Beatbox w drodze do społeczeństwa informacyjnego

Jakiś czas temu jechałem nowoczesnym - jak na te czasy - autobusem komunikacji miejskiej w Warszawie. Autobus ten był wyposażony w wyświetlacze, na których podróżni mogli śledzić trasę przejazdu. Głos z puszki sygnalizował, na jakim przystanku autobus się właśnie zatrzymuje i jaki będzie kolejny przystanek. Oznaczenia zewnętrzne, tj. numer linii, również wyświetlane były przez centralny komputer. Oczywiście tak się dzieje tylko wówczas, gdy autobus nie ma awarii.

W trakcie mojego przejazdu nastąpiła taka awaria. Komputer odmówił posłuszeństwa, co spowodowało irytację kierowcy. Słał pod adresem urządzenia straszliwe klątwy. Co chwilę jednak robił przerwy, a to w sytuacji, w której wjeżdżał na przystanek. Wówczas wysiadał z autobusu i oznajmiał oczekującym tam pasażerom, autobusem jakiej linii właśnie przyjechał: "to jest autobus linii pięćset dwadzieścia trzy, pięćset dwadzieścia trzy!". Komputer odmówił współpracy, zatem przestały działać również oznaczenia zewnętrzne. Wewnętrzne ekrany mające pokazywać przebieg trasy również były martwe. Po ulicach miasta poruszał się autobus widmo z wkurzonym kierowcą za kółkiem i zaintrygowanymi pasażerami w środku.

Rozpaczliwe próby "rebootowania" komputera, co następowało w kaskadzie przekleństw dochodzących z szoferki, najwyraźniej przyniosły jakiś efekt. Ekrany ożyły i pasażerowie mogli śledzić komunikaty ilustrujące "wstawanie" systemu. Jeszcze pół przystanku i na ekranie pojawił się przebieg trasy. Przy czym komputer ustawił parametry podróży tak, jakby autobus dopiero ruszał z pierwszego przystanku. W tym momencie odezwał się głos z puszki, który poinformował podróżnych, że są na przystanku PKP Olszynka Grochowska (to pierwszy przystanek autobusu linii 523), a następny przystanek to Chłopickiego. Kierowca zorientował się, że coś jest nie w porządku, więc zaczął przestawiać system. W kilka sekund pasażerowie przebyli wraz z lektorem dotychczasową trasę autobusu: "Przystanek Osiedle Młodych, następny przystanek Garwolińska, przystanek Garwolińska, następny przystanek Szaserów-Szpital..." i tak dalej. W końcowej fazie przestawiania udało się nawet kierowcy uzyskać interesujący efekt beatbox-u: "nast, nast, następny przystanek...". Wreszcie lektor został zsynchronizowany z aktualnym położeniem autobusu w jego podróży przez miasto. Kierowca jeszcze tylko zaklął siarczyście ostatni raz, zaś podróżni schowali telefony komórkowe, którymi usiłowali zarejestrować całe wydarzenie.

Idzie nowe. Wcześniej wiedziałem już, że nowoczesne samochody osobowe nie nadają się do "domowych napraw", chyba, że zdobyło się umiejętności hakerskie. Wszak teraz tymi wehikułami sterują komputery pokładowe i ich naprawa coraz częściej polega na wizycie u informatyków, nie zaś mechaników (por. Elektryczny samochód z systemem premium będzie skręcał w obie strony). Słyszałem też historie o tym, jak to samochody potrafiły zacząć "żyć własnym życiem": samodzielnie przyspieszając lub samodzielnie zamykając drzwi i okna, otwierając szyberdach (na szczęście, bo uwięzieni w środku pasażerowie mogli w jakiś sposób z takiego samochodu wysiąść; o "inteligentnych budynkach" i o tym, że można tam utknąć w windzie, pisałem w tekście Przyda się działający kontakt z rzeczywistością). Słyszałem opowieści o tym, że komputery pokładowe potrafią się komunikować z jakimś centralnym komputerem producenta, a ten może zdalnie wydawać takiemu komputerowi polecenia. Komputer pilnuje, by samochód trzymał się trasy i zachował bezpieczną odległość od sąsiadujących pojazdów. Komputer pilnuje, by kierowca nie zasnął, a jeśli uzna, że śpi - budzi go wibracjami i w każdy inny, wymyślony przez producenta sposób. Samochód "sam" zatrzymuje się na czerwonym świetle, albo uznając, że może dość do kolizji. Przy autostradach instaluje się specjalne systemy teleinformatyczne, które dostarczają poruszającym się po nich pojazdom "bezprzewodowy internet", ale też przynoszą informacje o korkach i innych zdarzeniach na drodze...

Jeśli wszystko zautomatyzujemy, to awaria takiego systemu, np. sterującego ruchem w aglomeracji miejskiej, może przynieść interesujące efekty. Bardziej nawet interesujące, niż wizyta amerykańskiego prezydenta w stolicy Polski. Nie musi być to przecież awaria spowodowana wadliwym działaniem sprzętu (lub oprogramowania). Można sobie wyobrazić członków kontestującego społeczną rzeczywistość podziemia, którzy włamują się do systemu i przestawiają go w sposób przez siebie wybrany. Czy to niemożliwe? Niedawno czytałem o aresztowaniu maszynisty metra, który wraz z dwoma kolegami, za pomocą "radiowego urządzenia nadawczo-odbiorczego", zatrzymywał pociągi. Wystarczyło krótkofalówką, na przykład z domu, wysłać sygnał "stop", a pociągi na trasie Warszawa-Łódź zatrzymywały się.

Trochę to wszystko przerażające. Być może już niebawem będziemy świadkami nadejścia rzeczywistości opisanej - jako fikcja - przez Isaaca Asimova w "Ja, robot", albo przez innych autorów literatury sci-fi. To musi powodować konsekwencje w sferze prawa.

PS
Kiedyś zakazane pod groźbą kary będzie noszenie przy sobie osobistych urządzeń zakłócających interakcję z municypalnym systemem sterowania społecznego... Być może nawet nie trzeba będzie wprowadzać nowych przepisów, a jedynie dokonać reinterpretacji dzisiejszego art. 174 Kodeksu karnego (bezpośrednie sprowadzenie niebezpieczeństwa katastrofy w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym)? Przy nieumyślnym przestępstwie dziś to nawet do 3 lat pozbawienia wolności...

Te wszystkie mądre komputery i gromadzone przez nie dane dają też pole do popisu białemu wywiadowi, który będzie gromadził informacje od przejeżdżających (albo i zaparkowanych w okolicy) pojazdów na temat zużycia paliwa (historii tankowań, w tym miejsc, gdzie się tankowało lub pobierało energię), zainstalowanego wyposażenia dodatkowego, schorzeń kręgosłupa kierowcy (komputer zanotował i stosownie do nich ułożył siedzenia i zagłówki)...