I ACa 564/04 - linki i dobra osobiste

Wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 20 lipca 2004r. (I ACa 564/04, TPP 2004/3-4/155). Przewodniczący: sędzia SA Bogusław Gawlik (autor uzasadnienia); sędziowie SA: Anna Kowacz-Braun (sprawozdawca), Jadwiga Zakrzewska. (treść uzasadnienia przeklejona z wątku na temat "głębokiego linkowania - por. Link i webcast a prawa autorskie)

Sąd Apelacyjny w Krakowie po rozpoznaniu w dniu 7 lipca 2004 r. sprawy z powództwa Primae przeciwko Secunda sp. z o.o. w W. o ochronę dóbr osobistych na skutek apelacji obu stron od wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 26 lutego 2004 r. (I C 2060/03)
1) zmienił zaskarżony wyrok i nadał mu brzmienie:
- zasądza od strony pozwanej na rzecz powódki kwotę 5.000 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 26 lutego 2004 r. oraz kwotę 1.800 zł tytułem kosztów procesu;
- w pozostałej części powództwo oddala;
2) oddalił apelację powódki w pozostałej części;
3) oddalił apelację strony pozwanej;
4) zasądził od strony pozwanej na rzecz powódki kwotę 1.390 zł tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

Powódka domagała się zasądzenia od strony pozwanej kwoty 10.000 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 14 grudnia 2002 r. oraz kosztami procesu. Na uzasadnienie tego żądania podała, że strona pozwana jako wydawca portalu internetowego secunda zamieściła w dniu 2 września 2002 r. na stronach tego portalu w dziale "Erotyka i seks" w rubryce "Nagrodzone strony" pod nazwą "Młode kobiety są najlepsze" odesłanie (link) do strony: www.mlode-dupy.w.tertia.pl; strona ta została opisana przez wydawcę portalu Secunda następująco: "10 galerii zdjęć hardcore. Stanowczo można było sobie gorzej poradzić z tym tematem"; w galerii nr 3 opublikowano zdjęcie powódki w stroju kąpielowym, wykonane podczas sesji fotograficznej, towarzyszącej naborowi kandydatek do kampanii reklamowej w czasie, gdy powódka współpracowała z agencją modelek "R..."; powódka nigdy nie wyrażała zgody na rozpowszechnianie tego zdjęcia ani też nie otrzymała wynagrodzenia za udział w sesji fotograficznej. Zdaniem powódki zamieszczenie odesłania (link) do strony www.mlode-dupy.w.tertia.pl połączone z rekomendacją tej strony są formą rozpowszechniania wizerunku osób przedstawionych na zdjęciach zamieszczonych na tej stronie; strona pozwana nie podjęła żadnych czynności sprawdzających, czy powódka wyraziła zgodę na rozpowszechnianie jej fotografii; nie podjęła też jakichkolwiek działań, aby zgodę taką uzyskać; zachowanie strony pozwanej, polegające na bezprawnym rozpowszechnianiu wizerunku powódki na stronach pornograficznych, narusza jej prawo do wizerunku i poniża w opinii publicznej ze względu na zamieszczenie jej wizerunku wśród zdjęć pornograficznych.
Strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów procesu; zarzuciła brak jej biernej legitymacji procesowej, podnosząc, że jeśli nastąpiło naruszenie dóbr osobistych powódki, to adresatem jej roszczeń powinny być inne podmioty, w szczególności twórca witryny www.mlode-dupy.w.tertia.pl, który na jej podstronach umieścił wizerunek powódki, oraz właściciel serwerów, który udostępnia przestrzeń na dysku dla osób tworzących witryny internetowe. Ponadto strona pozwana podniosła, że nie rozpowszechniała wizerunku powódki, gdyż strony internetowe zawierające wizerunek powódki należą nie do pozwanego, lecz do innego portalu: tertia.pl, który jest podstawowym konkurentem pozwanego; "tym samym pozwany nie miał i nie mógł mieć najmniejszego wpływu na zawartość witryny, która w tym czasie mogła się zmieniać"; "faktem jest, że pozwany w prowadzonym przez siebie dziale dotyczącym erotyki zamieszcza nazwy stron o treści erotycznej, jednakże w niniejszym przypadku wskazanie miało miejsce na nazwę strony głównej, nie zaś na stronę, na której zamieszczono zdjęcie powódki, zaś fotografie znajdowały się na innych podstronach (...) nie można zatem uznać, iż "pozwany rozpowszechniał czy publikował zdjęcia powódki, skoro nimi nie dysponował, nie miał nad ich umieszczeniem na określonych stronach innego portalu jakiejkolwiek kontroli, a czynności publikacji i rozpowszechniania były dokonywane poza pozwanym bez jego wiedzy. Dotyczy to nie tylko kontroli w zakresie faktu umieszczenia danej fotografii na określonych stronach, ale także wszelkich zmian na tych stronach w czasie. Co więcej, pozwany nie jest w stanie nawet stwierdzić, czy dowody załączone do pozwu były rzeczywiście w danym czasie (np. w czasie linkowania strony www.mlode-dupy.w.tertia.pl) umieszczone na serwerze, gdyż po prostu prowadzenie tego typu rejestrów w sieci Internet jest niewykonalne".
Wyrokiem z dnia 26 lutego 2004 r. Sąd Okręgowy w Krakowie zasądził od strony pozwanej na rzecz powódki kwotę 2.500 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 13 grudnia 2002 r. i kwotę 1.160 zł tytułem kosztów procesu, a w pozostałej części powództwo oddalił. W uzasadnieniu tego rozstrzygnięcia Sąd Okręgowy powołał następujące ustalenia faktyczne i oceny prawne:
W dniu 2 września 2002 r. na stronie działu "Erotyka i seks" w portalu strony pozwanej zostało zamieszczone w rubryce "Nagrodzone strony" pod nazwą: "Młode kobiety są najlepsze" połączenie (link) ze stroną www.mlode-dupy zamieszczoną w portalu tertia.pl. Strona ta została opisana przez wydawcę portalu strony pozwanej następująco: "10 galerii hardcore. Stanowczo można było sobie gorzej poradzić z tym tematem". W galerii 3 zamieszczono zdjęcie powódki w stroju kąpielowym. Zdjęcie to zostało wykonane podczas sesji fotograficznej, towarzyszącej naborowi kandydatek do kampanii reklamowej, w czasie, gdy powódka współpracowała z agencją modelek "R...". Powódka nie udzieliła nikomu zezwolenia na rozpowszechnianie tego zdjęcia na stronach internetowych. Przeciwko dysponentowi strony internetowej, na której zamieszczono zdjęcie powódki, toczy się obecnie postępowanie karne.

W ocenie Sądu Okręgowego strona pozwana naruszyła dobra osobiste powódki, umieszczając jej zdjęcie w portalu działu "Erotyka i seks"; na stronie głównej portalu strony pozwanej w dziale "Rozrywka" znajduje się podrozdział "Erotyka i seks" i strona pozwana jest odpowiedzialna za odesłania i treści, które są zamieszczone na stronach tego podrozdziału. Strona pozwana miała możliwość sprawdzenia treści tego podrozdziału i zamieszczonych w nim zdjęć; po otwarciu podrozdziału "Erotyka i seks" otwiera się strona, która w dziale "Nagrodzone strony" zawiera odesłania do wybranych przez redagującego ten dział stron internetowych; m.in. znajduje się na niej odesłanie - "Młode kobiety są najlepsze" z opisem rekomendacji tej strony, a po jej otwarciu wyświetla się zawartość strony www.mlode-dupy.w.tertia.pl galeria nr 3; za zamieszczenie rekomendacji oraz odesłanie do strony odpowiada redaktor portalu, a w tym przypadku była to strona pozwana.

Od powyższego wyroku apelacje wniosły obie strony. Strona pozwana wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku przez oddalenie powództwa w całości albo uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania. Strona pozwana zarzuciła, iż Sąd Okręgowy bezpodstawnie przyjął, iż a) strona pozwana odsyłała za pomocą połączenia linkowego do galerii, w której zamieszczone zostało zdjęcie powódki, podczas gdy odesłanie dotyczyło strony www.mlode-dupy.w.tertia.pl, a galeria 3, w której zamieszczono zdjęcie powódki znajdowała się na innej stronie pod adresem: www.mlode-dupy.w.tertia.pl/galeria3.htm; b) strona pozwana miała możliwość sprawdzenia zawartości strony internetowej, do której odsyłała, podczas gdy strona pozwana nie ma żadnego wpływu na wygląd i treść stron, których adresy wskazuje; "sytuacja strony pozwanej wygląda analogicznie do wydawcy gazety z programem telewizyjnym; wydawca taki wskazuje, na jakim programie i w jakim czasie będzie do obejrzenia określona treść (np. film); wydawca gazety, posiadając takie informacje z pewnym wyprzedzeniem, oddając do druku program telewizyjny i rozpowszechniając ów program, nie może odpowiadać, iż w danym programie zostanie pokazany np. wizerunek danej osoby bez jej zgody"; c) strona pozwana rekomendowała stronę www.mlode-dupy.w.tertia.pl, podczas gdy nie wskazuje na to opis tej strony zamieszczony przy linku. Strona pozwana zarzuciła również naruszenie przepisów art. 24 i art. 448 k.c. "przez przyjęcie, iż w sprawie zachodzą przesłanki odpowiedzialności wskazane w tych przepisach"; nie można bowiem przyjąć, że zachowanie polegające na wskazaniu konkretnego adresu internetowego i poinformowaniu o treści znajdującej się pod tym adresem strony internetowej jest czynnością bezprawną; ponadto nie można przyjąć, aby strona pozwana rozpowszechniała wizerunek powódki, gdyż co najwyżej przekazała ona informacje o stronie internetowej, na której znajdował się wizerunek powódki.

Powódka zaskarżyła wyrok w części oddalającej powództwo i wniosła o jego zmianę przez zasądzenie od strony pozwanej na rzecz powódki kwoty 10.000 zł oraz kosztów postępowania. Powódka zarzuciła naruszenie przepisu art. 448 k.c. "poprzez zasądzenie na rzecz powódki rażąco niskiej kwoty zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę" oraz naruszenie przepisów postępowania "poprzez niezamieszczenie w uzasadnieniu wyroku wyjaśnienia okoliczności i powodów, które skutkowały oddaleniem przez Sąd I instancji powództwa w znacznej części".

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:
I. Co do apelacji strony pozwanej:
1. Nie jest zasadny zarzut apelacji co do ustalenia zakresu odesłania elektronicznego (linku) pod nazwą "Młode kobiety są najlepsze", zamieszczonego w dziale "Erotyka i seks" w rubryce "Nagrodzone strony". Kliknięcie po wskazaniu kursorem na tekst linku ("Młode kobiety są najlepsze") otwierało dostęp do strony www.mlode-dupy.w.tertia.pl, na której użytkownik miał możliwość wyboru (przez kolejne kliknięcia) 10 galerii zdjęć, do których odnosił się zamieszczony przez stronę pozwaną opis zawartości strony www.mlode-dupy.w.tertia.pl. Zdjęcie powódki znajdowało się w galerii 3, tworzącej podstronę www.mlode-dupy.w.tertia.pl/galeria3.htm. Wedle strony pozwanej zamieszczone przez nią odesłanie dotyczyło wyłącznie strony www.mlode-dupy.w.tertia.pl, nie obejmowało natomiast podstrony www.mlode-dupy.w.ter-tia.pl/galeria3.htm. Twierdzenie to jest kontrfaktyczne; pozostaje bowiem w niezgodzie z konstrukcją odesłania i treścią dołączonego do niego komentarza, który dotyczy właśnie zawartości tzw. podstron. Opis: "Młode kobiety są najlepsze - 10 galerii hardcore. Stanowczo można było sobie gorzej poradzić z tym tematem" wskazuje w sposób niewątpliwy, że strona pozwana odsyła nie tylko - jak twierdzi - do strony, na której zamieszczono linki do poszczególnych galerii zdjęć, ale także do podstron przedstawiających poszczególne galerie zdjęć, w tym także galerię 3 zawierającą wizerunek powódki.

2. Nie jest zasadny zarzut kwestionujący przypisanie stronie pozwanej zamiaru rekomendacji strony www.mlode-dupy.w.tertia.pl wraz z jej podstronami przedstawiającymi galerie zdjęć. Link "Młode kobiety są najlepsze" został zamieszczony w rubryce "Nagrodzone strony"; odesłanie nie jest zatem "neutralne", lecz opiera się na wyborze dokonanym przez stronę pozwaną, która, kierując się przyjętymi przez siebie kryteriami oceny zawartości wybranej strony, rekomenduje użytkownikom portalu internetowego zapoznanie się z treścią tej strony.

3. Chybiony jest zarzut strony pozwanej co do ustalenia, że strona pozwana miała możliwość sprawdzenia zawartości witryn internetowych, do których odsyłała. Treść bowiem zamieszczonego przez stronę pozwaną opisu tych witryn ("10 galerii hardcore. Stanowczo można było sobie gorzej poradzić z tym tematem") nie tylko wskazuje, że strona pozwana miała możliwość zapoznania się z zawartością rekomendowanych witryn, ale także wprost dowodzi, że strona pozwana zapoznała się z ich zawartością.

Okoliczność, iż strona pozwana nie miała żadnego wpływu na zawartość witryn internetowych, do których odesłała użytkowników portalu nie jest doniosła dla oceny jej odpowiedzialności za naruszenie dóbr osobistych powódki. Odpowiedzialność ta łączy się bowiem z zamieszczeniem na stronie portalu internetowego strony pozwanej odesłania (linku) do witryny, na której znajdował się wizerunek powódki oraz rekomendacją tej witryny przez stronę pozwaną, a nie z wprowadzeniem tej witryny do sieci internetowej i ukształtowaniem jej zawartości.

4. Nie jest zasadny zarzut naruszenia przepisów art. 24 i art. 448 k.c. Wbrew odmiennemu twierdzeniu strony pozwanej jej zachowanie nie polegało wyłącznie na "wskazaniu konkretnego adresu internetowego i poinformowaniu o treści znajdującej się pod tym adresem"; sytuacja taka zachodziłaby wtedy, gdyby strona pozwana wskazała (ale bez funkcji połączenia linkowego) adres internetowy witryny, na której znajdowały się galerie zdjęć (www.mlode-dupy.w.tertia.pl), czyli tzw. URL (uniform ressource locator), obejmujący oznaczenie serwera (tertia) i nazwę dokumentu (mlode-dupy); wówczas dostęp do tej witryny użytkowników portalu strony pozwanej następowałby bez jej udziału; zainteresowany użytkownik wpisywałby wskazany adres w odpowiednie pole swojej przeglądarki internetowej i "otwierałby" dokument zamieszczony pod tym adresem. Natomiast strona pozwana zamieściła na stronie jej portalu internetowego odesłanie elektroniczne (link) do witryny, na której znajdowało się zdjęcie powódki, przy czym odesłanie to miało postać tzw. głębokiego linku (deep link), umożliwiającego natychmiastowe i bezpośrednie otwarcie tej witryny z pominięciem struktury nawigacyjnej strony głównej portalu tertia: przez kliknięcie tekstu odesłania ("Młode kobiety są najlepsze") użytkownik portalu strony pozwanej był bezpośrednio przeniesiony na wewnętrzną witrynę portalu tertia (galerie zdjęć) z pominięciem witryny głównej tego portalu.
Zachowanie strony pozwanej, tj. zamieszczenie na stronie portalu secunda "głębokiego" linku do wewnętrznej witryny portalu tertia umożliwiało dowolnemu użytkownikowi portalu secunda natychmiastowe i bezpośrednie zapoznanie się z zawartością tej witryny. Swoistość "głębokiego" linku polega na tym, że użytkownik portalu, na którego stronie zamieszczony jest taki link, uzyskuje poprzez jego aktywację bezpośrednio dostęp do wewnętrznej witryny innego portalu. Zamieszczenie "głębokiego" linku prowadzi do zwiększenia zbiorowości osób, które mogą zapoznać się z zawartością witryny, do której link odsyła; gdyby taki link nie został zamieszczony, dostęp do witryny, której dotyczyło odesłanie, wymagałby znajomości adresu tej witryny i podjęcia przez użytkownika Internetu odpowiednich czynności "wyszukiwawczych".

Zachowanie strony pozwanej (zamieszczenie linku do witryny, na której znajdował się wizerunek powódki) spełniało zatem cechy publicznego udostępnienia tego wizerunku; wytwarzało bowiem sytuację, w której nieograniczony zbiór użytkowników portalu secunda mógł zapoznać się z wizerunkiem powódki. Sytuacja taka podpada pod zakres pojęciowy "rozpowszechniania wizerunku", o którym mowa w przepisie art. 81 ust. 1 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (tekst jednolity Dz. U. z 2000 r. Nr 80, poz. 904 ze zm.). Pojęcie "rozpowszechniania wizerunku" należy bowiem interpretować zgodnie z dyrektywą zamieszczoną w art. 6 pkt 3 powołanej ustawy, wedle której utworem rozpowszechnionym jest utwór, który został udostępniony publicznie.

Rozpowszechnianie wizerunku jest bezprawne, jeśli osoba uprawniona nie udzieliła zezwolenia na takie działanie i nie zachodzą normatywnie stypizowane okoliczności (w szczególności wskazane w art. 81 ust. 1 zd. 2 i ust. 2 prawa autorskiego) uchylające wymaganie zezwolenia osoby uprawnionej. Powódka nie udzieliła stronie pozwanej zezwolenia na publiczne udostępnienie jej wizerunku za pośrednictwem internetu. Nie zachodzą również żadne okoliczności szczególne, które na gruncie obowiązującego prawa uchylałyby wymaganie zezwolenia powódki na rozpowszechnianie jej zdjęcia.

Publiczne udostępnienie zdjęcia powódki bezprawnie naruszyło nie tylko jej prawo do wizerunku, ale także jej godność osobistą i dobre imię. W odniesieniu do tych dóbr interesy powódki występują na innej "płaszczyźnie" niż ochrona jej wizerunku (która zapewnia autonomię osoby uprawnionej w zakresie swobodnego rozstrzygania, czy, w jakich okolicznościach jej wizerunek może być rozpowszechniony) i oceny bezprawności naruszenia tych dóbr podlegają odrębnym regułom. Naruszenie czci powódki łączy się z kontekstem, w jakim umieszczono zdjęcie powódki. Zdjęcie to zamieszczono w witrynie internetowej przedstawiającej tzw. ostrą pornografię, co poniża powódkę w opinii publicznej, sugerując odbiorcom, że uczestniczy ona w sesjach zdjęciowych w celu publikacji jej wizerunku w internetowym serwisie pornograficznym.
Z przytoczonych wyżej względów Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację strony pozwanej.

II. Co do apelacji powódki:
Zarzuty podniesione w apelacji powódki co do wysokości zasądzonego na jej rzecz zadośćuczynienia pieniężnego są w części zasadne. Trafnie podnosi apelująca, iż Sąd Okręgowy nie wskazał w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku okoliczności i racji, które uwzględnił przy ustalaniu wysokości zasądzonego zadośćuczynienia pieniężnego. Na gruncie art. 83 w zw. z art. 78 ust. 1 zd. 3 prawa autorskiego oraz art. 448 k.c. podstawową dyrektywę przy określeniu wysokości zadośćuczynienia pieniężnego stanowi kryterium kompensacji krzywdy doznanej przez pokrzywdzonego wskutek naruszenia jego dóbr osobistych. Dyrektywa ta nakazuje uwzględniać doniosłość naruszenia dóbr osobistych powódki ze względu na zasięg rozpowszechnienia jej wizerunku oraz intensywność jej negatywnych przeżyć psychicznych ze względu na naruszenie jej czci. Zważywszy że zachowanie strony pozwanej spowodowało zwiększenie potencjalnego zbioru osób, które mogły zapoznać się z wizerunkiem powódki, bezprawnie zamieszczonym na innym portalu internetowym (stanowiącym pierwotne źródło rozpowszechnienia wizerunku powódki) należało uznać, iż kwota 5000 zł stanowi stosowne zadośćuczynienie pieniężne.

Z tego względu Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok jak w sentencji, a na podstawie art. 385 k.p.c. w pozostałym zakresie apelację powódki oddalił. O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c.

Dziękuje Krzysztofowi za udostępnienie powyższej treści. Zachęcam do budowania bazy tego typu orzeczeń.