SN oddalił skargę kasacyjną Polsatu, dyskusji o art 18 ustawy o radiofonii i telewizji ciąg dalszy

W dniu 14 stycznia 2010 r. na rozprawie w Izbie Pracy Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych Sąd Najwyższy oddalił (sygn. akt III SK 15/09) skargę kasacyjną Telewizji Polsat S.A. od wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 8 października 2008 r. w sprawie decyzji Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji. Chodziło o karę w wysokości 500 tyś. zł, jaką decyzją z dnia 22 marca 2006 r. KRRiTV nałożyła na Polsat za naruszenie przepisów art. 18 ustawy o radiofonii i telewizji, "w związku z emisją programu, w którym zawarta była wypowiedź gościa, naruszająca - zdaniem KRRiTV - godność osobistą spikerki Radia Maryja i Telewizji Trwam oraz uczucia religijne". Niejako przy okazji - Obserwatorium wolności mediów w Polsce zaprasza na konferencję pt. KRRiT postrachem nadawców - wadliwe regulacje czy nadgorliwa instytucja?

Informacje na ten temat można znaleźć na stronie Sądu Najwyższego, w części "Aktualności". Osoby, które śledzą sprawę, wiedzą, ze chodzi o wypowiedzi p. Kazimiery Szczuki w programie "Kuba Wojewódzki", kiedy to komentowała audycję Radia Maryja, a konkretnie parodiowała wypowiedzi jednej z osób, która prowadzi audycje:

Jestem zafascynowana pewną postacią z Radia Maryja. Ja nie wiem, jak ona się nazywa To jest jakby taka stara dziewczynka, założycielka Dziecięcych Podwórkowych Kółek Różańcowych. I ona mówi takim taką specjalną ma melodię [głosu]: "Módlmy się, żeby łaski boże spłynęły na wszystkie dzieci z Dziecięcych Podwórkowych Kółek Różańcowych".

Kazimiera Szczuka nie wiedziała wówczas, że osoba, o którą chodzi, jest niepełnosprawna. Gdy się o tym dowiedziała - przeprosiła. Nie zmieniło to jednak sytuacji - Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji wydała decyzję, o której mowa w opublikowanym na stronach KRRiTV komunikacie (PDF):

dotyczy:
ukarania Telewizji POLSAT decyzja z dn. 22marca 2006 r.

KRRiT uchwałą z dnia 16 marca ukarała Telewizję POLSAT za emisję audycji „Kuba Wojewódzki”, podczas której gościem była Kazimiera Szczuka. Decyzję w sprawie wysokości kary podjęła jednoosobowo Przewodnicząca KRRiT Elżbieta Kruk. Wysokość kary finansowej określiła w kwocie 500. 000 PLN (pięćset tysięcy PLN).

Nałożenie kary finansowej na Telewizję POLSAT SA było poprzedzone analizą ww. audycji oraz licznymi skargami od telewidzów. Przewodnicząca KRRiT podjęła decyzję o wysokości kary finansowej m.in. na podstawie: art. 53 ust. 1 i 2 w związku z art. 18 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 29 grudnia 1992 roku o radiofonii i telewizji oraz art. 104 i 107 § 1 – 3 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 roku Kodeks postępowania administracyjnego w związku z uchwałą KRRiT Nr 144/2006 z 16 marca 2006 roku, po rozpatrzeniu z urzędu sprawy wyemitowania 26 lutego 2006 roku audycji z cyklu „Kuba Wojewódzki” przez spółkę Telewizja Polsat S.A. z siedzibą w Warszawie.

Uzasadniając swoją decyzję Przewodnicząca KRRiT stwierdza, że w przedmiotowej audycji miało miejsce naśladowanie w sposób prześmiewczy Magdy Buczek, prowadzącej audycje religijne na antenie Radia Maryja i Telewizji Trwam, poprzez opisanie jej osoby jako „starej dziewczynki” i wierne cytowanie słów modlitwy, którymi zwykle zwraca się ona do swoich słuchaczy i widzów czym naruszono godność tej osoby oraz uczucia religijne odbiorców – słuchaczy i widzów „Podwórkowych Kółek Różańcowych Dzieci”, w tym w większości dzieci (co zawarte jest również w skargach nadesłanych do KRRiT). Fakt, iż audycja ta nie jest prowadzona „na żywo” świadczy dobitnie o tym, że nadawca (POLSAT) miał pełną świadomość wyemitowanych treści.

Analiza programowa wykazała, że zachowanie uczestników audycji stwarzało sprzyjający klimat do formułowania wypowiedzi prześmiewczych i obraźliwych w stosunku do założycielki Podwórkowych Kółek Różańcowych Dzieci. Prawo chroni dobra osobiste obywateli zarówno w art. 23 Kodeksu Cywilnego, art. 212 i art. 216 Kodeksu Karnego, ale przede wszystkim w art. 30 Konstytucji RP, w którym wyraźnie podkreśla się, że godność ludzka jest niezbywalna oraz stanowi źródło wolności i praw obywateli, co w związku z art. 20 i 2 Konstytucji RP, które wskazują na wartość, jakim jest państwo prawa i dialog społeczny, stanowi podstawę wzorca postępowania dla społeczeństwa tolerancyjnego, szanującego postawy i prawa innych obywateli.

Wspomniany wzorzec stanowi w związku z art. 5 Konstytucji RP podstawę zrównoważonego rozwoju społeczeństwa, jak i poszczególnych zbiorowości, czy obywateli. Nadto, sam art. 18 ust. 1 ustawy o radiofonii stanowi wzmocnienie publiczno-prawnej ochrony praw podmiotowych dotyczących dóbr osobistych. Sprzeczne z prawem jest bowiem propagowanie w audycji działań naruszających dobra osobiste.

Przepisy ustawy z dnia 26 stycznia 1984 roku Prawo prasowe nakładają na dziennikarzy obowiązek zachowania szczególnej staranności i rzetelności. W świetle przepisów nie znajduje uzasadnienia pogląd sugerujący, że ingerencja w wypowiedzi zaproszonego gościa ma charakter cenzury, gdyż ustawa o radiofonii i telewizji zabrania emitowania treści sprzecznych z prawem, z moralnością i dobrem społecznym.

Artykuł 18 ustawy z 29 grudnia 1992 roku o radiofonii i telewizji obliguje Krajową Radę Radiofonii i Telewizji do podejmowania działań zapewniających ochronę przed zjawiskiem propagowania treści sprzecznych z prawem, z polską racją stanu oraz postaw i poglądów sprzecznych z moralnością i dobrem społecznym, w szczególności eliminacji przekazów zawierających treści dyskryminujące ze względu na rasę, płeć lub narodowość, a także obrażających przekonania religijne odbiorców, a zwłaszcza chrześcijański system wartości. Ochrona powyższych wartości obliguje Krajową Radę Radiofonii i Telewizji do dbałości o dobro odbiorcy. Ustawa gwarantuje odbiorcom programów ochronę wartości moralnych, zwłaszcza chrześcijańskiego systemu wartości. Uniwersalny porządek moralny musi więc być przestrzegany. Podobny pogląd wyraził prof. Jacek Sobczak: Pojęcie „dobra społecznego” zbliżone jest do używanego w prawie karnym i cywilnym terminu „interes społeczny”, cechuje je jednak większy ładunek emocjonalny, połączony z wyraźnym naciskiem na element wartościujący – „dobro”. Działaniem sprzecznym z dobrem społecznym będzie postępowanie nie leżące w interesie ogólnym, godzące w ten interes „zarówno w sensie materialnym jak i duchowym”. Propagowaniem postaw i poglądów sprzecznych z moralnością i dobrem społecznym jest niewątpliwie ukazywanie w dodatnim świetle, pochwalanie bądź usprawiedliwianie takich poglądów i postaw. (J. Sobczak „Radiofonia i telewizja. Komentarz do ustawy”, Kraków 2001, str. 254).

Należy również przypomnieć, że w latach poprzednich były prowadzone przez Krajową Radę Radiofonii i Telewizji postępowania w związku z cyklem „Kuba Wojewódzki”. Postępowania te były prowadzone w oparciu o art. 18 ustawy o radiofonii i telewizji. Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji zwracała się do Telewizji Polsat S.A. o zaostrzenie kontroli wykonywania przepisów prawa zakazujących nadawania w tzw. czasie ochronnym zachowań, naruszających normy dobrego obyczaju, poprzez używanie zwrotów, słów i gestów wulgarnych (audycje z 28 i 30 marca oraz 12 września 2004 roku, a także z 20 lutego 2005 roku) oraz propagujących zachowania niebezpieczne dla życia i zdrowia (audycja z 25 stycznia 2004 roku).

Ponadto KRRiT upominała Telewizję Polsat S.A., że rozpowszechnianie treści szkodliwych, takich jak propagowanie uzależnień i nałogów tworząc negatywne wzory zachowań, działa destrukcyjnie zwłaszcza na młodych odbiorców (audycja z 12 września 2004 roku). W związku z emisją audycji z 28 listopada 2004 roku zwrócono uwagę nadawcy na konieczność poszanowania uczuć religijnych.

Zatem decyzja podjęta przez Przewodniczącą KRRiT wobec Telewizji POLSAT wynika z przepisów prawa i co istotne – z niezastosowania się nadawcy do dotychczasowych wezwań Przewodniczącego KRRiT.

Opracował Tomasz Różański na podstawie treści decyzji Przewodniczącej KRRiT.

Zacytowałem opracowanie ze strony KRRiTV, gdyż samej decyzji nie mogłem tam znaleźć.

Tymczasem Obserwatorium wolności mediów w Polsce" zaprasza na konferencję pt. KRRiT postrachem nadawców - wadliwe regulacje czy nadgorliwa instytucja? Konferencja zostanie poświęcona postępowaniom wszczynanym przez KRRiT na podstawie art. 18 ustawy o radiofonii i telewizji, jak również zgodności tychże postępowań ze standardami ochrony wolności słowa. Konferencja odbędzie się dnia 26 stycznia 2010 r. o godz. 18 w siedzibie Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka na VI piętrze.

W konferencji udział wezmą:

• Ewa Wanat – redaktor naczelny radia TOK FM.
• Tadeusz Hellwig- radca prawny, telewizja POLSAT SA.
• Rafał Kontowski - Przedstawiciel KRRiT, Dyrektor departamentu prawnego w Biurze KRRiT.
• dr Lech Jaworski - polityk, doktor nauk prawnych, członek Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji w latach 2001–2005, w latach 2006-2007 przewodniczący Rady Warszawy (uczestnictwo do potwierdzenia).
• dr Ryszard Chruściak – Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego, autor publikacji pt. Konstytucjonalizacja wolności mediów, wolności wypowiedzi i telewizji.
• Prof. Jan Hartman - Zakładzie Filozofii i Bioetyki Uniwersytet Jagielloński, publicysta, „Tygodnik Powszechny”.