Spowiedź przez internet - żart, prowokacja, fatamorgana?

Tajemnica spowiedzi jest w pewien sposób chroniona przez prawo. Kościół zaś nie uznaje zdalnej spowiedzi. Jednak w Sieci pojawiła się podobno strona - żart, gdzie można było "wyspowiadać się" za pomocą specjalnie spreparowanego formularza...

O stronie pisze Życie Warszawy: "Spowiedź on-line można znaleźć pod adresem www.ojciec-rydzyk.de. Tam w odpowiednie pole należy wpisać złe uczynki, zaznaczyć, czy żałuje się za grzechy, i czy obiecuje się poprawę. Następnie pojawi się komunikat „łączenie z Bogiem” oraz „trwa transfer grzechów”. Po chwili wgrywa się strona, na której jest informacja, że grzechy zostały odpuszczone".

Pod podanym adresem strony jednak już nie znalazłem. Jak relacjonuje dzisiejsza gazeta: "aby zostać rozgrzeszonym, oprócz modlitwy trzeba wpłacić pieniądze na konto rozgłośni". Chodzi o 25 złotych i konto Radia Maryja. Przygotowano ponoć nawet specjalny formularz wpłaty, a podane na nim dane rzeczywiście miały odpowiadać danym konta bankowego radia.

Gazeta też cytuje wypowiedź Macieja Kujawskiego z Prokuratury Okręgowej w Warszawie: "Ktoś, kto był przekonany, że strona należy do Radia Maryja i dlatego skorzystał z wirtualnej spowiedzi, może oskarżyć właścicieli serwisu o oszustwo". Hmmm....

Ciekawy problem. Jakie roszczenia przysługują komuś, kto "dał się nabrać"? Czy będą to środki ochrony należące do sfery cywilnoprawnej czy też prawnokarnej? Czym jest „oszustwo”, o którym mówi przedstawiciel prokuratury?

Jak wspomniałem - tajemnica spowiedzi jest chroniona przez prawo. Na przykład art. 261 § 2 kodeksu postępowania cywilnego stwierdza: "Świadek może odmówić odpowiedzi na zadane mu pytanie, jeżeli zeznanie mogłoby narazić jego lub jego bliskich, wymienionych w paragrafie poprzedzającym, na odpowiedzialność karną, hańbę lub dotkliwą i bezpośrednią szkodę majątkową albo jeżeli zeznanie miałoby być połączone z pogwałceniem istotnej tajemnicy zawodowej. Duchowny może odmówić zeznań co do faktów powierzonych mu na spowiedzi". Zgodnie z art. 178 ust. 2 kodeksu postępowania karnego: nie wolno przesłuchiwać jako świadków: "2) duchownego co do faktów, o których dowiedział się przy spowiedzi". Podobne zapisy znaleźć można w KPA (art. 82) albo w ustawie o Najwyższej Izbie Kontroli (art. 43).

Warto odwołać w tym miejscu do artykułu Michała Hucała z lipca 2004 roku, który ukazał sie na łamach Magazynu Teologicznego Semper Reformanda pt. Tajemnica spowiedzi i tajemnica duszpasterska. Można tam przeczytać m.in: "Chociaż pojęcie spowiedzi wywodzi się z teologii, to jednak można i trzeba zdefiniować ogólnie spowiedź dla potrzeb języka prawniczego. Spowiedź obejmuje czynności związane z udzieleniem rozgrzeszenia (absolucji) penitentowi przez duchownego, zakładające poufność powierzanych podczas nich faktów. Spowiedź przed innymi osobami, praktykowana w niektórych tradycjach protestanckich (np. przed poszkodowanym), nie jest objęta tajemnicą spowiedzi. Sformułowania kodeksowe wskazują na to, że tajemnica obejmuje wszelkie fakty poznane przez duchownego przy spowiedzi, a nie tylko związane bezpośrednio z absolucją. Nie może być natomiast mowy o tajemnicy w przypadku spowiedzi publicznej, gdy penitent nie zakłada jej poufności. Spowiedź publiczną, zazwyczaj pomijającą wyliczanie grzechów, praktykują przede wszystkim Kościoły protestanckie. Należy jednak zaznaczyć, że również w części z nich praktykuje się na życzenie penitenta spowiedź indywidualną, objętą tajemnicą spowiedzi"

W przypadku takiego "żartu", który opisała gazeta - nie będziemy mieli do czynienia z duchownym (na marginesie warto zauważyć, że by określić kto jest duchownym należy na podstawie art. 25 ust. 1 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. o gwarancjach wolności sumienia i wyznania sięgnąć do przepisów wewnętrznych danego kościoła...). A więc nie będziemy mieli z duchownym, a "spowiedź" zostałaby dokonana przez internet. Czy to mogłoby świadczyć na rzecz braku ochrony takiej "spowiedzi" z racji tego, że każdy racjonalnie myślący użytkownik internetu winien zdawać sobie sprawę, że komunikacja elektroniczna nie chroni prywatności?

Być może zatem mogłaby wchodzić w rachubę regulacja kodeksu cywilnego dotycząca zagrożenia lub naruszenia dóbr osobistych, w tym prywatności? Konto bankowe było prawdziwe - a zatem nie ma tu "naciągnięcia", chociaż jest doprowdzenie do rozporządzenia mieniem... Ale jednak nie wyczerpuje to znamion przestępstwa z art. 286 kk. Tam mowa o tym, kto, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, doprowadza inną osobę do niekorzystnego rozporządzenia własnym lub cudzym mieniem za pomocą wprowadzenia jej w błąd albo wyzyskania błędu lub niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8. Ewidentnie w opisanym przez gazetę procederze nie było celu osiągnięcia korzyści majątkowej (no chyba, że tam jakieś reklamy na tej stronie były i w ten sposób można by wskazywać ten cel i popularyzację serwisu) - przekaz zaś pieniędzy miał się odbyć na rzecz rozgłośni radiowej, nie zaś sprawcy - zakładam, że strona jednak nie była stworzona przez kogoś z Radia Maryja).

Nie będzie tu - jak się wydaje - wyczerpania znamion przestępstwa z art. 267 kodeksu karnego. co prawda ktoś mógł zapoznać się z informacją dla niego nie przeznaczoną, ale jednak nie otworzył zamkniętego pisma, nie podłączył się do przewodu służącego do przekazywania informacji, nie przełamał też "elektronicznego, magnetycznego, albo innego szczególnego zabezpieczenia". Nie ma tu też urządzenia podsłuchowego, o którym mowa w paragrafie drugim ww. przepisu...

Są też w kodeksie karnym inne przestępstwa, które warto brać pod uwagę. Chyba nie będzie to jednak "złośliwe przeszkadzanie publicznego aktu religijnego", o którym mowa w art. 195 kk, być może dojdzie do obrażenia uczuć religijnych, poprzez "publiczne znieważenie przedmiotu czci religijnej lub miejsc przeznaczonych do publicznego wykonywania obrzędów religijnych" (art. 196 kk), ale raczej nie.

Jeszcze pozostaje domena "ojciec-rydzyk.de". Podobno była zarejestrowana w Niemczech na pewną panią Annę M. (chociaż Życie Warszawy podaje całe nazwisko, ja się tak daleko nie posunę) z miejscowości Moerfelden-Walldorf. W domenie jest nazwisko Ojca Dyrektora, które należy do kategorii dóbr osobistych chronionych przez prawo cywilne. Ddziś, gdy sprawdzałem ten adres, nie znalazłem tam żadnego serwisu internetowego pozwalającego na internetową spowiedź. Być może szybko usunięto wpisy w DNSach, albo serwis zniknął z innego powodu? Nie wiem. Około godziny trzynastej do bazy RIPE nie można były się dobić w poszukiwaniu danych dotyczących tej konkretnie domeny (strasznie dużo ludzi starało się sprawdzić jej dane), a teraz, gdy piszę te słowa status domeny w bazach RIPE jest ustawiony na „free”. Domena jest do wzięcia.

Ciekawe, czy ktoś zrobił screenshota serwisu pozwalającego na spowiedź online? Być może ktoś taki mógłby mi przesłać "obrazek" do kolekcji...

domain: ojciec-rydzyk.de, status: free

W każdym razie - to ciekawy przypadek do analizy dla prawników... Z pewnością zasługuje na znacznie bardziej pogłębione rozważania niż te pobieżne, które powyżej i "na szybko" sobie zanotowałem.

Mogę jeszcze tylko dodać, że Kościół Katolicki nie uznaje internetowej spowiedzi, chociaż dyskutuje się ten problem.