Niewolnicy z La Amistad i "społeczeństwo informacyjne" - czy możemy się czegoś nauczyć z historii?

Dziś ukazał się Przekrój nr 16/2009, a w nim materiał "Kultura za darmo w sieci". W ramach tego materiału "zaliczyłem" wywiad w Przekroju, w którym to wywiadzie postawiłem kilka pytań, m.in.: o to, że być może w społeczeństwie nazywanym „informacyjnym” na obiegu informacji jednak nie da się zarabiać w taki sposób, jak się o tym myśli „tradycyjnie”... Nie będę tu przywoływał treści tego wywiadu, bo stali czytelnicy mniej więcej znają stawiane przeze mnie tezy (chociaż nie eksponowałem swojego "radykalnego" i "kontrowersyjnego" podejścia, że prawo autorskie przysługuje (powinno przysługiwać) twórcom). Raczej chciałbym zaproponować wątek, który w aktualnej dyskusji na temat prawa autorskiego do tej pory się nie pojawiał...

W przekrojowym materiale pojawiły się również teksty o Kutimanie (por. komentarz w jednym z wątków: No cóż. Trochę muzyki dla wytchnienia (czyli Kutiman)...), o czasie trwania autorskich praw majątkowych, jest również tekst na temat aktywności organizacji FAC (a więc Featured Artists Coalition, w której to organizacji działa kilkaset brytyjskich wykonawców, a zespół Radiohead, który również działa w FAC, występuje w procesie zainicjowanym przez RIAA po stronie chłopaka, który przez p2p pobrał z internetu siedem piosenek tej właśnie grupy; nota bene wykonawcy z FAC zdążyli już skrytykować już dzisiejsze głosowanie w sprawie nowelizacji dyrektywy, dzięki któremu Europa jest bliżej wydłużenia czasu trwania praw artystów wykonawców z 50 do 70 lat - por. Euro-parlamentarna dyskusja nad raportem Crowley-a (wydłużenie czasu ochrony praw wykonawców))...

Napiszę może coś, co się w Przekroju nie znalazło, a co było elementem udzielonej p. Karolinie Pasternak wypowiedzi. Jedno z pytań skomentowałem następującymi słowami:

...wiele osób stara się przekonać innych, że korzystanie z pewnych, ustalonych przez prawodawcę, praw wyłącznych jest korzystaniem z własności. Historia zna jednak takie procesy jak United States v. Libellants and Claimants of the Schooner Amistad, który to proces toczył się m.in. przed amerykańskim Sądem Najwyższym, a udział w tym procesie brało dwóch prezydentów USA. Tam też chodziło o prawa własności i o piractwo, ale o piractwo oskarżano zbuntowanych niewolników, którzy walcząc o swoją wolność przejęli statek wiozący ich, jako własność Hiszpanii, do miejsca przeznaczenia. Dziś nie myślimy o innych ludziach jak o przedmiocie własności, uznając prawa człowieka. Wśród tych samych praw człowieka uznajemy prawo do komunikowania się, prawo do prowadzenia badań naukowych oraz publikowania ich wyników. Człowiek jest tak skonstruowany, że w sposób naturalny dysponuje zmysłami: wzroku, słuchu, dotyku... Nikt nie tworzy w próżni. Mamy dobre przykłady z Polski. Chopin czerpał z polskiej muzyki ludowej. Być może kiedyś toczyć się będzie przed jakimś sądem podobny proces, jak ten, który dotyczył niewolników z La Amistad i wówczas sędziowie będą musieli odpowiedzieć - czy bardziej zasługuje na ochronę interes ekonomiczny autora, czy też ustąpić musi on przed prawem odbiorcy do poznawania się za pomocą zmysłów ze swoim otoczeniem.

Część z tej wypowiedzi pojawiła się w Przekroju, ale nie te fragmenty, które dotyczą historii statku La Amistad oraz procesu United States v. Libellants and Claimants of the Schooner Amistad.

Na temat tego procesu nie ma w Polsce zbyt wielu materiałów. Wiele osób zna tę historię jedynie z ekranizacji, ale naprawdę warto przyjrzeć się tej historii. Można zacząć od wpisu w Wikipedii, chociaż dostępne są wciąż mające prawne znaczenie dokumenty źródłowe i inne omówienia... Porwanych w Afryce ludzi wieziono przez Atlantyk niezgodnie z prawem - tak uznał później Sąd Najwyższy USA. Ta podróż odbyła się na innym niż La Amistad statku. Kiedy jednak to La Amistad płynął z Hawany (Kuba), a na swoim pokładzie miał przesyłkę, której przeznaczeniem był główny port Haiti - Port-au-Prince, na statku wybuchł bunt czarnoskórego ładunku. Przejęli okręt, i chociaż nie potrafili nim sterować - chcieli wrócić do Afryki, skąd ich wcześniej porwano. Musieli polegać na słowach kapitana statku, który to kapitan trochę "buntowników" zwodził. Dlatego pływali tam i z powrotem, wzdłuż wybrzeży USA. Koniec końców zostali spacyfikowani przez amerykańską flotę, oskarżeni o piractwo... Sprawa trafiła aż do Sądu Najwyższego USA, stając się - przy okazji ważnym "narzędziem" w rękach abolicjonistów.

Czy jesteście Państwo za świętym prawem własności? A jeśli prawo pozytywne (to spisane w ustawach, albo umowach międzynarodowych - w przypadku La Amistad znaczenie miała m.in. umowa między USA i Hiszpanią) przewiduje, że przedmiotem własności jest inny człowiek, to również będziecie się oburzać "kradzieżą", niszczeniem, albo zmniejszaniem wartości tego typu "przedmiotu"?