Przyszłość europejskiego prawa autorskiego - konsultacje Ministerstwa Kultury

Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego czeka - do 30 czerwca 2010 r. - na odpowiedzi związane ze sformułowanymi przez Departament Prawny MKiDN tezami. Chodzi o to, że Komisja Europejska opublikowała plan pracy na rok 2010 i tam zapowiada sporo inicjatyw w zakresie praw autorskich. Ministerstwo zaś prosi o opinie na temat przyszłości europejskich regulacji w tym zakresie. Poza ustosunkowaniem się do planu pracy Komisji Europejskiej opinie te mają się przyczynić również do sformułowania priorytetów polskiego Rządu, dotyczących harmonizacji prawa autorskiego i praw pokrewnych w Europie. To zaś dla rządu istotne ze względu na zbliżającego się przewodnictwa Polski w Radzie UE.

Powyższe wynika z notatki Konsultacje w sprawie przyszłości europejskiego prawa autorskiego, w której podlinkowano plan pracy Komisji Europejskiej na 2010 rok (PDF), a także dwa inne dokumenty (właściwie, to jeden dokument w dwóch wersjach językowych): Treśc i Kreatywne na Cyfrowym Wspólnym Rynku Europejskim Wyzwania na przyszłość Zagadnienia do rozważenia - dokument Dyrekcji Generalnych Komisji Europejskiej ds. Społeczeństwa Informacyjnego i Rynku Wewnętrznego i Creative Content in a European Digital Single Market: Challenges for the Fuure – A Reflection Document of DG INFSO and DG MARKT.

Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego w swojej notatce pisze:

Z uwagi na dość szeroki zakres zapowiadanych przez Komisję inicjatyw, proponuję, aby w przygotowywaniu stanowiska w niniejszych konsultacjach skorzystali Państwo z poniższych tez przygotowanych przez Departament Prawny MKiDN. Oczywiście Państwa odpowiedź może wykraczać poza zaproponowane poniżej tematy albo ograniczać się tylko do wybranych zagadnień.

1. Rozwiązania mające na celu stworzenie sprzyjającego środowiska dla działalności twórców i innych posiadaczy praw w świecie cyfrowym.
   
   1. Jakie zmiany prawne są konieczne dla ułatwienia udzielania licencji na korzystanie (zarówno w sposób komercyjny jak i niekomercyjny) z utworów i przedmiotów praw pokrewnych w sieci i systemach „na żądanie”, umożliwiające ich legalne udostępnianie na całym terytorium UE? W szczególności, czy za zasadne należy uznać zmiany proponowane w tym zakresie w Reflection document, zmierzające do:
      
      1. określenia jednego pola eksploatacji, obejmującego prawo do zwielokrotniania i rozpowszechniania utworów/przedmiotów praw pokrewnych w sieci (pkt 2.1);
      2. wyeliminowania barier w ponadgranicznej eksploatacji utworów audiowizualnych (pkt 2.3);
      3. zmian w zakresie terytorialnego charakteru praw autorskich (pkt 4.2) oraz ewentualnego ustanowienia jednolitego, europejskiego prawa autorskiego, uprawniającego twórców do udzielenia licencji pan-europejskich;
      4. określenia zasad udzielania licencji na eksploatację utworów w sieci i ułatwień  w zakresie dostępu do informacji o właścicielach praw, a także określenia roli organizacji zbiorowego zarządzania w procesie udzielania licencji ponadgranicznych, także w kontekście decyzji Komisji z 16 lipca 2008 r. w sprawie COMP/C2/38.698-CISAC oraz w jakim kierunku powinny iść ewentualne rozwiązania legislacyjne?
   2. W jaki sposób powinien zostać rozwiązany problem dostępu online do tzw. dzieł osieroconych (orphan works), w szczególności:
      
      1. czy europejska regulacja w tym zakresie powinna obejmować wyłącznie utwory literackie, czy też muzyczne i audiowizualne;
      2. czy europejska regulacja w tym zakresie powinna dotyczyć wyłącznie użytku niekomercyjnego (np. biblioteki i ogólnodostępne archiwa internetowe), czy też powinna dopuszczać użytek komercyjny utworów osieroconych;
      3. jakie powinny być kryteria uznania utworu za osierocony, w tym wymogi dotyczące „starannych poszukiwań” podmiotów uprawnionych;
      4. czy udostępnianie utworów osieroconych powinno odbywać się w drodze licencji udzielanych przez organizacje zbiorowego zarządzania, czy raczej poprzez mechanizm ograniczonej licencji ustawowej (pkt 5.1 Reflection document; patrz także komunikat Komisji z  19 października 2009 r. „Prawo autorskie w gospodarce opartej na wiedzy” – COM(2009) 532);
      5. czy rozwiązania europejskie w tym zakresie powinny obejmować także dzieła, których nakład został wyczerpany (out-of-print), a jeżeli tak – jak ta kategoria utworów powinna zostać zdefiniowana?
   3. W jakim zakresie dyrektywa Rady nr 93/83/EWG z dnia 27 września 1993 r. w sprawie koordynacji niektórych zasad dotyczących prawa autorskiego oraz praw pokrewnych stosowanych w odniesieniu do przekazu satelitarnego oraz retransmisji drogą kablową, powinna zostać dostosowana do obecnych realiów technologicznych oraz do zmian wprowadzonych dyrektywą 2007/65/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 grudnia 2007 r., zmieniającą dyrektywę Rady 89/552/EWG w sprawie koordynacji niektórych przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych państw członkowskich, dotyczących wykonywania telewizyjnej działalności transmisyjnej?
   4. Czy należy dokonać harmonizacji zasad działalności organizacji zbiorowego zarządzania, w szczególności w zakresie:
      
      1. zasad udzielania licencji przez organizacje, w tym określania wysokości stawek oraz możliwości wprowadzenia „rozszerzonego zbiorowego zarządu”, obejmującego uprawnionych, którzy nie są członkami organizacji ani nie powierzyli jej swoich praw;
      2. relacji właścicieli praw z organizacjami, także w kontekście decyzji Komisji z 16 lipca 2008 r. w sprawie COMP/C2/38.698-CISAC, współpracy międzynarodowej i wzajemnej reprezentacji uprawnionych z różnych państw oraz ogólnych zasad i przejrzystości funkcjonowania organizacji, w tym udzielania zezwoleń na ich działanie, także w kontekście przepisów dyrektywy 2006/123/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 grudnia 2006 r. dotyczącej usług na rynku wewnętrznym?
   5. Czy w kontekście korzystania z twórczości w sieci konieczna jest rewizja, a być może także otwarcie katalogu przypadków dozwolonego użytku, określonego w art. 5 dyrektywy 2001/29/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 maja 2001 r. w sprawie harmonizacji niektórych aspektów praw autorskich i pokrewnych w społeczeństwie informacyjnym (pkt 5.1 Reflection document)?
2. Rozwiązania mające na celu tworzenie atrakcyjnych, legalnych ofert dostępu konsumentów do twórczości przy wykorzystaniu technologii cyfrowych.
   
   1. Jakie środki – legislacyjne lub pozalegislacyjne – mogłyby być podjęte na poziomie europejskim, aby wspierać tworzenie nowych modeli biznesowych i innowacyjnych rozwiązań dotyczących dystrybucji twórczości, stanowiących atrakcyjną alternatywę dla coraz bardziej powszechnego zjawiska piractwa w sieci?
   2. W szczególności, czy jednym z takich rozwiązań mogłoby być wprowadzenie systemu opłat od dostawców usług internetowych, stanowiących rekompensatę/wynagrodzenie z tytułu nielegalnej wymiany plików w sieci oraz jakie skutki miałoby takie rozwiązanie dla rynku legalnej dystrybucji twórczości?

Jeśli ktoś chciałby wziąć udział w tych konsultacjach, to ma mało czasu na sformułowanie odpowiedzi.