Sposób obserwowania i rejestrowania przy użyciu środków technicznych obrazu zdarzeń

Kilka dni temu (14 grudnia) w Biuletynie Informacji Publicznej MSWiA opublikowano projekt rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie sposobu obserwowania i rejestrowania przy użyciu środków technicznych obrazu zdarzeń w miejscach publicznych przez straż gminną (miejską). Ma to być rozporządzenie wydane na podstawie art. 11 ust. 3 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o strażach gminnych. Wedle ogłoszonego projektu "Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem 24 grudnia 2009 r.". Na stronach premiera nie widzę informacji na temat tego, czy rozporządzenie podpisał, czy nie. Widzę za to, że udzielił wywiadu 14-letniemu Bartkowi i że w kancelarii premiera było Betlejemskie Światło Pokoju. Czepiam się. Wiem. Projekt został skierowany do rozpatrzenia przez Radę Ministrów, ale w informacjach po kolejnych posiedzeniach rządu nie widzę o nim wzmianki. Jest za to informacja na stronach RCL, że Rozporządzenie zostało opublikowane już w Dzienniku Ustaw (Nr 220, poz. 1720), a podpisane zostało przez premiera 16 grudnia. Rozporządzenie warto przeczytać.

Jak wspomniałem Projekt rozporządzenia Rady Ministrów z dnia .. 2009 r. w sprawie sposobu obserwowania i rejestrowania przy użyciu środków technicznych obrazu zdarzeń w miejscach publicznych przez straż gminną (miejską) (skierowany do rozpatrzenia przez Radę Ministrów) opublikowany został w BIP MSWiA. Samo rozporządzenie (z 16 grudnia 2009 r.) opublikowano 23 grudnia: Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 16 grudnia 2009 r. w sprawie sposobu obserwowania i rejestrowania przy użyciu środków technicznych obrazu zdarzeń w miejscach publicznych przez straż gminna (miejska) (PDF). Oto treść rozporządzenia (z poprawionymi polskimi znaczkami, bo z opublikowanego przez RCL pliku wychodzą krzaczki; czy na prawdę nie można tego zrobić w taki sposób, żeby zachowane były jakieś standardy kodowania polskich liter?):

§ 1. Straż gminna (miejska), zwana dalej „strażą”, realizuje prawo do obserwowania i rejestrowania przy użyciu środków technicznych obrazu zdarzeń w miejscach publicznych, w sposób:
1) zdalny — przy użyciu urządzeń umożliwiających przekazywanie obrazu zdarzeń na odległość;
2) bezpośredni — w przypadku prowadzenia przez strażnika gminnego (miejskiego) obserwacji i rejestracji obrazu w miejscu zdarzenia.

§ 2. Straż dokumentuje następujące informacje z przebiegu czynności obserwowania i rejestrowania obrazu zdarzeń w miejscach publicznych:
1) datę, godzinę rozpoczęcia i zakończenia czynności;
2) imię i nazwisko oraz stanowisko osoby dokumentującej;
3) opis zdarzenia naruszającego porządek publiczny, ze wskazaniem miejsca i wyniku obserwacji.

§ 3. 1. Zarejestrowany obraz zdarzeń, niezawierający dowodów pozwalających na wszczęcie postępowania karnego albo postępowania w sprawach o wykroczenia lub dowodów mających znaczenie dla tych postępowań, przechowuje się przez okres nie krótszy niż 20 dni od daty dokonania nagrania i nie dłuższy niż 60 dni, a następnie podlega on zniszczeniu.

2. Z czynności, o której mowa w ust. 1, sporządza się notatkę służbową. Notatka służbowa powinna zawierać w szczególności:
1) czas i miejsce zarejestrowanego obrazu zdarzeń podlegającego zniszczeniu;
2) sposób zniszczenia;
3) imię, nazwisko i stanowisko służbowe osoby dokonującej zniszczenia;
4) czas i miejsce zniszczenia;
5) podpis osoby dokonującej zniszczenia.

§ 4. Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem 24 grudnia 2009 r.

Ustawa z dnia 22 maja 2009 r. o zmianie ustawy o strażach gminnych, ustawy o Policji oraz ustawy - Prawo o ruchu drogowym zmodyfikowała nieco uprawnienia przysługujące strażnikom. Nowe brzmienie art 11 ustawy o strażach gminnych:

1. Do zadań straży należy w szczególności:
1) ochrona spokoju i porządku w miejscach publicznych,
2) czuwanie nad porządkiem i kontrola ruchu drogowego – w zakresie określonym w przepisach o ruchu drogowym,
3) współdziałanie z właściwymi podmiotami w zakresie ratowania życia i zdrowia obywateli, pomocy w usuwaniu awarii technicznych i skutków
klęsk żywiołowych oraz innych miejscowych zagrożeń,
4) zabezpieczenie miejsca przestępstwa, katastrofy lub innego podobnego zdarzenia albo miejsc zagrożonych takim zdarzeniem przed dostępem
osób postronnych lub zniszczeniem śladów i dowodów, do momentu przybycia właściwych służb, a także ustalenie, w miarę możliwości,
świadków zdarzenia,
5) ochrona obiektów komunalnych i urządzeń użyteczności publicznej,
6) współdziałanie z organizatorami i innymi służbami w ochronie porządku podczas zgromadzeń i imprez publicznych,
7) doprowadzanie osób nietrzeźwych do izby wytrzeźwień lub miejsca ich zamieszkania, jeżeli osoby te zachowaniem swoim dają powód do zgorszenia w miejscu publicznym, znajdują się w okolicznościach zagrażających ich życiu lub zdrowiu albo zagrażają życiu i zdrowiu innych osób,
8) informowanie społeczności lokalnej o stanie i rodzajach zagrożeń, a także inicjowanie i uczestnictwo w działaniach mających na celu zapobieganie popełnianiu przestępstw i wykroczeń oraz zjawiskom kryminogennym i współdziałanie w tym zakresie z organami państwowymi, samorządowymi i organizacjami społecznymi,
9) konwojowanie dokumentów, przedmiotów wartościowych lub wartości pieniężnych dla potrzeb gminy.

2. W związku z realizowanymi zadaniami określonymi w ust. 1 i art. 10, straży przysługuje prawo do obserwowania i rejestrowania przy użyciu środków technicznych obrazu zdarzeń w miejscach publicznych w przypadku, gdy czynności te są niezbędne do wykonywania zadań oraz w celu:
1) utrwalania dowodów popełnienia przestępstwa lub wykroczenia,
2) przeciwdziałania przypadkom naruszania spokoju i porządku w miejscach publicznych,
3) ochrony obiektów komunalnych i urządzeń użyteczności publicznej.

3. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, sposób wykonywania czynności, o których mowa w ust. 2, uwzględniając potrzebę zapewnienia skuteczności obserwowania i rejestrowania przy użyciu środków technicznych obrazu zdarzeń w miejscach publicznych, a także potrzebę respektowania godności ludzkiej oraz przestrzegania i ochrony praw człowieka.

Wcześniej w art 11 nie było nic o obserwowaniu i rejestrowania przy użyciu środków technicznych obrazu zdarzeń w miejscach publicznych (wzmianka o tym była w art. 12 ust. 1 pkt. 10: "obserwowania i rejestrowania przy użyciu środków technicznych obrazu
zdarzeń w miejscach publicznych").

No i właśnie zacytowane wyżej rozporządzenie wynikać ma z zacytowanej wyżej, nowej delegacji ustawowej (zapewnienie skuteczności obserwowania i rejestrowania i potrzeba respektowania godności ludzkiej i przestrzeganie praw człowieka).

Przywołam jeszcze fragmenty uzasadnienia projektu rozporządzenia, bo mogą się one okazać interesujące:

(...)
Wejście w życie rozporządzenia spowoduje, że znaczna liczba strażników nie będzie musiała być zatrudniona wyłącznie do obsługi tzw. monitoringów wizyjnych. W rezultacie wykwalifikowani strażnicy będą podejmowali bezpośrednio działania służące ochronie porządku publicznego, a nie tylko wykonywali pracę sprowadzającą się do oglądania obrazu z kamer. Przedmiotowe zadanie może być bowiem równie profesjonalnie wykonywane przez pracowników zatrudnionych w straży.

Przy projektowaniu przedmiotowego rozporządzenia skorzystano z dotychczasowych zapisów zawartych w rozporządzeniu Rady Ministrów z 2 listopada 2004 r. w sprawie zakresu i sposobu wykonywania przez strażników gminnych (miejskich) niektórych czynności (Dz. U. Nr 247, poz. 2473).

W § 1 określono sposób obserwowania i rejestrowania przez straż obrazu zdarzeń w miejscach publicznych.

Wskazano, że „monitorowanie” odbywa się w sposób zdalny czyli przy użyciu urządzeń umożliwiających przekazywanie obrazu zdarzeń na odległość, a także bezpośredni, gdy strażnik gminny (miejski) jest na miejscu zdarzenia i zachodzi konieczność utrwalenia dowodów popełnienia przestępstwa lub wykroczenia, czy też przeciwdziałania przypadkom naruszania spokoju i porządku w miejscach publicznych.

Straże posiadają bowiem, poza kamerami służącymi do zdalnego rejestrowania obrazu, również kamery ręczne. Kamery te są szczególnie przydatne podczas obserwacji placówek monopolowych, w pobliżu których dochodzi do zakłócania porządku publicznego.

Monitoring przy użyciu kamer zdalnie sterowanych i przesyłających obraz na odległość budowany jest najczęściej w miastach, które przeznaczają duże środki finansowe na bezpieczeństwo i porządek publiczny. W małych miasteczkach oraz na wsiach monitoring taki nie istnieje. Alternatywą dla rozbudowanych systemów monitoringu miejskiego są patrole straży gminnej wyposażone w tzw. kamery ręczne umożliwiające bezpośrednią rejestrację.

W § 2 wskazano informacje, które straż dokumentuje z przebiegu całej czynności obserwowania i rejestrowania obrazu zdarzeń w miejscach publicznych. Dokumentacja prowadzona jest na bieżąco, po zakończeniu czynności tzw. „monitorowania” przez daną osobę. W zakresie § 3 zaproponowano, aby zarejestrowany obraz zdarzeń, niezawierający dowodów pozwalających na wszczęcie postępowania karnego albo postępowania w sprawach o wykroczenia lub dowodów mających znaczenie dla tych postępowań, był przechowywany przez okres nie krótszy niż 20 dni, od daty dokonania nagrania i nie dłuższy niż 60 dni, a następnie podlegał zniszczeniu. Należy zaznaczyć, że nowoczesna technologia i oprogramowanie komputerowe pozwalają na niszczenie materiałów znajdujących się na dyskach, po upływie określonego czasu. Uzasadnione jest zatem określenie zarówno minimalnego (w ocenie projektodawców wystarczający jest okres 20 dni), jak i maksymalnego okresu przechowywania wskazanych powyżej informacji.

Obecnie monitoring jest realizowany przy pomocy wielu kamer, które nieprzerwanie rejestrują obraz zdarzeń w miejscach publicznych. Pracują one w systemie 24 godzinnej rejestracji cyfrowego obrazu, aż do zapełnienia się dysku twardego. Po zapełnieniu się dysku twardego i upływie okresu wskazanego przez ustawodawcę, system automatycznie zapisuje obraz aktualny w postaci plików na miejscu wcześniej zarejestrowanych obrazów (plików). Proces nadpisywania plików aktualnych na wcześniej zarejestrowane wiąże się z nieodwracalnym zniszczeniem najstarszych plików zawierających obrazy zdarzeń z miejsc publicznych. Biorąc pod uwagę setki godzin zarejestrowanego obrazu (po upływie minimalnego okresu wskazanego przez ustawodawcę, po jakim obraz może być zniszczony - 20 dni) ewentualna komisja musiałaby poświęcić bardzo dużo czasu na przejrzenie każdego zarejestrowanego pliku zawierającego zarejestrowany obraz i każdorazowo poprzez funkcję usuwania musiałaby „ręcznie” usuwać tysiące plików, a następnie sporządzać z tej czynności protokół. Biorąc pod uwagę powyższe, jak również celowość i ekonomikę działania, brak jest uzasadnienia dla protokołowania niszczenia zarejestrowanego obrazu zdarzeń, niezawierającego dowodów pozwalających na wszczęcie postępowania karnego albo postępowania w sprawach o wykroczenia lub dowodów mających znaczenie dla tych postępowań. Wychodząc jednakże naprzeciw postulatom zgłaszanym w toku uzgodnień międzyresortowych dotyczącym potrzeby udokumentowania faktu zniszczenia obrazu zdarzeń, o których mowa w § 3 ust. 1 projektu, zaproponowano, aby z czynności tej sporządzać notatkę służbową, która zawierać będzie analogiczne informacje, jak zawarte dotychczas w protokole.

Należy zaznaczyć, iż przedmiotowy dokument został wypracowany przez Zespół do Spraw Współpracy ze Strażami Gminnymi (Miejskimi). Zespół działa jako organ pomocniczy Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji, a w jego skład wchodzą oprócz przedstawicieli resortu spraw wewnętrznych i administracji, przedstawiciele samorządu terytorialnego, reprezentujący Związek Miast Polskich oraz Krajową Radę Komendantów Straży Miejskich i Gminnych.

Proponuje się, aby rozporządzenie weszło w życie w dniu 24 grudnia 2009 r., wraz z wejściem w życie ustawy z dnia 22 maja 2009 r. o zmianie ustawy o strażach gminnych, ustawy o Policji oraz ustawy – Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. Nr 97, poz. 803).
(...)

Czy teraz wiemy więcej, czy mniej na temat sposobu obserwowania i rejestrowania przy użyciu środków technicznych obrazu zdarzeń? Czy teraz będzie lepiej, czy gorzej? Bardziej zgodnie z prawem, czy...

Podobne materiały gromadzę w dziale CCTV niniejszego serwisu.