System ewidencji nieruchomości po kontroli NIK

Najwyższa Izba Kontroli negatywnie oceniła budowę Zintegrowanego Systemu Informacji o Nieruchomościach, w obszarze katastru nieruchomości. W okresie od 14 czerwca 2005 r. do 21 października 2005 r. NIK przeprowadziła kontrolę w 6 jednostkach organizacyjnych, tj. w: b. Ministerstwie Infrastruktury, Głównym Urzędzie Geodezji i Kartografii, starostwie w Wejherowie (woj. pomorskie) i 3 urzędach miast na prawach powiatu – w Bytomiu, Płocku i Olsztynie...

Informację na ten temat opublikowano w Biuletynie Informacji Publicznej NIK. W zamieszczonym tam materiale przedstawiono najważniejsze ustalenia kontroli:

• Nie stworzono ustawowych podstaw prawnych do budowy ZSIN, w tym katastru nieruchomości. Do wprowadzenia w Polsce katastru nieruchomości Rząd RP zobowiązał się w dokumencie Unii Europejskiej „Partnerstwo dla Członkostwa z Polską” z 1998 r. Dotychczas nie zrealizowano zobowiązania dotyczącego opracowania i uchwalenia ustawy o Systemie Katastralnym oraz nowelizacji ustawy Prawo geodezyjne i kartograficzne w zakresie zakładania i prowadzenia katastru nieruchomości, wynikającego z Narodowego Programu Przygotowania do członkostwa w Unii Europejskiej. Pomimo braku aktów normatywnych w dniu 1 czerwca 2001 r. rozpoczęto budowę ZSIN. Jego założenia programowe zostały ujęte dopiero w przyjętym (kwiecień 2004 r.) przez Radę Ministrów Rządowym Programie Rozwoju ZSIN. Program ten nie zawierał jednak docelowego modelu ZSIN oraz szczegółowych zasad finansowania projektu.

• Powoływane Zespoły do spraw opracowania i koordynacji Rządowego Programu Rozwoju ZSK oraz ustanowiony Pełnomocnik Rządu do Spraw Rządowego Programu Rozwoju ZSIN nie doprowadzili do poprawy realizacji systemu. Pełnomocnik ograniczył się do sporządzenia sprawozdania (lipiec 2005 r.) ze stanu prac i stwierdzenia, że brak regulacji prawnych oznacza poważne zagrożenie dla budowy Systemu..

• Nie w pełni zrealizowano zadania wynikające z umów twiningowych z maja 2001 r. i z grudnia 2004 r. w ramach projektów Phare 2000 – „Budowa ZSK” oraz Phare 2001 – „ZSK” – Faza II. Nie wykonano m.in. zadań dotyczących ustalenia zasad prawnych, organizacyjnych i technicznych wymiany danych ewidencyjnych pomiędzy centralnym ośrodkiem IPE a lokalnymi ośrodkami IPE oraz z księgami wieczystymi i gminną ewidencją podatkową.

• Pilotażową budowę ZSIN rozpoczęto w dniu 1 czerwca 2001 r. w 6 jednostkach pilotowych i Centralnym Ośrodku Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej na podstawie porozumień administracyjnych zawartych przez Głównego Geodetę Kraju z organami tych jednostek. Pomimo braku efektów prac pilotowych Główny Geodeta Kraju rozpoczął, w ramach projektu Phare 2003 – „ZSK” - faza III, wdrażanie systemu. w dalszych 183 jednostkach (wg stanu na dzień 30 czerwca 2005 r.).

• GUGiK nie był przygotowany organizacyjnie do prawidłowego wykonania prac związanych z budową ZSIN. Żadnej komórce organizacyjnej w GUGiK nie powierzono zadań, dot. realizacji, organizacji, bądź nadzoru nad projektami finansowanymi z bezzwrotnej pomocy zagranicznej. Negatywnie również oceniono zaangażowanie do realizacji projektu osób spoza GUGiK na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych oraz zatrudnianie praktykantów do prac nad realizacją projektu Phare 2000 – „Budowa ZSK”.

• Główny Geodeta Kraju wdrażał ZSIN w 230 powiatach i miastach na prawach powiatu oraz 16 urzędach wojewódzkich (wg stanu na dzień 30 czerwca 2005 r.) pomimo nieposiadania pełnej bazy danych ewidencyjnych (rejestr zasadniczy) oraz przy niedostatecznym zaawansowaniu prac nad zakładaniem rejestrów towarzyszących, ściśle związanych z katastrem nieruchomości (mapa zasadnicza, ortofotomapa, rejestr cen i wartości nieruchomości, geodezyjna ewidencja sieci uzbrojenia terenu). Ponadto budowę ZSIN realizowano w oparciu o niespójne systemy informatyczne rejestrów, co utrudniało budowę całości systemu i ograniczało jego przydatność.

• W latach 2000-2005 (I półrocze) na budowę ZSIN wydatkowano łącznie kwotę 151,2 mln zł, w tym m.in.: 31,0 mln zł na tworzenie katastru nieruchomości oraz 19,8 mln zł na szkolenie użytkowników i administratorów, pomoc techniczną oraz działalność ekspertów. Na budowę ZSIN planuje się wydatkować jeszcze ok. 770 mln zł, w tym: ok. 530 mln zł na utworzenie katastru nieruchomości. Wykonanie wszystkich prac i uruchomienie pełnego systemu zaplanowane pierwotnie na 2010 rok, przewiduje się zrealizować w latach 2018–2019.

Gazeta.pl w swoim komentarzu: "Ponad 150 milionów złotych wydał już skarb państwa na budowę systemu ewidencji nieruchomości, tymczasem do końca nie wiadomo na co tak naprawdę idą te pieniądze.".