innymi kanałami: po prostu należy uchylić w całości ustawę o zbiórkach publicznych. Była przyjęta w 1933 roku w konkretnym celu, czyli po to, by pewne środowiska, z którymi walczyła politycznie ówczesna władza, nie mogły pozyskiwać sobie swobodnie środków na swoją działalność. Dziś jesteśmy zupełnie w innym miejscu, albo moglibyśmy być w innym miejscu.

Komentarz dotyczy notatki opublikowanej na stronie Ministerstwa Administracji i Cyfryzacji, zatytułowanej Zbiórki publiczne nowocześniejsze – wnosimy poprawkę do ustawy. Czytamy tam m.in.:

Jest nadzieja, że już wkrótce zbiórki publiczne będzie można przeprowadzać jednym kliknięciem albo esemesem – umożliwiającą to poprawkę wniósł do sejmowej podkomisji nadzwyczajnej, która rozpatruje rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o działach administracji rządowej oraz niektórych innych ustaw minister administracji i cyfryzacji Michał Boni.

Ustawa o zbiórkach publicznych, której dotyczy poprawka, została uchwalona 15 marca 1933 roku, kiedy nowoczesne instrumenty płatnicze były jeszcze futurologicznym marzeniem. W art. 1 mowa tam o „zbieraniu ofiar w gotówce lub naturze”. W poprawce proponujemy, by „gotówkę” zastąpić przez „środki pieniężne”. W artykule 5., który mówi o tym, że odpowiednie rozporządzenie będzie regulować sposoby przeprowadzenia zbiórek i zakres kontroli nad nimi, dodane zostało sformułowanie o różnorodności form przekazywania ofiar „z wykorzystaniem instrumentów płatniczych”. Proponujemy ponadto, by dodać sformułowanie o zapewnieniu „przejrzystości i jawności prowadzonych zbiórek publicznych”.

Nowelizacja ustawy o działach administracji rządowej oraz niektórych innych ustaw przekaże nadzór nad prowadzeniem zbiórek publicznych z gestii MSW ministrowi właściwemu do spraw administracji publicznej, czyli obecnie szefowi MAC.

I dalej znajduje się propozycja nowelizacji ustawy.

Ta propozycja MAiC, to nie jest krok w stronę, którą proponowałem w ferworze dyskusji o ACTA, szukając wówczas jakiejś "pozytywnej agendy". Materiał opublikowany w tekście Trzy "komitety", czyli elementy konstruktywnej agendy dla "postpolitycznego społeczeństwa informacyjnego" był dostrzeżony przez ministra Boniego i w największym zamieszaniu politycznym przywoływany byłem potem na posiedzeniu połączonych sejmowych komisji. Wypowiedź min. Boniego można znaleźć w stenogramie posiedzenia komisji z 25 stycznia 2012 roku:

Proszę mi pozwolić przywołać różne kwestie, które zaczęły się pojawiać od połowy dnia wczorajszego choćby na forum, które zaproponował pan Waglowski, a które dotyczy podjęcia trzech kroków albo zorganizowania trzech rodzajów komitetów. Pierwszy dotyczyłby społecznej elektronicznej partycypacji w Polsce, co oznacza – i jest także zgodne z planami rządu – przygotowanie konsultacji online, która oczywiście zniesie problem, do kogo wysłano papierowo dokument oraz to, czy „wisi” on na stronie czy nie, ponieważ przez odpowiednie zabiegi techniczne każdy dokument będzie dostępny i będzie można powszechnie go opiniować.

Drugi wskazany tu obszar dotyczy crowdfundingu, czyli tego, co dotyczy różnych form wspólnego finansowania różnych przedsięwzięć. Przy okazji Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy mieliśmy taki przykład. Przepisy prawne muszą się na to otworzyć.

Dla tych, którzy naprawdę interesują się internetem, jest jeszcze jedno zjawisko, jeden proces zwany crowdsourcingiem, który polega na tym, że szuka się wspólnych rozwiązań poprzez debatę internetową. Myślę, że o takich sprawach również warto dyskutować i będziemy chcieli dyskutować.

Warto też w odniesieniu do ustawy „rejusowej” uświadomić sobie krok, jaki zrobiliśmy, a który dotyczy uruchomienia repozytoriów publicznych, które zwiększą dostępność tego, co jest informacją publiczną i różnymi zasobami. Jesteśmy w trakcie przygotowywania założeń do ustawy o otwartych zasobach.

W międzyczasie uzyskaliśmy wyrok Sądu Rejonowego w Krakowie, w którym sąd uznał, że przepisy rozporządzenia do ustawy są z tą ustawą sprzeczne (wykraczają poza delegację ustawową). W efekcie sąd uniewinnił tego, którego obwiniano o naruszenie przepisów o zbiórkach publicznych.

Dziś można przeprowadzić zatem taką "zbiórkę", a właściwie, to przyjąć darowiznę via Sieć, bo przepisy o zbiórkach - zgodnie z przywołanym wyrokiem, nie mają tu zastosowania. Nie oznacza to, że nie mają tu zastosowania przepisy podatkowe. Od takich darowizn należy - jeśli przepisy tak stanowią - odprowadzić stosowne podatki, zaś same przysporzenie udokumentować.

To, co proponuje MAIC, to - jak uważam - próba "uszczelnienia" przepisów (by podobny wyrok, jak w Krakowie, już się nie zdarzył), nie zaś próba poprawienia sytuacji. W efekcie takich przepisów wyrok uniewinniający już by się nie utrzymał.

Jak brzmi propozycja nowelizacji?

W ustawie z dnia 15 marca 1933 r. o zbiórkach publicznych (Dz. U. Nr 22, poz. 162, z późn. zm. x)) wprowadza się następujące zmiany:

1) art. 1 otrzymuje brzmienie:

„Art. 1. Wszelkie publiczne zbieranie ofiar w środkach pieniężnych lub naturze na pewien z góry określony cel wymaga uprzedniego pozwolenia władzy.”

2) art. 5 otrzymuje brzmienie:

„Art. 5. Minister właściwy do spraw administracji publicznej określi, w drodze rozporządzenia, sposoby przeprowadzania zbiórek publicznych i zakres kontroli nad ich przeprowadzaniem, uwzględniając zwłaszcza potrzebę zapewnienia odpowiedniego bezpieczeństwa zbieranych ofiar oraz zróżnicowanie form przekazywania ofiar, w tym z wykorzystaniem instrumentów płatniczych. Rozporządzenie określi w szczególności formy prowadzenia zbiórek publicznych, miejsca ich prowadzenia, niezbędne dane, jakie powinien zawierać plan przeprowadzania zbiórki, sposoby sporządzania dokumentacji dotyczącej przebiegu akcji zbiórkowej, wymogi, jakim powinna odpowiadać legitymacja osoby przeprowadzającej zbiórkę publiczną, oraz niezbędne informacje, jakie powinno zawierać publiczne ogłoszenie wyników zbiórki uwzględniając zapewnienie przejrzystości i jawności prowadzonych zbiórek publicznych.”.

Propozycja ta nie jest propozycją liberalizującą prawo o zbiórkach publicznych i wprowadzającą ramy dla nowych modeli finansowania nawet komercyjnych przedsięwzięć, a przeciwnie - nakłada na taką aktywność silniejszy kaganiec. Wymaga "uprzedniego pozwolenia władzy"...

To zaś nie jest zgodne z intencją, którą miałem proponując w styczniu tego roku:

można postulować i wspierać takie rozwiązania legislacyjne, które pozwolą legalnie (zgodnie z prawem) organizować crowdfunding np. na stronach internetowych i zagwarantują, że osoby próbujące finansować w ten sposób swoją działalność nie będą "ścigane" przez MSW (czy już MAiC przejął te zadania?) za organizowanie nielegalnej "zbiórki publicznej". Rozwiązanie nie powinno też zakładać, że do tego typu działalności wymagana jest jakaś uznaniowa zgoda organów administracji publicznej, w szczególności oceniających czy cel, dla którego pieniądze się gromadzi jest słuszny, czy też może za mało słuszny.

(...)

Proponując drugi komitet chodzi mi o to, by system prawny dopuścił inne modele finansowania działalności, nawet jeśli nie działamy jako organizacja pozarządowa.

(...)

Nie dziwią mnie zatem komentarze takie, jak w linkowanych poniżej tekstach:

• Kaganiec na finansowanie społecznościowe - tu zacytowano moją wypowiedź, którą we wstępie niniejszej notatki "potwierdzam".
• MAC poprawia ustawę o zbiórkach, środowisko jest niezadowolone

Podobne notatki gromadzę w dziale crowdfunding niniejszego serwisu.

PS ;)
Po wprowadzeniu w 1933 roku ustawy o zbiórkach publicznych Polska przegrała z Czechosłowacją 1:2, w meczu eliminacyjnym do piłkarskich mistrzostw świata we Włoszech.