NIK, Sejm, Rząd o informatyzacji...

W zeszłym tygodniu (10 stycznia) odbyło się posiedzenie sejmowej Komisji do Spraw Kontroli Państwowej, która rozpatrywała informację Najwyższej Izby Kontroli o wynikach kontroli świadczenia usług publicznych przez niektóre organy administracji rządowej przy zastosowaniu mediów elektronicznych. Komisja skierowała dezyderat do Prezesa Rady Ministrów. Wedle niepotwierdzonej informacji zaś Plan Informatyzacji Państwa na lata 2007-2010 został już przyjęty.

Na stronie Sejmu opublikowano stenogram z tego posiedzenia. W ramach kontroli NIK zbadała realizację rządowego programu pn. „Strategia Informatyzacji Rzeczypospolitej Polskiej – ePolska na lata 2004-2006” oraz zakres usług świadczonych drogą elektroniczną przez organy administracji rządowej, jak i przygotowania do innych wybranych usług.

Według NIK: ogólna ocena obszaru objętego kontrolą jest negatywna. NIK negatywnie ocenił sposób opracowania i wdrażania „Strategii ePolska” (ze stycznia 2004): "Został on [dokument - przypisek mój PVW] (...) opracowany bez właściwej analizy stanu wykonania wcześniejszych planów związanych z informatyzacją, bez wystarczającej analizy potrzeb społecznych oraz bez analizy zaleceń Komisji Europejskiej. Nie wyznaczono w nim wiodących podmiotów odpowiedzialnych za realizację poszczególnych zadań oraz oczekiwanych efektów, w związku z czym bardzo trudno rozliczyć ten program". Inne zastrzeżenia w stosunku do dokumentu: wewnętrzna niespójność, nierzetelne przygotowanie ("na szesnaście zadań, które uznano za zadania priorytetowe, aż w siedmiu wypadkach terminy realizacji zadań priorytetowych były krótsze niż terminy odpowiadających im działań pośrednich, przygotowujących do wykonania zadań docelowych").

NIK zaobserwowała, że urzędnicy uznają wspomniany dokument za dokument "w zasadzie o charakterze deklaratywnym", nie zaś narzucającym konkretne zadania i terminy. NIK zauważyła pominięcie w strategicznym dokumencie szeregu usług: dostępu do świadczeń medycznych, udzielania pomocy publicznej oraz dostępu do elektronicznego Dziennika Urzędowego. Nie zrealizowano projektu pn. „Wrota Polski” (w „Strategii” wymieniony wśród działań o największym znaczeniu dla informatyzacji kraju). To m.in. powód, dla którego "nie realizuje się w drodze elektronicznej wielu usług administracyjnych, które miały być ujęte w tym programie, jak np. realizacja zamówień publicznych".

Następnie idą zarzuty w stosunku do ministerstw (ministrów). NIK zauważyła, że już na etapie ustalania planów finansowo-zadaniowych ministra nauki i informatyzacji na lata 2004 i 2005 ujęto tylko dwadzieścia trzy z czterdziestu pięciu zadań przewidzianych w „Strategii” do realizacji przez ministra. Wniosek: "już w samych założeniach finansowych ministerstwo od razu przewidywało, że nie będzie realizować dużej części zadań, co do których realizacji było zobowiązane". Był problem ze sprawozdawczością, zatem minister nie był w stanie reagować. Efekt: doprowadziło to do tego, "że 77 proc. zadań na koniec roku 2004 nie było wykonanych. Minister zaś nie sprawował nadzoru, nie zwracał się do jednostek z monitami o wykonanie zadań".

W MSWiA nie wdrożono odpowiednich rozwiązań organizacyjnych i personalnych zapewniających pełne wykonanie przypisanych ministerstwu zadań (MSWiA miało do wykonania pięć zadań, wykonało tylko jedno). Dostało się też ministrowi ospodarki i pracy m.in. za zaniechanir działań legislacyjnych dotyczących "koniecznej nowelizacji ustawy o podpisie elektronicznym". Ministerstwo też zostało negatywnie ocenione za wdrażanie i zarządzanie Centralną Ewidencją Pojazdów i Kierowców (CEPiK).

Ministrowie nie wydali rozporządzenia w sprawie określenia warunków technicznych oraz warunków bezpieczeństwa udostępniania formularzy i wzorów w postaci elektronicznej. Zdaniem NIK - to właśnie zablokowało uruchomienie systemu elektronicznego obiegu dokumentów w administracji publicznej w Polsce.

Dalej zaś idą zarzuty związane z funkcjonowaniem strony głównej Biuletynu Informacji Publicznej. "Zwracamy też uwagę, że odpowiedzialny za funkcjonowanie tej strony minister spraw wewnętrznych i administracji nie ma możliwości egzekwowania wymaganych zawartości stron poszczególnych jednostek. Podczas kontroli tej strony internetowej stwierdziliśmy ponadto, że na 93 strony podmiotów zobowiązanych do funkcjonowania w BIP mankamenty istnieją w 97 proc. z nich, a więc niemal we wszystkich stronach, z drobnymi tylko wyjątkami"

Wiceprezes Najwyższej Izby Kontroli Jacek Jezierski:

W wyniku omawianej kontroli zwróciliśmy się do Rady Ministrów z wnioskami przede wszystkim o: dokonanie analizy stanu, w jakim się znajdujemy, jeśli chodzi o realizację głównego programu, czyli „Strategii ePolska 2004”, uwzględnienie wyników tej analizy i dokonanie podsumowania, które byłoby bazą do podjęcia dalszych kroków, tak aby tworzony na lata 2007–2010 Plan Informatyzacji Państwa był planem realnym, opartym na aktualnych danych i na analizie niepowodzeń wynikających z dotychczasowej realizacji wdrażania tego programu.

Potem Pani przewodnicząca stwierdziła, że raport NIK jest porażający, skonstatowała, że praktycznie nie ma już ministerstw, które wymienia raport (Kontrolą bowiem objęto okres od stycznia 2004 roku do połowy roku 2005. Mamy początek roku 2007...). Zaprosiła posłów do zadawania pytań, ale... nie było pytań i uwag. Prezydium zaś przygotowało projekt dezyderatu skierowanego do rządu (na ręce premiera, gdyż dotyczył wielu ministerstw):

Komisja do Spraw Kontroli Państwowej na posiedzeniu w dniu 10 stycznia 2007 roku rozpatrzyła informację Najwyższej Izby Kontroli o wynikach kontroli świadczenia usług publicznych przez niektóre organy administracji rządowej przy zastosowaniu mediów elektronicznych.

Komisja stwierdza, że Najwyższa Izba Kontroli negatywnie oceniła – z punktu widzenia kryterium rzetelności – stopień przygotowania administracji rządowej do świadczenia usług publicznych drogą elektroniczną oraz sposób opracowania i realizacji »Strategii Informatyzacji Rzeczypospolitej Polskiej – ePolska na lata 2004–2006«.

Wyniki przeprowadzonej przez NIK kontroli wykazały brak realizacji projektu budowy i uruchomienia programu »Wrota Polski«, polegającego na przeniesieniu usług publicznych na wspólną platformę elektroniczną. W wyniku braku tej platformy nie było możliwe świadczenie przy jej wykorzystaniu m.in. usługi elektronicznych zamówień publicznych. W konsekwencji nie uzyskano potencjalnych corocznych oszczędności w wydatkach publicznych w ogromnej kwocie 10 mld zł.

Wyniki przeprowadzonej kontroli wykazały również:

– po pierwsze, zaniechanie niezbędnych działań zmierzających do zmiany ustawy z dnia 18 września 2001 o podpisie elektronicznym,

– po drugie, niewydanie przez ministra właściwego do spraw gospodarki, a następnie przez ministra właściwego do spraw informatyzacji rozporządzenia do ustawy o podpisie elektronicznym, określającego warunki techniczne oraz warunki bezpieczeństwa udostępniania formularzy i wzorów w postaci elektronicznej.

Komisja pragnie podkreślić, że stworzenie zintegrowanej platformy usług administracji publicznej zostało wskazane w »Strategii ePolska 2004« wśród działań o największym znaczeniu dla informatyzacji kraju, natomiast ww. rozporządzenie jest kluczowe z punktu widzenia realizacji ustawy o podpisie elektronicznym przez administrację publiczną.

Komisja stwierdza również, że NIK negatywnie oceniła sposób wywiązywania się przez zobowiązane podmioty z ustawowych obowiązków w zakresie udostępniania na drodze elektronicznej Biuletynu Informacji Publicznej. Wyniki kontroli uzasadniają także negatywną ocenę dla sposobu zarządzania projektem przedsięwzięcia związanego z budową Centralnej Ewidencji Pojazdów i Kierowców (CEPiK).

W związku z tym Komisja do Spraw Kontroli Państwowej, na podstawie wniosków Najwyższej Izby Kontroli, postuluje:

1) dokonanie przez Radę Ministrów pogłębionej analizy stanu realizacji »Strategii Informatyzacji Rzeczypospolitej – ePolska na lata 2004-2006« i uwzględnienie wyników tej analizy w tworzonym na lata 2007–2010 Planie Informatyzacji Państwa, o którym mowa w art. 6 ustawy o informatyzacji,

2) podjęcie przez ministra właściwego do spraw informatyzacji inicjatywy dotyczącej nowelizacji ustawy o dostępie do informacji publicznej, w celu uzyskania realnego wpływu na egzekwowanie wymogów w zakresie prowadzenia podmiotowych stron internetowych Biuletynu Informacji Publicznej,

3) podjęcie przez ministra właściwego do spraw łączności inicjatywy ustawodawczej dotyczącej określenia sposobu i trybu przeprowadzania kontroli rejestracji odbiorników RTV oraz opłacania abonamentu RTV

Tak. Komisja przyjęła dezyderat. To było - jak pisałem - w zeszłym tygodniu.

My zaś już mamy przyjęty (o ile mam prawidłowe informacje) Plan Informatyzacji Państwa na lata 2007-2010, o którym debatowała m.in. Komisja. W sąsiedniej notatce (por. Elektroniczne czy biometryczne dowody osobiste?) pisałem o dwóch konferencjach uzgodnieniowych, które dotyczyły PIP, a które odbyły się w zeszłym tygodniu i wczoraj. Wedle niepotwierdzonej jeszcze informacji - wczoraj też Rada Ministrow przyjęła PIP. Jeśli tak - informacja na ten temat pojawi się w komunikatach po Radzie Ministrów i w Aktualnościach na temat informatyzacji na stronie MSWiA.

Rzeczpospolita zaś dziś pisze w artykule Znalazły się miliardy na informatyzację: "Wydatki zapisane w najnowszej wersji planu informatyzacji na lata 2007 - 2010 są ponad dwukrotnie wyższe niż w pierwszym projekcie...".

Pytania: ciekawe jak do Planów Informatyzacji Państwa odniesie się NIK w przyszłości (powiedzmy za 3-4 lata)? Jakie znaczenie ma negatywna ocena NIK w przypadku takich Planów i Strategii? Jak się ma baczne oko sejmowej Komisji do Spraw Kontroli Państwowej i jej dezyderaty do faktycznego planowania informatyzacji państwa? Życie toczy się dalej.