O Radzie ds. Cyfryzacji dwudziesty tekst w tym serwisie

Dwa dni temu otrzymałem z rąk ministra Rafała Trzaskowskiego nominację do Rady ds. Cyfryzacji. Rada ta, podobnie jak wcześniej Rada Informatyzacji - działa na podstawie art. 17 ustawy z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne. Po ostatniej nowelizacji ustawy (czyli po noweli z 10 stycznia br) dokonała się zmiana nazwy. Rada nadal jest organem opiniodawczo-doradczym ministra, ale poza zmianą nazwy zmienił się też zakres działania Rady. Do kompetencji Rady należy teraz proponowanie i opiniowanie na zlecenie ministra właściwego do spraw informatyzacji projektów stanowisk Rady Ministrów w sprawie dokumentów Komisji Europejskiej i Parlamentu Europejskiego dotyczących spraw informatyzacji, łączności lub rozwoju społeczeństwa informacyjnego, dodano kompetencje w zakresie opiniowanie projektu Programu Zintegrowanej Informatyzacji Państwa oraz innych dokumentów rządowych, w tym projektów strategii rozwoju i projektów programów, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju, dotyczących spraw informatyzacji, łączności lub rozwoju społeczeństwa informacyjnego... To tylko niektóre kompetencje Rady.

W grudniu zeszłego roku zakończyła się dwuletnia kadencja Rady ds. Informatyzacji. W związku z nowelizacją ustawy chwilę trwało, zanim MAiC ogłosiło zaproszenie do zgłaszania kandydatur do nowej Rady. Podobnie jak w przypadku Rady ds. Informatyzacji - moją rekomendację zgłosiło Stowarzyszenie Internet Society Poland. W tym roku jednak moją kandydaturę zgłosiło również Interdyscyplinarne Centrum Modelowania Matematycznego i Komputerowego Uniwersytetu Warszawskiego. Minister dokonał wyboru i w miniony wtorek odbyło się inaugurujące posiedzenie.

Na stronach MAiC można przeczytać m.in. następujące notatki: Kto zasiada w Radzie do Spraw Cyfryzacji – przedstawiamy ekspertów oraz Chcemy znać punkt widzenia wszystkich zainteresowanych cyfryzacją – Rafał Trzaskowski na inauguracyjnym posiedzeniu Rady do Spraw Cyfryzacji.

Zacytujmy fragment z pierwszej notatki:

(...)
Rada ma być wielostronnym forum współpracy między interesariuszami cyfryzacji w Polsce, dlatego kluczowe w doborze składu Rady było, aby jej przedstawiciele reprezentowali różne środowiska zainteresowane procesem cyfryzacji państwa: administrację rządową, samorząd, biznes, środowisko akademickie, ekspertów technicznych oraz organizacje pozarządowe. Ponieważ w działaniach Rady ważna będzie przede wszystkim praca zespołowa, znaczenie miały też dobre relacje jej członków z szerokim gronem interesariuszy.
(...)

A teraz fragment z ostatniej z linkowanych:

(...)
Rada będzie doradzać MAC w sprawach związanych z informatyzacją, łącznością i rozwojem społeczeństwa informacyjnego. Będzie to robiła między innymi poprzez opiniowanie dokumentów strategicznych (takich jak Program Zintegrowanej Informatyzacji Państwa, strategie i programy rozwoju) oraz innych elementów polityki rządu związanej z cyfryzacją państwa. Rada będzie współpracować na przykład w takich obszarach jak: integracja cyfrowa, ochrona prywatności w sieci, likwidacja barier rozwoju gospodarki elektronicznej oraz innowacji, czy rozwój rynku telekomunikacyjnego . Jak wyjaśniał Rafał Trzaskowski, to kluczowe kwestie dla rozwoju państwa, dlatego tak ważne jest, by każdy punkt widzenia mógł zostać zaprezentowany.
(...)

Zatem jestem członkiem Rady ds. Cyfryzacji. Dostałem nominację na pendrajwie, nominacja to plik PDF podpisany bezpiecznym podpisem elektronicznym. Muszę tylko jeszcze doprowadzić do tego, by mojego nazwiska nie przekręcano, ale to szczegół. Większym problemem - na co zwracam uwagę w tym serwisie w dziale symbole narodowe - jest kwestia polskiego godła. Na pierwszy rzut oka nie ma to związku z przedmiotem zainteresowań Rady ds. Cyfryzacji, ale uważam, że jest przeciwnie. Trzeba poprawić to godło i doprowadzić do ujednolicenia jego stosowania. Administracja publiczna dysponować też powinna jego cyfrowym wzorem, a nawet dokładnie przemyślaną i wdrożoną w całej administracji publicznej księgą znaku państwowego. Godło na otrzymanym pendrajwie idealnie pokazuje problemy dnia dzisiejszego - przy tej technice reprodukcji i przy tej wielkości zastosowania - "Orzeł ustalony dla godła RP" po prostu zlewa się w czarną plamę:

Pendrajw z nominacją do Rady ds. Cyfryzacji oraz z Orłem ustalonym dla godła RP. Do tej pory otrzymywałem teczki z dokumentami podpisanymi ręcznie. I przyznam, że tak wolałem.

Jednolite stosowanie symboli państwowych może też być istotnym elementem działań zmierzających do tego, by państwo nie działało "tylko teoretycznie" tam, gdzie działa w sposób nieskoordynowany. Mówiłem o tym w niedawnej audycji na antenie radia TOK FM:

Niech państwo zacznie działać praktycznie - nagranie audycji "Post Factum" na antenie radia TOK FM 17 czerwca 2014 roku (tego dnia dowiedziałem się o nominacji do Rady). Audycję prowadzi Paweł Sulik. Na obejrzenie nagrania należy poświęcić pół godziny.

Nawiasem mówiąc - jestem zachwycony tym, że społeczeństwo zaczyna przejawiać obywatelskie postawy. Oto bowiem powstał MAiCWatch. Jeśli tylko Szanowna Autorka wytrzyma całą kadencję Rady i rzeczywiście zechce monitorować działania Ministerstwa Administracji i Cyfryzacji, to będziecie Państwo wiedzieć więcej.

Odnośnie pierwszego, konferencyjnego posiedzenia Rady napiszę, że dyskusja dotyczyła m.in. re-use, czyli ponownego wykorzystania informacji z sektora publicznego. Ze szczególną uwagą wysłuchałem stanowiska wiceminister Iwony Wendel z Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju (również członkini nowej Rady ds. Cyfryzacji), która stwierdziła m.in.:

• Udostępnianie informacji publicznej do ponownego wykorzystania zwiększa zaufanie obywateli do państwa,
• konieczne jest skoncentrowanie się na standardach technicznych związanych z takim udostępnianiem,
• udostępnianie informacji w ramach re-use w sposób ustandaryzowany zmniejsza koszty działania administracji publicznej

Są to zatem dokładnie te tezy, które wielokrotnie można było przeczytać na łamach niniejszego serwisu (por. m.in. Mamy schemę XML dla aktów prawnych do wykorzystywania w systemie konsultacji On-Line oraz MAiC opublikował raporty powarsztatowe). Z tej okazji komentowałem w trakcie posiedzenia Rady, że warto było przez ostatnie 10 lat "zawracać Wisłę kijem", często spierając się z innymi poglądami. Dziś tamte tezy wydają się być tezami głównego nurtu administracji publicznej, chociaż oczywiście nadal pojawiają się tezy o "nadużywaniu prawa do informacji publicznej".

W opublikowanych na stronie konsultacje.gov.pl uwagach zgłoszonych w imieniu ICM w zakończonych już konsultacjach publicznych dot. projektu nowelizacji przepisów o re-use pisałem:

(...)
Ze względu na sformułowany w dokumentach związanych z konsultacjami publicznymi cel konsultacji, tj. ze względu na prośbę o wskazanie odpowiedzi na pytanie: "Jakie są główne bariery stojące na przeszkodzie efektywnemu wykorzystywaniu informacji sektora publicznego?" uważamy, że do takich barier należy zaliczyć w Polsce następujące, które - częściowo - pokrywają się z diagnozą wynikającą z ewaluacji dyrektywy przeprowadzonej przez Komisję Europejską w roku 2008 (Results of the online consultation of stakeholders "Review of the PSI Directive"):

• brak świadomości istnienia przepisów dotyczących ponownego wykorzystania informacji wśród podmiotów (sektora publicznego) zobowiązanych do udostępniania takiej informacji,
• brak zasad określania danych (informacji) przeznaczonych do ponownego wykorzystania (podmioty publiczne w sposób niedostateczny identyfikują kontrolowane przez siebie zasoby, jako zasoby do ponownego wykorzystania),
• przekonywanie obywateli do tego, że istnieją jakiekolwiek monopole informacyjne tam, gdzie takich monopoli informacyjnych nie ma (np. niektóre podmioty uważają, że materiały urzędowe mogą być przedmiotem prawa autorskiego i są opatrywane wszelkiego rodzaju klauzulami i notami copyright; przekonanie, że bazy danych tworzone w ramach realizacji zadań publicznych są chronione sui generis przez przepisy o ochronie baz danych)
• brak zasad pozyskiwania - dla potrzeb administracji publicznych - praw od podmiotów trzecich, gdy zamawia się dzieła stanowiące informacje publiczną (outsourcing; ponieważ nie ma generalnego obowiązku kontraktowania z państwem - kontraktujący winien przenosić na Skarb Państwa prawa wynikające z ochrony prawnoautorskiej, a wraz z przyjęciem danego dzieła - dzieło takie winno stawać się materiałem urzędowym i nie podlegać ochronie prawnoautorskiej)
• istotnym problemem jest brak jasnej polityki finansowej związanej z finansowanie podmiotów publicznych, w efekcie czego podmioty te poszukują dodatkowych przychodów pozwalających na pokrycie generowanych przez nie kosztów i w tym celu decydują się na handel informacją z sektora publicznego.
• utrudnianie obywatelom dostępu do informacji publicznej (w publicznej dyskusji mowa m.in. o "nadużyci prawa do informacji") zamiast podejmowania koniecznych działań w celu usprawnienia sposobu przechowywania i udostępniania informacji (problem informatyzacji, problem tworzenia systemu obiegu dokumentów, automatyzacji procesu anonimizacji tam, gdzie to konieczne).

(...)

Problematyka ponownego wykorzystania informacji z sektora publicznego nie będzie jednak dominowała posiedzeń Rady ds. Cyfryzacji. Zmiana nazwy celowo sugeruje, że już nie o informatyzację w tej dyskusji chodzi, ale mamy przed sobą znacznie więcej wyzwań. Stąd w Radzie będą się odbywały również dyskusje np. o prawie autorskim czy prawie do prywatności. W ten sposób Rada ds. Cyfryzacji, jej sposób działania, otwarty charakter ma być forum dyskusji, która w poprzednich latach odbywała się w nieformalnych, nie umocowanych w przepisach prawa, dyskusjach w MAiC. Celem nowej Rady jest prowadzenie prac w sposób inkluzywny i transparentny. Mają powstawać zespoły robocze, mają być zapraszani eksperci zewnętrzni. Wzorcami dla aktywności Rady mają być Multistakeholders Advisory Group przy ONZ albo Chatham House. Zadaniem Rady ma być też przygotowanie pierwszego spotkania polskiego Internet Governance Forum (IGF) w 2015 roku.

Dla mnie teraz istotne jest to, by budować fundamenty elektronicznej komunikacji pomiędzy różnymi niezależnymi instytucjami publicznymi w państwie. Chodzi o standardy wymiany dokumentów, o API, o kooperację w sferze elektronicznej wymiany danych.

A dlaczego napisałem, że to dwudziesty tekst w tym serwisie? Ano dlatego, że to 10100 tekst tu opublikowany. Taki dwójkowy żarcik.

Przeczytaj również: VaGla w składzie Rady Informatyzacji IV kadencji