Narodowy Program Foresight "Polska 2020"

Właśnie zostałem powitany w gronie Ekspertów Zewnętrznych Narodowego Programu Foresight Polska 2020. Narodowy Program Foresight uruchomiony został przez Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego w grudniu 2006 roku. Program obejmuje trzy pola badawcze: Zrównoważony Rozwój Polski, Technologie Informacyjne i Telekomunikacyjne oraz Bezpieczeństwo. Jednostką odpowiedzialną za realizację Narodowego Programu Foresight „Polska 2020” jest konsorcjum, którego koordynatorem jest Instytut Podstawowych Problemów Techniki Polskiej Akademii Nauk, a członkami: Instytut Nauk Ekonomicznych Polskiej Akademii Nauk i Pentor Research International.

Materiały dotyczące tego programu dostępne są na stronie foresight.polska2020.pl. Celem Narodowego Programu Foresight „Polska 2020” jest:

• Określenie wizji rozwojowej Polski do 2020 roku.
• Określenie – poprzez konsensus z głównymi interesariuszami – priorytetowych kierunków badań naukowych i prac rozwojowych, które w perspektywie wieloletniej wpłyną na przyspieszenie tempa rozwoju społeczno-gospodarczego.
• Racjonalne wykorzystanie wyników badań w praktyce oraz stworzenie dla nich preferencji w przydziale środków budżetowych.
• Przedstawienie znaczenia badań naukowych dla rozwoju gospodarki oraz możliwości ich absorpcji przez gospodarkę.
• Zbliżenie zasad polskiej polityki naukowej do wymogów UE.
• Kształtowanie polityki naukowej i innowacyjnej w kierunku Gospodarki Opartej na Wiedzy.
• Racjonalizacja nakładów realizowanych ze środków publicznych.
• Stworzenie języka debaty społecznej oraz kultury myślenia o przyszłości, prowadzące do koordynacji wspólnych działań dla rozwoju gospodarki i poprawy jakości życia w Polsce.

Co to znaczy być Ekspertem Zewnętrznym Narodowego Programu Foresight Polska 2020? Będę wypełniał ankiety :) I to całkowicie "za gratis" i "ku chwale Ojczyzny".

Foresight to systematyczny, przyszłościowy sposób docierania do informacji w celu budowania średnio lub długookresowej wizji rozwojowej, jej kierunków i priorytetów, służący jako narzędzie podejmowania bieżących decyzji i mobilizowania wspólnych działań.
(...)
Pojęcie foresight w języku angielskim oznacza „przewidywanie” i nie ma jednowyrazowego polskiego odpowiednika. Można je rozumieć jako spojrzenie lub sięgnięcie w przyszłość, przy czym nie chodzi tu tylko prognozę, ale także o możliwość wpływu na bieg wydarzeń. Foresight ma na celu wskazanie i ocenę przyszłych potrzeb, szans i zagrożeń związanych z rozwojem społecznym i gospodarczym oraz przygotowanie odpowiednich działań wyprzedzających z dziedziny nauki i techniki.

A zatem czas zabawić się w wizjonera. Oczywiście chętnie poznam wizje innych (ku czemu będę miał szansę zarówno w ramach projektu, ale liczę również, że komentatorzy niniejszego serwisu zechcą się podzielić swoimi wizjami).

Termin zakończenia realizacji Narodowego Programu Foresight „Polska 2020” ustalono na 30 czerwca 2008 r. Jako ilustrację do tej notatki umieściłem lornetkę z repozytorium Commons Wikimedia: Image:Prismendoppelfernrohr 1905.jpg. Wedle opisu grafika ta (chociaż przeniesione do postaci cyfrowej) - należy już do domeny publicznej, a to ze względu na to, że od śmierci twórcy tego utworu minęło już 70 lat. Być może jedną z wizji rozwojowej Polski do 2020 roku winna być analiza tego "ile" utworów nadających się do wykorzystania w cyfrowych, społecznych środkach komunikacji przejdzie do domeny publicznej. W styczniu 2020 roku do domeny publicznej przejdą (co do zasady) utwory, których twórcy (ostatni żyjący współtwórcy) zmarli w 1949 roku (ewentualnie te utwory, które w 1949 roku były pierwszy raz rozpowszechnione, a ich twórca nie jest znany).

Trochę to głupio tak odliczać lata od śmierci twórców (a może nawet czekać na nią, by móc korzystać z czasem z ich twórczości)... I chociaż "przemysł dóbr kultury" zabiega wciąż o przedłużanie okresu, w którym prawa autorskie przysługują, to już się pojawiają głosy, że może lepiej pozwolić beneficjentom praw (a przypominam, że mam na myśli sytuację, w której twórcy już nie żyją, więc z ich dorobku korzystają na zasadzie "monopolu własności intelektualnej" podmioty, które nie wykazały się twórczą pracą), by mogli przedłużać czas ochrony utworów tak długo, jak będą chcieli, byle robili to rok roczne, np. w specjalnie do tego powołanym urzędzie. Istnieje potencjalne niebezpieczeństwo, że to, co w ramach dziś obowiązujących zasad przeszłoby do domeny publicznej, jeszcze długo nie przejdzie do tej domeny. Tak długo, jak będzie się opłacało przedłużać za symboliczne fee czas ochrony. To już nie ma wiele wspólnego z twórczością, a raczej z "wyrachowanym biznesem" (w tym sensie, że trzeba będzie rachować, czy się jeszcze opłaca przedłużać w urzędzie, czy przedłużenie się już nie opłaca). A prawo autorskie miało chronić autorów, by promować twórczość...