Nowy porządek medialny przed Trybunałem

23 marca o godz. 10.00 Trybunał Konstytucyjny w pełnym składzie rozpozna połączone wnioski Rzecznika Praw Obywatelskich i grup posłów na Sejm RP dotyczące ustawy z 29 grudnia 2005 roku o przekształceniach i zmianach w podziale zadań i kompetencji organów państwowych właściwych w sprawach łączności, radiofonii i telewizji.
Transmisja internetowa rozprawy K 4/06 rozpocznie się dnia 23 marca 2006 r o godzinie 10:00

Trybunał Konstytucyjny orzeknie w sprawie zgodności:

(wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich)
1. art. 21 ust. 1 ustawy z dnia 29 grudnia 2005 roku o przekształceniach i zmianach w podziale zadań i kompetencji organów państwowych właściwych w sprawach łączności, radiofonii i telewizji w zakresie, w jakim spowodował wygaśnięcie kadencji dotychczasowych członków Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji i przerwanie na pewien czas funkcjonowania tego konstytucyjnego organu, z art. 2 oraz art. 7 w związku z art. 213 ust. 1 Konstytucji;

2. art. 6 ust. 1 poszerzający zadania Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji o inicjowanie i podejmowanie działań w zakresie ochrony zasad etyki dziennikarskiej, z art. 7 w związku z art. 2 oraz art. 54 Konstytucji;

3. art. 6 ust. 2 uprawniający Prezydenta RP do powołania i odwołania Przewodniczącego Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, z art. 144 ust. 1 i ust. 3 pkt 27 oraz z art. 214 ust. 1 w związku z art. 2, art. 7 oraz art. 10 ust. 1 Konstytucji;

4. art. 6 ust. 6 w zakresie, w jakim nadaje nadawcy społecznemu uprzywilejowaną pozycję w stosunku do innych nadawców, z art. 32 w związku z art. 2 Konstytucji;
5. całej ustawy z dnia 29 grudnia 2005 roku z art. 123 ust. 1 Konstytucji;

(wniosek grupy posłów na Sejm RP)
1. całej ustawy z dnia 29 grudnia 2005 roku o przekształceniach i zmianach w podziale zadań i kompetencji organów państwowych właściwych w sprawach łączności, radiofonii i telewizji z zasadą rzetelności działania instytucji publicznych wyrażonej we wstępie do Konstytucji , z zasadą demokratycznego państwa prawnego wyrażoną w art. 2 Konstytucji , z zasadą legalizmu wyrażoną w art. 7 Konstytucji , z art. 83 Konstytucji , z art. 119 ust. 1 Konstytucji w związku z naruszeniem przepisów art. 150 ust. 1 pkt 2, art. 150 ust. 5 oraz art. 152 ust. 5 Uchwały Sejmu RP z dnia 30 lipca 1992 roku - Regulaminu Sejmu RP;

2. art. 24, w części dotyczącej określenia terminu wejścia w życie art. 6 pkt 2 oraz art. 21 bez ustanowienia należytego okresu vacatio legis, z zasadą sprawności działania instytucji publicznych wyrażoną we wstępie do Konstytucji oraz z zasadą demokratycznego państwa prawnego wyrażoną w art. 2 Konstytucji , a także o stwierdzenie, że art. 21 ust. 1 ustawy o przekształceniach i zmianach w podziale zadań i kompetencji organów państwowych właściwych w sprawach łączności, radiofonii i telewizji jest niezgodny (sprzeczny) z art. 2 Konstytucji oraz art. 7 Konstytucji w związku z art. 213 ust. 1 Konstytucji;

3. art. 6 pkt 2 lit. b i c z art. 144 ust. 1 i ust. 3 pkt 27 Konstytucji oraz z art. 214 ust. 1 w związku z art. 2, art. 7 oraz art. 10 ust. 1 Konstytucji;

4. art. 6 pkt z art. 32 ust. 1 i 2 w związku z art. 20 Konstytucji i w związku z art. 54 ust. 1 i 2 zdanie drugie Konstytucji oraz z art. 64 ust. 2 Konstytucji;

5. art. 6 pkt 1 z art. 2 Konstytucji , art. 7 Konstytucji oraz z art. 54 ust. 2 zdanie pierwsze Konstytucji , a także z art. 61 ust. 3 Konstytucji w związku z zasadą demokratycznego państwa prawnego wyrażoną w art. 2 Konstytucji;

(wniosek grupy posłów na Sejm RP)
1. art. 6 ustawy z dnia 29 grudnia 2005 roku o przekształceniach i zmianach w podziale zadań i kompetencji organów państwowych właściwych w sprawach łączności, radiofonii i telewizji z Konstytucją, ze względu na uchwalenie ustawy w sposób sprzeczny z art. 123 ust. 1 oraz art. 7 w związku z art. 112 i art. 119 Konstytucji przez to, że Sejm nie działał na podstawie i w granicach prawa, naruszając porządek prac ustawodawczych;

2. art. 21 i art. 24 w zakresie, w jakim ustanowiły wygaśnięcie kadencji dotychczasowych członków Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji powodując przerwanie funkcjonowania tego konstytucyjnego organu, z art. 2 oraz art. 7 w związku z art. 213 ust. 1 Konstytucji;

3. w przypadku, gdyby Trybunał Konstytucyjny nie uznał zasadności wniosku wskazanego w punkcie 1., grupa posłów wnosi o zbadanie zgodności następujących przepisów ustawy z dnia 29 grudnia 1992 roku o radiofonii i telewizji w brzmieniu nadanym przez ustawę z dnia 29 grudnia 2005 roku o przekształceniach i zmianach w podziale zadań i kompetencji organów państwowych właściwych w sprawach łączności, radiofonii i telewizji z Konstytucją:

a) art. 6 ust. 2 pkt 7a, poszerzający zadania Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji o inicjowanie i podejmowanie działań w zakresie ochrony zasad etyki dziennikarskiej, z art. 7 w związku z art. 2 oraz art. 54 Konstytucji;

b) art. 7 ust. 2, uprawniający Prezydenta RP do powoływania i odwoływania Przewodniczącego Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, z art. 144 ust. 1 i ust. 3 pkt 27 oraz z art. 214 ust. 1 w związku z art. 2, art. 7 oraz art. 10 ust. 1 Konstytucji;
c) art. 35a, nadającego nadawcy społecznemu uprzywilejowaną pozycję w stosunku do innych nadawców, z art. 32 w związku z art. 2 Konstytucji.

Zdaniem Rzecznika Praw Obywatelskich Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji jako konstytucyjny i apolityczny organ władzy publicznej stanowi gwarancję ochrony prawa w dziedzinie radiofonii i telewizji i jest elementem równoważenia władzy. Nieusuwalność Przewodniczącego Rady i jej członków przed upływem kadencji, poza przypadkami przewidzianymi w przepisach jest gwarancją ich niezależności. Zgodnie z kwestionowaną ustawą kadencja KRRiT wygasła z dniem jej ogłoszenia, a więc bez vacatio legis. Oznacza to, że została przerwana ciągłość funkcjonowania konstytucyjnego organu administracji publicznej, jakim jest KRRiT. Po wygaśnięciu mandatów dotychczasowych członków nie zostali od razu powołani nowi. Tymczasem żaden przepis Konstytucji nie upoważnia ustawodawcy do zawieszenia na jakiś czas funkcjonowania tego organu. Nastąpiło więc naruszenie porządku konstytucyjnego.

Ponadto w kwestionowanej ustawie powiększono zakres zadań KRRiT o inicjowanie i podejmowanie działań w zakresie ochrony zasad etyki dziennikarskiej. Przypisano w ten sposób organowi państwowemu funkcje ustalania standardów postępowania etycznego, a więc zadanie niezgodne z jego istotą. Zdaniem RPO poprawa kondycji moralnej i etycznej społeczeństwa jest zawsze pożądana, jednakże jej standardy nie mogą być ustalane przez organ państwowy.

Według kwestionowanej ustawy - przewodniczącego KRRiT powołuje spośród członków Krajowej Rady Prezydent RP i także on go odwołuje. Konstytucja RP nie przewiduje jednak możliwości powoływania i odwoływania przewodniczącego Krajowej Rady przez Prezydenta RP.

Kwestionowana ustawa uprzywilejowuje również jedną kategorię nadawców. Nadawca społeczny, po spełnieniu określonych warunków, otrzymuje bowiem automatycznie koncesję na następny okres. Zdaniem grupy posłów nadawcy, nadawcy społeczni oraz jednostki publicznej radiofonii i telewizji rozpowszechniając programy, prowadzą działalność gospodarczą. Wprowadzenie zróżnicowania możliwości uzyskania powtórnej koncesji wprowadza elementy nierównej konkurencji.

Dla kwestionowanej ustawy o radiofonii i telewizji przyjęto określony w Konstytucji tryb pilny. Wyłącznie Rada Ministrów może uznać uchwalony przez siebie projekt za pilny. Skoro projekt nowelizacji nie był projektem rządowym, a poselskim - stosowanie skróconego trybu ustawodawczego nie znajdowało uzasadnienia. Ponadto tryb pilny jest wyłączony, jeśli projekt ustawy przewiduje zmiany w zakresie "ustroju i właściwości władz publicznych", co miało miejsce w tym przypadku.

Zdaniem grupy posłów wyjątkowo szybki przebieg prac ustawodawczych przy uchwalaniu nowelizacji (zastosowanie trybu pilnego, brak konsultacji społecznych, brak posiłkowania się opiniami ekspertów, pominięcie szerokiej dyskusji parlamentarnej oraz wejście w życie ustawy z dniem ogłoszenia) spowodowało naruszenie bezpieczeństwa prawnego także samych członków KRRiT.

Rozprawie będzie przewodniczył Prezes TK Marek Safjan, a sprawozdawcą będzie sędzia TK Jerzy Ciemniewski..