CBA będzie zbierać wrażliwe dane osobowe bez sądu?

Kolejne doniesienie ze świata organizacji społecznych, które komentują proces legislacyjny. Oto Antykorupcyjna Koalicja Organizacji Pozarządowych wypowiedziała się na temat projektu ustawy o zmianie ustawy o CBA. Organizacje tworzące koalicję, a więc: Centrum Edukacji Obywatelskiej, Fundacja Komunikacji Społecznej, Helsińska Fundacja Praw Człowieka, Program Przeciw Korupcji Fundacji im. Stefana Batorego, Stowarzyszenie Liderów Lokalnych Grup Obywatelskich oraz Stowarzyszenie Szkoła Liderów, dostrzegły, że kolejna wersja projektu ustawy różni się od wcześniej konsultowanej, a tej kolejnej wersji nikt już nie konsultował (to ten sam mechanizm, który stał się przedmiotem notatek publikowanych w dziale Rejestr Stron i Usług Niedozwolonych niniejszego serwisu). Zdaniem koalicjantów - niekonsultowana wersja ustawy, przyjęta jednak już przez Komitet Stały Rady Ministrów, stanowi regres w stosunku do pierwszej wersji. Dlaczego?

Kancelaria Prezesa Rady Ministrów przygotowuje projekt ustawy o zmianie ustawy o Centralnym Biurze Antykorupcyjnym. Stanowi on odpowiedź na decyzję Trybunału Konstytucyjnego, który w czerwcu 2009 roku zakwestionował część przepisów ustawy o CBA. O tym wyroku pisałem w tekście TK: Niektóre przepisy ustawy o Centralnym Biurze Antykorupcyjnym niezgodne z Konstytucją.

Pierwsza wersja projektu z 11 marca br. została przekazana do uzgodnień międzyresortowych, skonsultowana z instytucjami publicznymi oraz wybranymi organizacjami pozarządowymi (treść projektu oraz uwagi do niego można znaleźć w BIP Kancelarii Prezesa Rady Ministrów: Projekt ustawy o zmianie ustawy o Centralnym Biurze Antykorupcyjnym). Tymczasem 11 maja br. upubliczniono drugą wersję projektu (PDF), która mocno różni się od pierwszej i nie była konsultowana z organizacjami społecznymi. Ta druga wersja została przyjęta przez Komitet Stały Rady Ministrów.

Organizacje społeczne tworzące koalicję komentują ten ostatni projekt słowami:

Koalicja uważa, że druga wersja projektu ustawy o zmianie ustawy o Centralnym Biurze Antykorupcyjnym stanowi regres w stosunku do pierwszej. Szczególny niepokój budzą dwie zmiany:

- Usunięcie definicji korupcji (w art. 1).

Projektodawcy wyjaśniają, iż „po dokonaniu dogłębnych analiz uznano, że w świetle aktualnego stanu prawnego nie jest możliwe takie sformułowanie definicji, która nie byłaby w dalszym ciągu narażona na zarzut niekonstytucyjności”. Nie kwestionując możliwych trudności zauważyć trzeba, że rezygnacja z definicji korupcji rodzi poważne konsekwencje. Usunięcie z projektu ustawy definicji korupcji prowadzić będzie do nakładania się kompetencji Centralnego Biura Antykorupcyjnego i uprawnień pozostałych formacji odpowiedzialnych za walkę z przestępczością (w szczególności policji i Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego). Istnieje zagrożenie, że w świetle projektowanej regulacji, Centralne Biuro Antykorupcyjne może stać się kolejną instytucją, wyposażoną w środki niejawnej inwigilacji, w tym m.in. w kontrolę operacyjną, służącą zwalczaniu przestępczości o charakterze pospolitym. Zdaniem AKOP należy unikać rozwiązań legislacyjnych, które mogą prowadzić do tego typu sytuacji, gdyż grozi to osłabieniem skuteczności ewentualnych działań nakierowanych na walkę z korupcją.

- Rezygnacja z wymogu zgody sądu na zbieranie niejawnych danych osobowych (w art. 22).

W pierwszej, konsultowanej z instytucjami publicznymi i organizacjami pozarządowymi wersji nowelizacji wprowadzono zasadę, iż możliwość pozyskiwania i gromadzenia przez CBA tzw. wrażliwych danych osobowych uzależniona jest od zgody sądu. Chodzi tu m.in. o dane ujawniające pochodzenie rasowe lub etniczne, poglądy polityczne, przekonania religijne lub filozoficzne, przynależność wyznaniową, partyjną lub związkową, jak również dane o stanie zdrowia, kodzie genetycznym, nałogach lub życiu seksualnym oraz dane dotyczące skazań, orzeczeń o ukaraniu i mandatów karnych, a także innych orzeczeń wydanych w postępowaniu sądowym lub administracyjnym. W drugiej, niekonsultowanej wersji wycofano zapis o kontroli sądowej, nie podając przekonywującego uzasadnienia tego kroku.

AKOP oczekiwała, że wprowadzając zmiany do ustawy o CBA wynikające z realizacji wyroku Trybunału Konstytucyjnego, rząd zrealizuje także obietnice złożone podczas kampanii wyborczej 2007 roku. Platforma Obywatelska ostro krytykowała wówczas sposób funkcjonowania i działania CBA. W przesłanych Koalicji obietnicach wyborczych zapisała między innymi podporządkowanie CBA Sejmowi. W przedstawionej nowelizacji nie znajdujemy realizacji tych obietnic.