Spełnienie świadczeń pieniężnych za pomocą pieniądza elektronicznego

Ponieważ obserwujemy coraz bardziej gorącą dyskusję, dotycząca konfliktu modeli biznesowych w błyskawicznie rozwijającym się na naszych oczach społeczeństwie informacyjnym, przyszedł czas na przybliżenie czytelnikom dwóch pozycji, które ostatnio pojawiły się na mojej półce z książkami. W niniejszej notatce przybliżę monografię autorstwa dr Tomasza Romana Smusa, zatytułowaną "Spełnienie świadczeń pieniężnych za pomocą pieniądza elektronicznego".

Autor monografii wydanej przez Wydawnictwo C. H. Beck jest doktorem nauk prawnych. Książka podzielona została na siedem rozdziałów, które zatytułowano odpowiednio: 1. Świadczenie i pieniądz - zagadnienia ogólne, 2. Pieniądz elektroniczny - istota i natura prawna, klasyfikacja, 3. Spełnianie świadczenia pieniądzem elektronicznym, 4. Porządek prawny zdarzeń prawnych z udziałem pieniądza elektronicznego, 5. Odpowiedzialność prawna podczas używania pieniądza elektronicznego, 6. Pieniądz elektroniczny w systemach prawnych wybranych państw europejskich oraz 7. Używanie, techniczne aspekty i funkcje pieniądza elektronicznego. Na okładce monografii można przeczytać:

Niniejsza praca poświęcona została instytucji pieniądza elektronicznego w zakresie spełniania świadczeń pieniężnych. Stawia sobie za cel dokonanie analizy zagadnień związanych z pieniądzem elektronicznym – począwszy od istoty pieniądza elektronicznego poprzez spełnianie zobowiązań, aż do usystematyzowania zdarzeń prawnych z jego udziałem na podstawie przepisów polskiej ustawy z 12.9.2002 r. o elektronicznych instrumentach płatniczych (Dz.U. Nr 169, poz. 1385 ze zm.) w kontekście obcych uregulowań prawnych.

Dla większości czytelników serwisu rozważania o pieniądzu w węższym lub szerszym znaczeniu mogą nie mieć znaczenia. Internet od pewnego czasu rozważa "mikropłatności" i "na koniec dnia" chodzi o to, by w jakiś sposób "monetyzować" aktywność, by "mieć co do garnka włożyć". Ale dla tych, którzy tematem interesują się w sposób bardziej poważny, taka analiza może być bardziej interesująca.

Chociaż praca ta ukazała się na początku 2010 roku, to już w tej chwili - o czym można przekonać się w księgarni internetowej wydawcy - nakład drukowanej wersji jest już wyczerpany. Można za to nabyć wersję elektroniczną tej książki. Zwracam na to uwagę, gdyż - jak przypuszczam - ilustruje to chyba najlepiej problematykę, którą autor zajął się w swojej publikacji. Oczywiście w książce omówiono i ustawę Prawo bankowe, przybliżono doktrynalne spory związane z dyskusją nad elektronicznym pieniądzem, a nawet pokrótce opisano "pieniądz elektroniczny" w poszczególnych krajach, jednak nie to jest istotą tej pracy.

Punktem wyjścia jest oczywiście definicja instytucji pieniądza elektronicznego, którą można znaleźć art. 4 ust. 5 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe:

pieniądz elektroniczny - wartość pieniężną stanowiącą elektroniczny odpowiednik znaków pieniężnych, która spełnia łącznie następujące warunki:
a) jest przechowywana na informatycznych nośnikach danych,
b) jest wydawana do dyspozycji na podstawie umowy w zamian za środki pieniężne o nominalnej wartości nie mniejszej niż ta wartość,
c) jest przyjmowana jako środek płatniczy przez przedsiębiorców innych niż wydający ją do dyspozycji,
d) na żądanie jest wymieniana przez wydawcę na środki pieniężne,
e) jest wyrażona w jednostkach pieniężnych,

Wydawanie instrumentu pieniądza elektronicznego oraz dokonywanie płatności z jego użyciem określają odrębne przepisy, wśród nich zaś ustawa z 12 września 2002 roku o elektronicznych instrumentach płatniczych. To właśnie na gruncie tej ustawy autor analizuje "typowe zdarzenia prawne z udziałem pieniądza elektronicznego".

Istotą pracy jest sam pieniądz elektroniczny i spełnienie świadczenia pieniężnego (konsekwencji m.in. dokonywanie płatności) i próba analizy wielu "nudnych dla nie-prawnika" okoliczności towarzyszących "handlowi elektronicznemu", który odbywa się z tak rozumianym "pieniądzem elektronicznym" (np. gdzie będzie miejsce spełnienia świadczenia pieniężnego i jak określić moment jego spełnienia - co może mieć konkretne znaczenie prawne?). Dlatego książka ta - moim zdaniem - może okazać się interesująca nie tyle dla konsumentów, co dla osób, które budują "elektroniczne" modele biznesowe, którzy usiłują negocjować warunki obsługi pieniędzy elektronicznych (w książce omówiono np. odpowiedzialność cywilną wydawcy, agenta i akceptanta...), zastanawiają się nad problematyką ochrony danych osobowych w związku z obsługą transakcji elektronicznych, itp...

Książka będzie również potencjalnie interesująca dla tych, którzy interesują się problematyką prania brudnych pieniędzy i dla tych, którzy pochylają się nad kwestią swobody w przepływie pieniędzy elektronicznych pomiędzy posiadaczami jednostek pieniądza wyemitowanymi przez różnych wystawców i działających w różnych systemach płatności elektronicznych.