Interpelacja w sprawie dyskryminacji niewidzących na stronach administracji publicznej

Stwierdzono również: ˝Strona WWW MSWiA oraz strona podmiotowa BIP MSWiA dostosowane są do potrzeb osób niedowidzących i niewidomych. Podobnie jest z przeważającą liczbą stron internetowych prowadzonych przez poszczególne ministerstwa˝.

Jednak raport, jaki ostatnio został stworzony przez osoby niewidome na potrzeby rzecznika praw obywatelskich, kończy się konstatacją wprost przeciwną, a mianowicie wykazuje on, że większość stron urzędów centralnych i ministerstw nie posiada stron przystosowanych do potrzeb osób niewidomych. Wydaje się zatem, że przytoczone twierdzenie zawarte w odpowiedzi ministerstwa było bezpodstawne i miało na celu uciąć kwestię, która do dnia dzisiejszego pozostaje paląca.

W dalszej części odpowiedzi ministerstwa czytamy: ˝Minister spraw wewnętrznych i administracji rozważa podjęcie działań na rzecz akcji informacyjnej odnośnie do dostosowania stron internetowych wszystkich ministerstw i urzędów centralnych do standardów eDostępności. Ponadto w MSWiA trwają obecnie prace nad zmianą rozporządzenia dotyczącego minimalnych wymagań dla systemów teleinformatycznych w celu odpowiednich uregulowań prawnych, zwiększających szeroko rozumianą dostępność stron internetowych (standard WAI). Web Accessibility Initiative (WAI) (Inicjatywa dostępności do sieci) - inicjatywa W3C mająca na celu zwiększenie dostępności stron WWW poprzez: tworzenie wytycznych odnośnie do dostępności do sieci, zapewnianie, że technologie sieciowe wspierają dostępność, tworzenie narzędzi do ewaluacji oraz ułatwiania dostępności, prowadzenie działań edukacyjnych oraz koordynowanie prac badawczych i rozwoju.˝

Ministerstwo pisało również o planowanym audycie, który miałby, jak rozumiem, zbadać, na ile inne urzędy wywiązują się z wdrażania standardów, które pozwolą na swobodne korzystanie ze stron osobom niewidzącym.

W odpowiedzi na moją interpelację stwierdzono również: ˝W czerwcu 2007 r. przyjęta została unijna deklaracja ministerialna dotycząca działań w zakresie walki z wykluczeniem cyfrowym (eIntegracji), której celem jest przygotowanie przyszłych działań Unii Europejskiej w tym zakresie oraz przygotowanie do przyjęcia w 2008 r. Europejskiej inicjatywy na rzecz eIntegracji (ang. European Initiative on eInclusion), o której mowa w Inicjatywie i2010 - Europejskie społeczeństwo informacyjne na rzecz wzrostu zatrudnienia. Deklaracja zakłada promowanie i zapewnienie dostępności wszystkich publicznych stron internetowych do roku 2010 poprzez zapewnienie zgodności z odpowiednimi ogólnymi standardami i wytycznymi dotyczącymi dostępności stron internetowych, określanymi przez konsorcjum W3C oraz wezwanie sektora prywatnego do podjęcia analogicznych działań, do rozważenia stosowania zasad dostępności od samego początku procesu powstawania zawartości sieci oraz do tworzenia odpowiedniego oprogramowania i narzędzi autorskich˝.

W związku z powyższym proszę Pana Ministra o odpowiedź na następujące pytania:

1. Proszę wymienić działania podjęte przez MSWiA lub rząd dowodzące, że ˝problem dostępności stron internetowych jest poważnie traktowany przez obecny rząd˝. Jakie akty prawne podjęto w tej materii od czasu wystosowania przede mnie interpelacji? Czy w ciągu tego czasu zakończono prace nad nowym rozporządzeniem, o którym mowa powyżej? Kiedy weszło ono w życie?

2. Czy ministerstwo rozważyło przez ostatni rok ˝podjęcie działań na rzecz akcji informacyjnej odnośnie do dostosowania stron internetowych wszystkich ministerstw i urzędów centralnych do standardów dostępności˝? Jakie działania zostały podjęte? Jakie środki finansowe przeznaczono na realizację tych kampanii?

3. Czy ministerstwo od 2008 r. przeprowadziło audyt stron instytucji publicznych pod kątem ich dostępności dla osób niewidomych czy pod kątem spełniania standardów WAI?

4. Wobec kończącego się roku 2009 warto się spytać, jaki jest stan realizacji w Polsce postanowień zawartych w inicjatywie i2010? Czy w 2010 r. polskie urzędy będą spełniały normy, które spełniać powinny? Czy w 2010 r. osoby niewidome w Polsce będą mogły spokojnie poruszać się po witrynach internetowych wszystkich urzędów publicznych? Kto w rządzie zajmuje się obecnie tym problemem? Co udało się do tej pory w tej kwestii uczynić, jakie działania są w realizacji, a jakie w sferze planowania?

Z poważaniem

Poseł Marek Opioła

Według danych szacunkowych Fundacji Widzialni, której jednym z głównych celów działalności jest „zwrócenie uwagi opinii publicznej i administracji państwowej na problem dostępności stron internetowych dla osób niepełnosprawnych, ze szczególnym uwzględnieniem osób niewidomych i niedowidzących, oraz zainicjowanie ogólnopolskiej akcji promującej umożliwienie osobom niepełnosprawnym swobodnego dostępu do informacji publicznej w Internecie”, problem ten dotyczy nie mniej niż 176 tys. osób w Polsce (według stanu na koniec 2008 r.), co stanowi ok. 0,46% populacji (obliczenia na podstawie danych statystycznych GUS z końca grudnia 2008 r.).

Opracowana w MSWiA „Strategia rozwoju społeczeństwa informacyjnego w Polsce do roku 2013”, przyjęta przez Radę Ministrów w dniu 23 grudnia 2008 r., stając się dokumentem programowym rządu RP w tym obszarze, wskazuje dostosowanie wszystkich publicznych serwisów on-line do wymagań WCAG w zakresie projektowania i funkcjonalności stron WWW jako jedno z zadań służących realizacji celu 5. obszaru „Człowiek”: Zwiększenie aktywności społecznej, kulturalnej i politycznej Polaków poprzez wykorzystywanie technologii informacyjnych i komunikacyjnych. Strategia jest przy tym dokumentem określającym wizję i misję rozwoju społeczeństwa wiedzy w Polsce oraz wskazującym priorytety i pożądane kierunki jego rozwoju w dłuższym horyzoncie czasowym. Budowa społeczeństwa informacyjnego stanowi bowiem proces wieloletni, a przy tym niezwykle dynamiczny i horyzontalny, dotyczący większości dziedzin życia. MSWiA pełni w tym procesie rolę podmiotu koordynującego i monitorującego. W miarę możliwości organizacyjnych oraz finansowych wspiera ponadto wybrane inicjatywy mające kluczowe znaczenie dla promocji idei społeczeństwa wiedzy, w tym działa na rzecz poprawy dostępności stron internetowych dla osób niepełnosprawnych, m.in. poprzez prezentowanie i propagowanie przedmiotowego zagadnienia na licznych konferencjach, warsztatach i spotkaniach roboczych.

Dzięki działaniom podejmowanym przez MSWiA odnowione zostały również kontakty z grupą roboczą działającą w ramach Komisji Europejskiej, co powinno się przełożyć na lepszy transfer wiedzy i informacji na temat sytuacji w innych krajach europejskich oraz dobrych praktyk w tym zakresie, a w przyszłości umożliwić udział w programach unijnych na wzór programów dotyczących „Bezpiecznego Internetu” czy „Edukacji przez całe życie”. Biorąc aktywny udział w pracach grupy, MSWiA będzie mogło również tworzyć koalicje na rzecz tworzenia unijnych inicjatyw i programów finansowanych z budżetu UE, co może mieć kluczowe znaczenie dla osiągnięcia zapisów z deklaracji ministerialnej uzgodnionej w Rydze w 2006 r. i potwierdzonych w późniejszych dokumentach Komisji Europejskiej.

W kwietniu 2008 r. MSWiA zleciło przeprowadzenie audytu strony WWW ministerstwa oraz strony głównej Biuletynu Informacji Publicznej do wymogów edostępności, a następnie wdrożyło rozwiązania dostosowawcze, czego efektem było uzyskanie certyfikatu konsorcjum W3C (WCAG 1.0). Działania te zostały dostrzeżone w I edycji konkursu Strona Internetowa bez Barier, gdzie MSWiA otrzymało wyróżnienie w kategorii „strona administracji publicznej” za serwis www.bip.gov.pl. Wspomniany konkurs jest częścią inicjatywy podejmowanej przez Fundację Widzialni pod patronatem między innymi Polskiego Związku Niewidomych. Celem tej inicjatywy jest zwrócenie uwagi opinii publicznej i administracji na problem dostępności stron internetowych dla osób niepełnosprawnych, ze szczególnym uwzględnieniem osób niewidomych i niedowidzących, oraz propagowanie standardów WCAG. W ramach działalności fundacji realizowane są m.in. szkolenia i warsztaty z zakresu tworzenia przyjaznych serwisów internetowych, zainicjowana została współpraca z ośrodkami naukowymi w celu opracowania metodologii szczegółowego audytu, opracowano również projekt założeń do ustawy o standaryzacji publicznych stron internetowych. Rekomendacji działaniom Fundacji Widzialni, w postaci patronatów honorowych, udzieliły m.in. Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, Ministerstwo Edukacji Narodowej, Ministerstwo Infrastruktury, Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Ministerstwo Sprawiedliwości oraz Ministerstwo Gospodarki.

Jednocześnie należy podkreślić, że serwisy internetowe wielu ministerstw i urzędów centralnych ułatwiają dostęp do informacji w nich zawartych osobom niedowidzącym poprzez oferowanie „wersji tekstowych” bez zbędnej grafiki (np. www.kprm.gov.pl, www.mf.gov.pl, www.uke.gov.pl), z możliwością powiększenia czcionki (np. www.mi.gov.pl, www.mg.gov.pl). Serwis Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji ponadto został przystosowany tak, by można było korzystać z bezpłatnej „mówiącej” przeglądarki internetowej – Intelligent Web Reader (IWR), która odczytuje strony internetowe poprzez wbudowany syntetyczny głos, co umożliwia osobom niewidomym poruszanie się po udźwiękowionych, mówiących stronach WWW.

W tym miejscu pragnę poinformować, iż w przyjętym w dniu 9 stycznia 2009 r. przez Komitet Europejski Rady Ministrów projekcie stanowiska rządu do Komunikatu Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów „Dążenie do dostępnego społeczeństwa informacyjnego” (COM[2008]804), rząd RP potwierdził wolę współpracy z Komisją Europejską i państwami członkowskimi w zakresie likwidowania barier technicznych oraz problemów, z jakimi stykają się osoby niepełnosprawne. Rząd w szczególności poparł postulaty Komisji w zakresie:

— zagwarantowania, że e-dostępność pozostanie priorytetem politycznym w dalszych działaniach dotyczących strategii i2010 oraz planu działania w sprawie niepełnosprawności,
— monitorowania postępów w zakresie wdrażania dostępności stron internetowych oraz e-dostępności,
— zapewnienia, aby e-dostępność stanowiła priorytet w dziedzinie badań i innowacji, wspieranie współpracy i wymiany dobrych praktyk poprzez badania i sieć tematyczną CIP,
— zagwarantowania, że e-dostępność pozostanie priorytetem politycznym w dalszych działaniach dotyczących strategii i2010 oraz planu działania w sprawie niepełnosprawności,
— monitorowania postępów w zakresie wdrażania dostępności stron internetowych oraz e-dostępności,
— zapewnienia, aby e-dostępność stanowiła priorytet w dziedzinie badań i innowacji, wspieranie współpracy i wymiany dobrych praktyk poprzez badania i sieć tematyczną CIP,
— zwiększenia dostępności stron internetowych Komisji.

Rząd poparł również działania, których adresatami są państwa członkowskie:

— stymulowanie innowacyjności w dziedzinie e-dostępności i jej upowszechnianie,
— osiągnięcie do 2010 r. stuprocentowej e-dostępności publicznych stron internetowych, stworzenie w tym celu wspólnego i spójnego programu przygotowania się do szybkiej aktualizacji specyfikacji dotyczących dostępności stron internetowych.

Odnosząc się natomiast do działań podejmowanych w obszarze legislacyjnym, uprzejmie informuję, iż przygotowana przez MSWiA nowelizacja ustawy z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne (Dz. U. Nr 64, poz. 565, z późn. zm.) przewiduje zmiany mające na celu usuwanie barier prawnych i proceduralnych w dostępie do usług oferowanych przez podmioty publiczne obywatelom.

Przedmiotowa nowelizacja zmienia treść zawartego w art. 18 pkt 1 ustawy upoważnienia do określenia w drodze rozporządzenia minimalnych wymagań dla systemów teleinformatycznych poprzez wskazanie, że Rada Ministrów, na wniosek ministra właściwego do spraw informatyzacji, określi minimalne wymagania dla systemów teleinformatycznych, mając na uwadze między innymi konieczność zapewnienia „dostępu do zasobów informacji osobom niepełnosprawnym”.

Ustawa o zmianie ustawy o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne oraz niektórych innych ustaw została uchwalona na posiedzeniu Sejmu w dniu 12 lutego 2010 r. i podpisana przez prezydenta RP w dniu 5 marca 2010 r. Przedmiotowa ustawa wejdzie w życie po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia.