Dyrektywa w sprawie harmonizacji niektórych aspektów prawa autorskiego i praw pokrewnych w społeczeństwie informacyjnym

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2001/29/WE z dnia 22 maja 2001 r. w sprawie harmonizacji niektórych aspektów prawa autorskiego i praw pokrewnych w społeczeństwie informacyjnym

PARLAMENT EUROPEJSKI I RADA UNII EUROPEJSKIEJ,
uwzględniając Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską, w szczególności jego art. 47 ust. 2, art. 55 i art. 95,
uwzględniając wniosek Komisji,[1] uwzględniając opinię Komitetu Ekonomiczno-Społecznego,[2] działając zgodnie z procedurą ustanowioną w art. 251 Traktatu,[3] a także mając na uwadze, co następuje:

1. Traktat przewiduje ustanowienie rynku wewnętrznego i wprowadzenie systemu, który będzie chronić warunki konkurencji przed zakłóceniami wewnątrz rynku wewnętrznego; do realizacji tych celów przyczynia się harmonizacja przepisów prawnych państw członkowskich dotyczących prawa autorskiego i praw pokrewnych;

2. Rada Europejska na spotkaniu na Korfu w dniach 24-25 czerwca 1994 r. podkreśliła konieczność stworzenia ogólnych i elastycznych ram prawnych na poziomie Wspólnoty dla wspierania rozwoju społeczeństwa informacyjnego w Europie; zakłada to w szczególności istnienie rynku wewnętrznego dla nowych produktów i usług; zostały już przyjęte lub właśnie przechodzą procedurę legislacyjną ważne wspólnotowe akty prawne zmierzające do wprowadzenia takich ram normatywnych; prawo autorskie i prawa pokrewne odgrywają w tym kontekście istotną rolę, ponieważ chronią one i wspierają doskonalenie i sprzedaż nowych produktów i usług jak również tworzenie i wykorzystanie ich twórczej treści;

3. planowana harmonizacja przyczyni się do zastosowania czterech zasad wolności rynku wewnętrznego i dotyczy poszanowania podstawowych zasad prawa, a w szczególności prawa własności, obejmującego m.in. własność intelektualną oraz swobody wypowiedzi i dobra powszechnego;

4. zharmonizowane ramy prawne prawa autorskiego i praw pokrewnych, poprawiając bezpieczeństwo prawne, a zarazem zapewniając wysoki poziom ochrony własności intelektualnej, będą stanowiły zachętę dla poważnych inwestycji w twórcze i nowatorskie działania, a w szczególności w infrastrukturę sieci i sprzyjały w ten sposób wzrostowi i większej konkurencyjności przemysłu europejskiego i to zarówno w obszarze dostawy treści jak i w dziedzinie technologii informatycznych, a w bardziej ogólny sposób - w wielu obszarach przemysłu i kultury; proces ten pozwoli na ochronę istniejących i będzie wspierać tworzenie nowych miejsc pracy;

5. ewolucja techniczna zwiększyła i zróżnicowała wektory kreatywności, produkcji i eksploatacji; o ile ochrona własności intelektualnej nie wymaga żadnej nowej idei, obecne zasady w sferze prawa autorskiego i praw pokrewnych będzie należało dostosować i uzupełnić, aby należycie uwzględnione były takie realia ekonomiczne jak pojawienie się nowych form eksploatacji;

6. bez harmonizacji na szczeblu Wspólnoty, procesy legislacyjne na poziomie krajowym, w które wiele państw już się zaangażowało, aby sprostać wyzwaniom technicznym, mogłyby pociągnąć za sobą powstanie istotnych różnic w dziedzinie ochrony, a w związku z tym - stworzyć ograniczenia dla swobodnego przepływu usług i towarów zawierających elementy objęte własnością intelektualną lub opierających się na takich elementach, co spowodowałoby nową fragmentację rynku wewnętrznego i niespójności natury legislacyjnej; wpływ tych nierówności w zakresie ustawodawstwa i niepewności prawa stanie się bardziej odczuwalny wraz z rozwojem społeczeństwa informacyjnego, w którym już teraz znacznie nasiliło się transgraniczne wykorzystywanie własności intelektualnej; rozwój ten musi być kontynuowany; znaczne różnice prawne i niepewności w odniesieniu do ochrony prawnej mogą ograniczyć uzyskanie korzyści dla nowych produktów i usług chronionych przez prawo autorskie i prawa pokrewne;

7. dlatego istniejące ramy prawa wspólnotowego odnoszące się do ochrony prawa autorskiego i praw pokrewnych powinny zostać dostosowane i uzupełnione w takim stopniu, jaki jest konieczny dla prawidłowego funkcjonowania rynku wewnętrznego; w tym celu należy dostosować przepisy krajowe dotyczące prawa autorskiego i praw pokrewnych, które są zróżnicowane w poszczególnych państwach członkowskich lub powodują niepewność prawną utrudniającą prawidłowe funkcjonowanie rynku wewnętrznego i rozwój społeczeństwa informacyjnego w Europie; ważne jest, aby państwa członkowskie nie reagowały na ewolucję techniczną w sposób nieskoordynowany; nie jest natomiast konieczne znoszenie lub zapobieganie powstawaniu różnic, które nie naruszają prawidłowego funkcjonowania rynku wewnętrznego;

8. różne reperkusje socjalne, społeczne lub kulturalne w społeczeństwie informacyjnym sprawiają, że zachodzi konieczność uwzględnienia specyfiki zawartości produktów i usług;

9. wszelka harmonizacja prawa autorskiego i praw pokrewnych musi opierać się na wysokim poziomie ochrony, ponieważ prawa te mają zasadnicze znaczenie dla twórczości intelektualnej; ich ochrona przyczynia się do utrzymania i rozwoju kreatywności w interesie autorów, artystów, producentów, konsumentów, z dziedziny kultury i gospodarki jak również szerokiej publiczności; własność intelektualną uznano więc za integralną część własności;

10. autorzy i artyści, aby móc kontynuować swoją twórczą i artystyczną pracę, muszą otrzymywać stosowne wynagrodzenie za korzystanie z ich utworów, tak samo jak producenci, aby móc finansować tę pracę; wytworzenie produktów takich jak fonogramy, filmy lub produkty multimedialne oraz takie usługi jak usługi na zlecenie wymagają znacznych nakładów inwestycyjnych; dla zagwarantowania takiego wynagrodzenia i uzyskania zadowalającego przychodu z tych inwestycji konieczna jest właściwa ochrona prawa własności intelektualnej;

11. skuteczny i ścisły system ochrony prawa autorskiego i praw pokrewnych jest jednym z głównych instrumentów umożliwiających zagwarantowanie powstającej twórczości kulturalnej w Europie i uzyskania niezbędnych środków oraz zachowanie niezależności i godności dla autorów i artystów;

12. bardzo ważne jest również, z punktu widzenia kultury, otoczenie wystarczającą ochroną utworów chronionych przez prawo autorskie oraz przedmiotów ujętych w prawach pokrewnych; art. 151 Traktatu nakłada na Wspólnotę obowiązek uwzględniania w swoim działaniu aspektów kulturalnych;

13. wspólne przedsięwzięcia naukowe i spójne wykorzystywanie na skalę europejską środków technicznych służących zabezpieczeniu utworów i innych przedmiotów objętych ochroną oraz zapewnieniu niezbędnej informacji o prawach regulujących tę sferę, mają coraz bardziej fundamentalne znaczenie, jako że ostatecznym celem tych środków jest wdrożenie zasad i gwarancji przewidzianych przez prawo;

14. celem niniejszej dyrektywy jest wspieranie nauki i kultury poprzez ochronę utworów i innych przedmiotów objętych ochroną; w tym przypadku muszą jednakże być przewidziane w interesie publicznym pewne wyjątki i ograniczenia dla potrzeb edukacji i nauczania;

15. konferencja dyplomatyczna, która odbyła się w grudniu 1996 r. pod patronatem Światowej Organizacji Własności Intelektualnej (WIPO), doprowadziła do przyjęcia dwóch nowych Traktatów, mianowicie Traktatu WIPO - o prawie autorskim i Traktatu WIPO o wykonaniach i nagraniach dźwiękowych, które dotyczą odpowiednio: ochrony twórców i ochrony artystów interpretujących lub wykonujących oraz producentów fonogramów; Traktaty te są ważnym uaktualnieniem międzynarodowej ochrony prawa autorskiego oraz praw pokrewnych, w szczególności w zakresie tego, co nazywane jest "agendą cyfrową" i polepszają środki walki z piractwem w skali ogólnoświatowej; Wspólnota i większość państw członkowskich podpisały już wyżej wymienione Traktaty i obecnie we Wspólnocie i państwach członkowskich trwa procedura ratyfikacyjna; niniejsza dyrektywa również zmierza do wdrożenia niektórych z tych nowych zobowiązań międzynarodowych;

16. odpowiedzialność prawna związana z działaniami realizowanymi w środowisku sieciowym dotyczy nie tylko prawa autorskiego i praw pokrewnych lecz również innych dziedzin, takich jak oszczerstwo, kłamliwa reklama lub naruszenie zastrzeżonych znaków handlowych; kwestię tę traktuje w sposób horyzontalny dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2000/31/WE z dnia 8 czerwca 2000 r. w sprawie niektórych aspektów prawnych usług świadczonych w społeczeństwie informacyjnym, a w szczególności handlu elektronicznego na rynku wewnętrznym ("dyrektywa o handlu elektronicznym"), [4] która wyjaśnia i harmonizuje różne kwestie prawne dotyczące usług świadczonych w społeczeństwie informacyjnym, w tym w dziedzinie handlu elektronicznego; niniejszą dyrektywę należy wdrożyć w terminie analogicznym do terminu wyznaczonego dla dyrektywy o handlu elektronicznym, uwzględniając, że wspomniana dyrektywa ustanawia zharmonizowane ramy zasad i postanowień dotyczących, między innymi, niektórych istotnych części niniejszej dyrektywy; nin iejsza dyrektywa nie narusza postanowień dotyczących odpowiedzialności zawartych w wymienionej dyrektywie;

17. konieczne jest, zwłaszcza w świetle wymogów wynikających z techniki cyfrowej, zagwarantowanie, że spółki zbiorowego zarządzania prawami autorskimi osiągały będą wyższy poziom racjonalizacji i jawności pod względem poszanowania zasad konkurencji;

18. niniejsza dyrektywa nie narusza metod administrowania prawami istniejącymi w państwach członkowskich, takich jak rozszerzone licencje zbiorowe;

19. osobiste prawa twórcy będą wykonywane zgodnie z prawem państw członkowskich i postanowień Konwencji Berneńskiej o ochronie dzieł literatury i sztuki, Traktatu WIPO o prawie autorskim i Traktatu WIPO o wykonaniach i nagraniach dźwiękowych; dlatego osobiste prawa twórcy pozostają poza obszarem obowiązywania niniejszej dyrektywy;

20. niniejsza dyrektywa opiera się na zasadach i postanowieniach już ustanowionych przez dyrektywy obowiązujące w tej dziedzinie, a w szczególności w dyrektywach nr 91/250/EWG, [5] 92/100/EWG, [6] 93/83/EWG, [7] 93/98/EWG [8] i 96/9/WE; [9] rozwija ona te zasady i postanowienia oraz uporządkowuje je w perspektywie społeczeństwa informacyjnego; postanowienia niniejszej dyrektywy powinny obowiązywać bez naruszania postanowień wyżej wymienionych dyrektyw, chyba że niniejsza dyrektywa stanowi inaczej;

21. niniejsza dyrektywa powinna określić zakres czynności objętych prawem do powielania, w odniesieniu do różnych beneficjentów oraz zgodnie z acquis communautaire; w celu zapewnienia bezpieczeństwa prawnego w obrębie rynku wewnętrznego musi zostać szeroko określona definicja tych działań;

22. odpowiednia promocja rozpowszechniania kultury nie może prowadzić do rezygnowania ze ścisłej ochrony praw autorskich i tolerowania nielegalnych form wprowadzania do obiegu utworów z naruszeniem praw autorskich lub pirackich kopii utworów kulturalnych;

23. niniejsza dyrektywa powinna bardziej zharmonizować obowiązujące prawo autorskie dotyczące powszechnego odtwarzania utworów. Prawo to należy rozumieć w szerszym znaczeniu, jako obejmujące każde odtwarzanie dla publiczności nie znajdującej się w miejscu, z którego pochodzi retransmisja; prawo to obejmuje każdą transmisję lub dalsze rozpowszechnianie utworów, przewodowo lub bezprzewodowo, w tym nadawanie programów radiowych; prawo to nie powinno dotyczyć żadnych innych działań;

24. prawo udostępniania publiczności przedmiotów objętych ochroną, o którym mowa w art. 3 ust. 2 należy rozumieć jako wszystkie czynności polegające na udostępnieniu publiczności, która nie znajduje się w miejscu, z którego pochodzi czynność udostępniania i jako nie obejmujące żadnych innych czynności;

25. niepewność prawna odnośnie do charakteru i zakresu ochrony czynności związanych z transmisją na zlecenie, przy wykorzystaniu sieci, utworów chronionych prawem autorskim i przedmiotów objętych prawami pokrewnymi powinna być usunięta poprzez wprowadzenie zharmonizowanej ochrony na poziomie Wspólnoty; powinno być jasno powiedziane, że wszyscy właściciele praw uznanych przez niniejszą dyrektywę mają wyłączne prawo do udostępniania publiczności utworów chronionych prawem autorskim lub każdego innego przedmiotu objętego ochroną, na drodze interaktywnej transmisji na zlecenie; transmisje te charakteryzują się tym, że każdy może mieć do nich dostęp w wybranym przez siebie miejscu i czasie;

26. odnośnie do udostępniania przez nadawców radiowych, w ramach usług na zlecenie, swojej produkcji radiowej lub telewizyjnej zawierającej jako integralną część tej produkcji, muzykę na fonogramach znajdujących się w sprzedaży, należy wspierać zawieranie zbiorowych umów licencyjnych w celu łatwiejszego egzekwowania danych praw;

27. zwykłe dostarczenie urządzeń przeznaczonych do umożliwienia lub realizacji przekazywania nie stanowi samo w sobie odtwarzania w rozumieniu niniejszej dyrektywy;

28. ochrona prawa autorskiego na mocy niniejszej dyrektywy obejmuje wyłączne prawo do kontrolowania dystrybucji utworu uosobionego w przedmiocie; pierwsza sprzedaż na obszarze Wspólnoty oryginału utworu lub jego kopii przez właściciela praw autorskich lub za jego zezwoleniem, wykorzystuje całkowicie prawo do kontrolowania odprzedaży tego przedmiotu na obszarze Wspólnoty; prawo to nie powinno być całkowicie wykorzystane przez sprzedaż oryginału lub jego kopii poza obszarem Wspólnoty przez właściciela praw lub za jego zezwoleniem; prawa twórców do najmu i wypożyczania zostały określone w dyrektywie nr 92/100/EWG; prawo do rozpowszechniania przewidziane w niniejszej dyrektywie nie narusza postanowień w zakresie praw do najmu i wypożyczania znajdujących się w rozdziale I d wyżej wymienionej dyrektywy;

29. problem całkowitego wykorzystania nie powstaje w przypadku usług, w szczególności usług świadczonych przez internet; dotyczy to również materialnych kopii utworu lub innego przedmiotu objętego ochroną, wykonanych przez użytkownika takiej usługi za zezwoleniem właściciela praw autorskich; stąd taka sama sytuacja ma miejsce w przypadku najmu i wypożyczenia oryginału utworu lub jego kopii, które ze względu na swój charakter są usługami; w przeciwieństwie do CD-ROM lub CD-I, w przypadku których własność intelektualna jest zawarta na nośniku materialnym, to znaczy na przedmiocie, każda usługa przez internet stanowi w istocie czynność, na którą należy uzyskać zezwolenie, o ile tak stanowi prawo autorskie lub prawo pokrewne;

30. prawa, o których mowa w niniejszej dyrektywie, mogą być przenoszone, cedowane lub być przedmiotem licencji umownej, bez uszczerbku dla właściwych ustaw krajowych o prawie autorskim i prawach pokrewnych;

31. należy utrzymać należytą równowagę w dziedzinie praw i interesów między różnymi kategoriami właścicieli praw autorskich, jak również między nimi a użytkownikami przedmiotów objętych ochroną; obecne wyjątki i ograniczenia praw, takie jakie przewidziane zostały przez państwa członkowskie, należy ponownie rozpatrzyć z uwzględnieniem nowych mediów elektronicznych; różnice istniejące pod względem wyjątków i ograniczeń wobec niektórych zastrzeżonych czynności mają bezpośredni negatywny wpływ na funkcjonowanie rynku wewnętrznego w dziedzinie prawa autorskiego i praw pokrewnych; różnice te mogłyby się uwidocznić wraz z rozwojem korzystania z utworów poza granicami i działalności o charakterze transgranicznym; dla zapewnienia prawidłowego funkcjonowania rynku wewnętrznego, wyjątki te i ograniczenia należy określić w bardziej jednolity sposób; stopień harmonizacji tych wyjątków powinien być uzależniony od ich wpływu na prawidłowe funkcjonowanie rynku wewnętrznego;

32. niniejsza dyrektywa zawiera pełną listę wyjątków i ograniczeń dla prawa do powielania i prawa udostępniania publiczności; niektóre wyjątki lub ograniczenia odnoszą się jedynie do prawa do powielania, jeżeli zachodzi taka potrzeba; lista w należyty sposób uwzględnia różnorodność tradycji prawnych państw członkowskich, a jednocześnie ma za zadanie zapewnić prawidłowe funkcjonowanie rynku wewnętrznego; państwa członkowskie stosują te wyjątki i ograniczenia w sposób spójny, a kwestia ta zostanie rozpatrzona przy przyszłym przeglądzie przepisów wdrażających;

33. od wyłącznego prawa do powielania powinien być uczyniony wyjątek mający na celu zezwalanie na niektóre tymczasowe czynności związane z powielaniem, które mają charakter przejściowy lub dodatkowy, stanowią integralną i podstawową część procesu technicznego i wykonywane są albo w celu skutecznej transmisji w sieci wśród osób trzecich przez pośrednika, albo w celu umożliwienia legalnego wykorzystania utworu lub innego przedmiotu objętego ochroną; dane czynności związane z powielaniem nie powinny mieć same w sobie żadnej wartości ekonomicznej; o ile spełniają one te warunki, wyjątek ten obejmuje czynności pozwalające na przeglądanie, jak również czynności związane z wstępnym odczytem na szybkim nośniku, w tym czynności, które umożliwiają skuteczne funkcjonowanie systemów transmisji, z zastrzeżeniem, że pośrednik nie zmieni informacji i nie będzie utrudniał legalnego wykorzystania technologii, powszechnie uznanej i stosowanej przez przemysł, w celu uzyskania danych o wykorzystaniu informacji; korzystanie jes t uważane za legalne, jeżeli zezwala na nie właściciel praw autorskich lub nie jest ono ograniczone przez prawo;

34. państwa członkowskie powinny mieć możność przewidzieć pewne wyjątki i ograniczenia w niektórych przypadkach takich jak wykorzystanie do celów kształcenia lub badań naukowych, na rzecz obiektów użyteczności publicznej, takich jak: biblioteki i archiwa, do celów sprawozdawczych nt. aktualnych wydarzeń, do cytowania, na użytek osób niepełnosprawnych, do celów bezpieczeństwa publicznego oraz do wykorzystania w procedurach administracyjnych lub sądowniczych;

35. w przypadkach niektórych wyjątków lub ograniczeń, właściciele praw autorskich powinni otrzymać stosowną rekompensatę w celu odpowiedniego ich wynagrodzenia za wykorzystanie ich utworów lub innych przedmiotów objętych ochroną; przy określaniu formy, warunków i ewentualnej wysokości takiej stosownej rekompensaty, należy uwzględnić okoliczności każdego przypadku; przy ocenie tych okoliczności pomocnym kryterium byłaby potencjalna szkoda poniesiona przez właściciela praw autorskich z powodu rozpatrywanej czynności; w przypadku gdy właściciele praw autorskich przyjęli już zapłatę w innej formie, na przykład jako strona opłaty licencyjnej, specjalna lub oddzielna zapłata może nie być należna; poziom stosownej rekompensaty musi uwzględniać stopień wykorzystania zabezpieczeń technicznych przewidzianych w niniejszej dyrektywie; w niektórych przypadkach, gdy szkoda poniesiona przez właściciela praw autorskich jest minimalna, może nie powstać żadne zobowiązanie do zapłaty;

36. państwa członkowskie mogą przewidzieć stosowną zapłatę dla właścicieli praw autorskich, nawet jeżeli stosują one postanowienia opcjonalne dotyczące wyjątków lub ograniczeń nie wymagających tej rekompensaty;

37. systemy krajowe mogące istnieć w zakresie reprografii nie stwarzają poważniejszych barier dla rynku wewnętrznego; państwa członkowskie powinny być upoważnione do ustanowienia wyjątku lub ograniczenia w odniesieniu do reprografii;

38. państwa członkowskie powinny być upoważnione do ustanowienia za stosowną rekompensatą wyjątku lub ograniczenia wobec prawa do powielania, w przypadku niektórych rodzajów powielania produktów dźwiękowych, wizualnych i audiowizualnych przeznaczonych do użytku osobistego; wyjątek taki mógłby zawierać wprowadzenie lub utrzymanie systemów wynagradzania, których celem jest wynagrodzenie właścicielom praw autorskich poniesionej przez nich szkody; nawet jeśli różnice istniejące między tymi systemami wynagradzania przeszkadzają w prawidłowym funkcjonowaniu rynku wewnętrznego, nie powinny one, w tym co dotyczy prywatnego powielania na nośniku analogowym, mieć znaczącego wpływu na rozwój społeczeństwa informacyjnego; sporządzanie prywatnych kopii na nośniku cyfrowym może być bardziej rozpowszechnione i mieć większe znaczenie z ekonomicznego punktu widzenia; należy więc odpowiednio uwzględnić różnice istniejące między prywatnymi kopiami cyfrowymi i analogowymi oraz odnośnie do pewnych punktów uczynić między nimi pe wne rozróżnienia;

39. stosując wyjątek lub ograniczenie w przypadku kopii prywatnej państwa członkowskie powinny należycie uwzględnić ewolucję technologiczną i gospodarczą, w szczególności w przypadkach dotyczących prywatnej kopii cyfrowej oraz systemów wynagradzania, gdy dostępne są skuteczne zabezpieczenia techniczne; takie wyjątki lub ograniczenia nie powinny stanowić przeszkody ani dla korzystania ze środków technicznych ani dla zwalczania każdego działania związanego z obchodzeniem zabezpieczeń;

40. państwa członkowskie mogą przewidzieć wyjątek lub ograniczenie na rzecz niektórych instytucji niekomercyjnych, takich jak ogólnodostępne biblioteki lub inne analogiczne instytucje, jak również archiwa, przy czym wyjątek ten powinien być jednak ograniczony do niektórych szczególnych przypadków objętych prawem do powielania; wyjątek taki lub ograniczenie nie powinno stosować się do przypadków wykorzystania w ramach dostarczania przez internet utworów lub innych przedmiotów objętych ochroną; niniejsza dyrektywa nie powinna naruszać prawa państw członkowskich do odstąpienia od wyłącznego prawa do publicznego użyczania, zgodnie z art. 5d dyrektywy nr 92/100/EWG; stosowne jest więc promowanie specjalnych umów lub licencji wspierających takie instytucje i realizację stojącego przed nimi celu jakim jest rozpowszechnianie kultury w zrównoważony sposób;

41. przy stosowaniu wyjątku lub ograniczenia w przypadku przejściowych nagrań wykonywanych przez firmy radiowe, zakłada się, że środki własne firmy radiowej obejmują środki osoby działającej w jej imieniu i na jej odpowiedzialność;

42. przy stosowaniu wyjątku lub ograniczenia przewidzianego dla przypadków wykorzystywania w celach oświatowych i dla potrzeb badań, nie posiadających charakteru komercyjnego, obejmującego miedzy innymi nauczanie na odległość, niekomercyjny charakter danej działalności powinna określać sama działalność; struktura organizacyjna i środki finansowania danej instytucji nie są w tym względzie elementami decydującymi;

43. w każdym przypadku istotne jest, aby państwa członkowskie podejmowały wszystkie konieczne środki w celu wspierania dostępu do utworów osób niepełnosprawnych, którym utrudnione jest samodzielne korzystanie z utworów, biorąc pod uwagę dostępne formaty;

44. jeżeli stosowane są wyjątki i ograniczenia w rozumieniu niniejszej dyrektywy, powinny być respektowane zobowiązania międzynarodowe; wyjątki i ograniczenia nie mogą być stosowane w sposób szkodliwy dla słusznych interesów właściciela praw autorskich lub naruszający normalne wykorzystanie jego utworu lub innego przedmiotu; jeżeli państwa członkowskie przewidują takie wyjątki lub ograniczenia, należy w szczególności należycie uwzględnić zwiększone znaczenie gospodarcze, jakie wyjątki i ograniczenia mogą mieć w nowym otoczeniu elektronicznym; dlatego konieczne jest jeszcze większe ograniczenie zasięgu niektórych wyjątków lub ograniczeń w zakresie niektórych przypadków dotyczących nowego wykorzystania utworów chronionych prawem autorskim lub innych przedmiotów objętych ochroną;

45. wyjątki i ograniczenia, o których mowa w art. 5 ust. 2, 3 i 4 nie powinny jednak stanowić przeszkody dla określenia stosunków umownych zmierzających do zapewnienia słusznej rekompensaty właścicielom praw autorskich w stopniu dozwolonym przez prawo krajowe;
46. skorzystanie z mediacji mogłoby pomóc użytkownikom i właścicielom praw autorskich w rozstrzyganiu sporów; Komisja, we współpracy z państwami członkowskimi oraz w ramach Komitetu Kontaktowego powinna dokonać kontroli dotyczącej nowych możliwości prawnych związanych z rozstrzyganiem sporów w dziedzinie prawa autorskiego i praw pokrewnych;

47. ewolucja techniczna pozwoli właścicielom praw autorskich wykorzystywać środki techniczne mające na celu uniemożliwienie lub ograniczenie działań, na które nie zezwolili właściciele praw autorskich, praw pokrewnych lub praw sui generis w odniesieniu do bazy danych; istnieje jednak ryzyko rozwoju nielegalnych form działalności zmierzających do umożliwienia lub ułatwienia obchodzenia zabezpieczenia technicznego zapewnianego przez te środki; aby uniknąć fragmentarycznych podejść prawnych mogących ograniczać funkcjonowanie rynku wewnętrznego, konieczne jest zapewnienie zharmonizowanej ochrony prawnej przed obchodzeniem skutecznych zabezpieczeń technicznych oraz przed korzystaniem ze służących temu celowi urządzeń i produktów lub usług;

48. taka ochrona prawna powinna dotyczyć środków technicznych, które pozwalają skutecznie ograniczyć działania, na które nie zezwolili właściciele praw autorskich, praw pokrewnych lub praw sui generis w odniesieniu do baz danych, nie utrudniając jednak normalnego funkcjonowania sprzętu elektronicznego i jego technicznego rozwoju; taka ochrona prawna nie zobowiązuje do projektowania urządzeń, produktów, elementów składowych lub usług odpowiadających środkom technicznym, o ile te urządzenia, produkty, elementy składowe lub usługi nie są objęte zakazem art. 6; taka ochrona prawna powinna respektować zasadę proporcjonalności i nie powinny być zabronione urządzenia lub działania, których cel gospodarczy i wykorzystanie jest inne, niż obchodzenie ochronnych środków technicznych; ochrona ta nie powinna w szczególności stanowić przeszkody dla badań naukowych nad technikami szyfrowymi;

49. ochrona prawna środków technicznych nie narusza mocy obowiązującej przepisów krajowych, które mogą zabraniać posiadania do celów prywatnych urządzeń, produktów lub elementów składowych przeznaczonych do obchodzenia środków technicznych;

50. taka zharmonizowana ochrona prawna nie narusza postanowień szczegółowych w kwestii ochrony, zgodnie z dyrektywą 91/250/EWG; w szczególności nie powinna się ona stosować do ochrony środków technicznych używanych w powiązaniu z programami komputerowymi, która jest ujęta wyłącznie w wyżej wymienionej dyrektywie; nie powinna ona ani powstrzymywać ani utrudniać doskonalenia lub wykorzystywania jakiegokolwiek środka umożliwiającego obchodzenie środków technicznych koniecznych dla wykonywania działań realizowanych zgodnie z art. 5 ust. 3 lub art. 6 dyrektywy 91/250/EWG; artykuły 5 i 6 wymienionej dyrektywy przewidują jedynie wyjątki dotyczące stosowanych wyłącznych praw obowiązujących w odniesieniu do programów komputerowych;

51. ochrona prawna środków technicznych obowiązuje nie naruszając postanowień dotyczących porządku publicznego, jaki został zdefiniowany w art. 5 oraz bezpieczeństwa publicznego; państwa członkowskie powinny wspierać dobrowolne środki podejmowane przez właścicieli praw autorskich, w tym zawieranie i wdrażanie umów pomiędzy właścicielami praw autorskich a innymi zainteresowanymi stronami, aby możliwe było osiągnięcie celów, jakie mają niektóre wyjątki lub ograniczenia przewidziane przez prawo krajowe zgodnie z niniejszą dyrektywą; w przypadku braku dobrowolnych środków lub umów tego typu w odpowiednim terminie, państwa członkowskie powinny podjąć stosowne środki w celu zapewnienia, że właściciele praw autorskich dostarczą beneficjentom tych wyjątków lub ograniczeń odpowiednie środki umożliwiające skorzystanie z tych wyjątków lub ograniczeń, przez zmianę już zastosowanego środka technicznego lub też poprzez zastosowanie innych środków; jednakże, aby takie środki podejmowane przez właścicieli praw autorskich, w tym w ramach umów, lub podejmowane przez państwo członkowskie nie były nadużywane, wszystkie środki techniczne, które podczas stosowania tego rodzaju działań znajdują zastosowanie, powinny być chronione prawnie;

52. przy stosowaniu wyjątku lub ograniczenia w przypadku kopiowania do użytku osobistego, zgodnie z art. 5 ust. 2 lit. b), państwa członkowskie powinny popierać korzystanie ze środków dobrowolnych, dzięki którym będzie zapewnione osiągnięcie celów dotyczących tego rodzaju wyjątków lub ograniczeń; jeżeli w odpowiednim terminie nie został podjęty żaden środek dobrowolny w celu umożliwienia powielania do użytku prywatnego, państwa członkowskie mogą ustanowić środki, które pozwolą beneficjentom danego wyjątku lub ograniczenia na skorzystanie z niego; środki dobrowolne podejmowane przez właścicieli praw autorskich, w tym umowy pomiędzy właścicielami praw autorskich a innymi zainteresowanymi stronami jak również środki podejmowane przez państwa członkowskie nie stanowią dla właścicieli praw autorskich przeszkody w korzystaniu ze środków technicznych zgodnych z wyjątkami lub ograniczeniami dotyczącymi kopii przeznaczonych do użytku prywatnego przewidzianymi przez prawo krajowe, zgodnie z art. 5 ust. 2 lit. b), z u względnieniem stosownej rekompensaty wymaganej w wyżej wymienionym postanowieniu oraz ewentualnego rozróżnienia pomiędzy różnorodnymi warunkami stosowania, zgodnie z art. 5 ust.5, jak na przykład kontrola liczby kopii; aby zapobiec nadużywaniu tych środków, każdy środek techniczny stosowany przy ich wdrażaniu powinien posiadać ochronę prawną;

53. ochrona środków technicznych powinna zapewniać bezpieczne środowisko dla świadczenia interaktywnych usług na zlecenie, w taki sposób, aby publiczność mogła mieć dostęp do utworów lub innych przedmiotów objętych ochroną w wybranym przez siebie miejscu i czasie; w przypadku gdy usługi te są regulowane przez postanowienia umowne, nie powinny obowiązywać: art. 6 ust. 4. akapit 1 i 2; inne niż interaktywne formy korzystania z internetu nadal podlegają tym przepisom;

54. dokonano znacznych postępów w dziedzinie międzynarodowej normalizacji technicznych systemów identyfikacji utworów i innych przedmiotów chronionych w formacie cyfrowym; w rozszerzającym się środowisku sieciowym istniejące różnice między środkami technicznymi mogłyby doprowadzić wewnątrz Wspólnoty do niezgodności systemów; należy wspierać kompatybilność i współdziałanie różnych systemów; bardzo pożądane byłoby wspieranie rozwoju systemów uniwersalnych;

55. ewolucja techniczna ułatwi rozpowszechnianie utworów, w szczególności w systemach sieciowych i dlatego właściciele praw autorskich staną przed koniecznością zapewnienia lepszej identyfikacji utworu lub innego przedmiotu objętego ochroną twórcy lub każdego innego właściciela praw autorskich oraz dostarczenia informacji o warunkach i sposobach korzystania z utworu lub innego przedmiotu objętego ochroną, w celu łatwiejszego zarządzania prawami, które z tym są związane; należy zachęcać właścicieli praw autorskich do stosowania znaków wskazujących w szczególności, poza informacjami, o których mowa powyżej, czy zezwalają oni na rozpowszechnianie utworów lub innych przedmiotów objętych ochroną w systemach sieciowych;

56. istnieje jednak niebezpieczeństwo, że mogą zostać podjęte nielegalne działania zmierzające do usunięcia lub zmiany informacji posiadających postać elektroniczną i objętych prawami autorskimi, działania podjęte bez zezwolenia, poprzez które z utworów lub innych przedmiotów objętych ochroną informacje te zostały usunięte lub w jakikolwiek inny sposób rozpowszechnione, przygotowane w celach dalszego rozpowszechniania, nadawania przez radio, przekazywania publiczności lub publicznego udostępniania; aby uniknąć fragmentarycznego postępowania prawnego, które może ograniczać funkcjonowanie rynku wewnętrznego, konieczne jest zapewnienie zharmonizowanej ochrony prawnej przed wszelką działalnością o takim charakterze;

57. wymienione systemy informacyjne omawianych praw mogą również, w zależności od ich przeznaczenia, przetwarzać dane osobowe dotyczące indywidualnego korzystania z przedmiotów objętych ochroną i pozwalać na śledzenie zachowań w internecie; wspomniane środki techniczne powinny w ramach swoich funkcji technicznych uwzględniać zasady ochrony życia prywatnego, zgodnie z dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady nr 95/46/WE z dnia 24 października 1995 r. w sprawie ochrony osób fizycznych przy przetwarzaniu danych osobowych i w sprawie swobodnego obrotu tymi danymi; [10]

58. państwa członkowskie powinny przewidzieć skuteczne sankcje i środki odwoławcze przeciwko naruszaniu praw i zobowiązań ustalonych w niniejszej dyrektywie; powinny podjąć wszystkie niezbędne środki dla zapewnienia zastosowania tych sankcji i środków odwoławczych; przewidziane sankcje muszą być skuteczne, proporcjonalne i mieć charakter odstraszający oraz powinny obejmować możliwość domagania się odszkodowania i/lub wydania zarządzenia sędziowskiego oraz, w razie potrzeby, przepadku sprzętu, który posłużył do popełnienia przestępstwa;

59. usługi pośredników mogą, w szczególności w obszarze techniki cyfrowej, być coraz częściej wykorzystywane przez osoby trzecie dla wykroczeń prawnych; w wielu przypadkach pośrednicy ci mają najwięcej możliwości, aby położyć kres tym wykroczeniom; dlatego nie naruszając innych sankcji lub środków odwoławczych, które mogą wykorzystać, właściciele praw autorskich powinni mieć możliwość domagania się wydania zarządzenia sędziowskiego skierowanego przeciw pośrednikowi, który w sieci przekazuje naruszenie praw autorskich przez osobę trzecią, dotyczącego utworu objętego ochroną lub innego przedmiotu chronionego; możliwość taka powinna istnieć, nawet jeżeli działania pośrednika stanowią przedmiot wyjątku według art. 5; warunki i metody dotyczące takiego zarządzenia powinny być uregulowane w ramach prawa krajowego państw członkowskich;

60. ochrona przewidziana przez niniejszą dyrektywę nie powinna naruszać krajowych lub wspólnotowych przepisów prawnych w innych dziedzinach, takich jak własność przemysłowa, ochrona danych, usługi związane z dostępem warunkowym, dostępem do dokumentów publicznych oraz zasada chronologii wykorzystywania w mediach, mogących mieć wpływ na ochronę prawa autorskiego lub praw pokrewnych;
61. w celu dostosowania się do postanowień WIPO - Traktatu o Wykonaniach i Nagraniach Dźwiękowych, należy zmienić dyrektywy 92/100/EWG i 93/98/EWG,

PRZYJMUJĄ NINIEJSZĄ DYREKTYWĘ:

ROZDZIAŁ I
CEL I OBSZAR ZASTOSOWANIA

Artykuł 1
Obszar zastosowania
1. Niniejsza dyrektywa dotyczy ochrony prawnej prawa autorskiego i praw pokrewnych w ramach rynku wewnętrznego, w szczególności w odniesieniu do społeczeństwa informacyjnego.
2. Poza przypadkami wymienionymi w art. 11, niniejsza dyrektywa pozostawia niezmienione przepisy wspólnotowe i w żaden sposób nie narusza tych przepisów dotyczących następujących obszarów:
a. ochrony prawnej programów komputerowych;
b. prawa najmu, prawa użyczania i niektórych praw ochrony podobnych prawu autorskiemu w sferze własności intelektualnej;
c. prawa autorskiego i praw pokrewnych obowiązujących w odniesieniu do emisji programów radiowych drogą satelitarną i ich dalszą retransmisją przez kabel;
d. czasu trwania ochrony prawa autorskiego i niektórych praw pokrewnych;
e. ochrony prawnej baz danych.

ROZDZIAŁ II
PRAWA I WYJĄTKI

Artykuł 2
Prawo do powielania
Państwa członkowskie przewidują wyłączne prawo do zezwalania lub zabraniania powielania bezpośredniego lub pośredniego, tymczasowego lub stałego, w jakikolwiek sposób lub w jakiejkolwiek formie, w całości lub częściowo:
a. dla autorów - w odniesieniu do ich utworów,
b. dla aktorów lub wykonawców - w odniesieniu do zapisów ich przedstawień,
c. dla producentów fonogramów - w odniesieniu do ich fonogramów,
d. dla producentów pierwszych zapisów filmów - w odniesieniu do oryginału i kopii ich filmów,
e. dla organizacji radiowych - w odniesieniu do zapisów ich audycji, niezależnie od tego, czy te audycje emitowane są przewodowo lub bezprzewodowo, przez kabel lub drogą satelitarną.

Artykuł 3
Prawo do przekazywania utworów publiczności
i prawo do udostępniania publiczności
innych przedmiotów objętych ochroną
1. Państwa członkowskie przewidują dla autorów wyłączne prawo do zezwalania lub zabraniania odtwarzania ich utworów publiczności, przewodowo lub bezprzewodowo, w tym udostępniania ich publiczności w taki sposób, że każdy ma do nich dostęp w wybranym przez siebie miejscu i czasie.
2. Państwa członkowskie przewidują wyłączne prawo do zezwalania lub zabraniania udostępniania publiczności, przewodowo lub bezprzewodowo, w sposób umożliwiający każdemu dostęp do nich w wybranym przez siebie miejscu i czasie dla następujących osób:
a. dla aktorów lub artystów wykonawców - w odniesieniu do zapisów ich przedstawień;
b. dla producentów fonogramów - w odniesieniu do ich fonogramów;
c. dla producentów pierwszych zapisów filmów - w odniesieniu do oryginału i kopii ich filmów;
d. dla organizacji radiowych - w odniesieniu do zapisów ich audycji, niezależnie od tego czy audycje te emitowane będą przewodowo lub bezprzewodowo, w tym przez kabel lub drogą satelitarną.
3. Prawa pokrewne, o których mowa w ustępach 1 i 2, nie wyczerpują się wraz z wymienionymi w tym artykule działaniami dotyczącymi odtworzenia utworów publiczności lub ich udostępnienia.

Artykuł 4
Prawo do rozpowszechniania
1. Państwa członkowskie przewidują dla autorów wyłączne prawo do zezwalania lub zabraniania rozpowszechniania oryginału swoich utworów lub ich kopii szerokiej publiczności, w dowolnej formie, za pośrednictwem sprzedaży lub w inny sposób.
2. Prawo do rozpowszechniania na obszarze Wspólnoty oryginału lub kopii danego utworu wyczerpuje się tylko w przypadku pierwszej sprzedaży danego przedmiotu lub innego pierwszego transferu własności na obszarze Wspólnoty przez właściciela praw autorskich lub za jego zezwoleniem.

Artykuł 5
Wyjątki i ograniczenia
1. Przejściowe działania związane z rozpowszechnianiem utworów, o których mowa w art. 2, które są pobieżne lub towarzyszące i stanowią integralną i istotną część procesu technicznego, oraz których jedynym celem jest umożliwienie:
a. przenoszenia w sieci między osobami trzecimi przez pośrednika lub
b. legalnego korzystania z utworu lub innego przedmiotu objętego ochroną i które nie mają odrębnego znaczenia gospodarczego, będą wyłączone z prawa do rozpowszechniania, o którym mowa w art. 2.
2. Państwa członkowskie mogą przewidzieć wyjątki lub ograniczenia w odniesieniu do prawa do rozpowszechniania, o którym mowa w art. 2, w następujących przypadkach:
a. w odniesieniu do rozpowszechniania na papierze lub podobnym nośniku przy użyciu dowolnej techniki fotomechanicznej lub innego procesu przynoszącego podobny skutek, z wyjątkiem partytur, pod warunkiem, że właściciele praw autorskich otrzymają stosowną rekompensatę;
b. w odniesieniu do rozpowszechniania na dowolnych nośnikach przez osobę prywatną, do użytku osobistego i do celów ani bezpośrednio ani pośrednio handlowych, pod warunkiem, że właściciele praw autorskich otrzymają stosowną rekompensatę, uwzględniającą zastosowanie lub nie zastosowanie środków technicznych, o których mowa w art. 6, w odniesieniu do danych utworów lub przedmiotów objętych ochroną;
c. w odniesieniu do pewnych działań związanych z rozpowszechnianiem dokonywanym przez publicznie dostępne biblioteki, placówki oświatowe lub muzea, lub przez archiwa, które nie szukają żadnej bezpośredniej lub pośredniej korzyści handlowej lub gospodarczej;
d. w odniesieniu do tymczasowego zapisu utworów, dokonywanego przez firmy radiowe przy pomocy własnego sprzętu i dla własnych audycji; zachowanie tych nagrań w oficjalnych archiwach może być dozwolone ze względu na ich wyjątkową wartość dokumentalną;
e. w odniesieniu do rozpowszechniania audycji dokonywanych przez niekomercyjne instytucje społeczne, takie jak szpitale lub więzienia, pod warunkiem, że właściciele praw autorskich otrzymają stosowną rekompensatę.
3. Państwa członkowskie mogą przewidzieć wyjątki lub ograniczenia w odniesieniu do praw przewidzianych w artykułach 2 i 3 w następujących przypadkach:
a. korzystanie wyłącznie w celach zilustrowania w ramach lekcji/wykładu lub badań naukowych, o ile - poza przypadkami, w których okazuje się to niemożliwe, zostanie podane źródło, łącznie z nazwiskiem autora, gdy jest to możliwe i w stopniu uzasadnionym przez poszukiwany cel niekomercyjny;
b. korzystanie z korzyścią dla osób niepełnosprawnych, jeżeli korzystanie związane jest bezpośrednio z niepełnosprawnością i nie jest komercyjnego rodzaju oraz o ile dana niepełnosprawność tego wymaga;
c. rozpowszechnianie przez prasę, publiczne odtwarzanie lub udostępnianie artykułów publikowanych na aktualne tematy gospodarcze, polityczne lub religijne oraz utworów wysyłanych drogą radiową lub innych przedmiotów objętych ochroną tego samego rodzaju, o ile korzystanie to nie jest wyraźnie zastrzeżone i o ile zostanie wskazane źródło, w tym nazwisko autora lub gdy chodzi o korzystanie z utworów lub innych przedmiotów objętych ochroną w powiązaniu ze złożeniem sprawozdania z aktualnych wydarzeń, w stopniu uzasadnionym przez zamierzony cel informacji, o ile - poza przypadkami, w których okazuje się to niemożliwe - zostanie podane źródło, łącznie z nazwiskiem autora;
d. przytaczanie wypowiedzi, takich jak słowa krytyki lub recenzji, o ile dotyczą one utworu lub innego przedmiotu objętego ochroną, który został już prawnie udostępniony publiczności, o ile - poza przypadkami, w których okaże się to niemożliwe - zostanie podane źródło, łącznie z nazwiskiem autora oraz o ile korzystanie jest zgodne z dobrymi praktykami i w swoim rozmiarze usprawiedliwione jest przez szczególny cel;
e. korzystanie do celów bezpieczeństwa publicznego lub w celu zapewnienia sprawnego przebiegu procedur administracyjnych, parlamentarnych lub sądowych, albo w celu zapewnienia odpowiedniej osłony dla wyżej wymienionych procedur;
f. korzystanie z przemówień politycznych, jak również z fragmentów wykładów publicznie dostępnych lub podobnych utworów, lub przedmiotów objętych ochroną, w stopniu uzasadnionym przez szczególny cel informacyjny oraz o ile - poza przypadkami, w których okazuje się to niemożliwe - zostanie podane źródło, łącznie z nazwiskiem autora;
g. korzystanie podczas ceremonii religijnych lub oficjalnych imprez organizowanych przez pewien urząd;
h. korzystanie z dzieł takich jak obiekty architektury lub rzeźby, wykonanych w celu umieszczenia ich na stałe w miejscach publicznych;
i. niezamierzone włączenie dzieła lub innego przedmiotu objętego ochroną do innego materiału;
j. korzystanie w celach promocyjnych dotyczących wystaw publicznych lub publicznej sprzedaży dzieł artystycznych, w stopniu koniecznym dla promocji danego wydarzenia, z wyłączeniem wszelkiego innego komercynego korzystania;
k. korzystanie do celów karykatury, parodii lub pastiszu;
l. korzystanie w związku z przedstawieniem lub naprawą sprzętu;
m. korzystanie z dzieła artystycznego w formie budynku lub rysunku lub planu budynku w celu odbudowy tego budynku;
n. korzystanie z dzieł lub innych przedmiotów objętych ochroną, które nie podlegają zasadom zakupu lub licencji, znajdujących się w zbiorach tych instytucji, zgodnie z ust. 2 lit. c), poprzez ich odtworzenie lub udostępnienie pojedynczym osobom publicznym w celu badań i prywatnych studiów przy użyciu wyposażonych terminali w pomieszczeniach wymienionych instytucji;
o. korzystanie w niektórych innych przypadkach o mniejszym znaczeniu, o ile takie wyjątki lub ograniczenia są już przewidziane w poszczególnych przepisach krajowych i o ile dotyczy to jedynie analogicznych form korzystania i nie narusza swobodnego obrotu towarów i usług na obszarze Wspólnoty; obowiązuje to, nie naruszając innych wyjątków i ograniczeń zawartych w niniejszym artykule.
4. Jeżeli państwa członkowskie mogą przewidzieć wyjątek lub ograniczenie w odniesieniu do prawa do powielania, zgodnie z ust. 2 lub 3, mogą one również dopuścić wyjątek lub ograniczenie w odniesieniu do prawa rozpowszechniania w rozumieniu art. 4, o ile ten wyjątek jest uzasadniony przez cel zezwolenia do powielania.
5. Wyjątki i ograniczenia przewidziane w ust. 1, 2, 3 powinny jedynie tylko w niektórych szczególnych przypadkach być zastosowane, nie naruszających normalnego wykorzystania dzieła lub innego przedmiotu objętego ochroną, ani nie powodujących nieuzasadnionej szkody dla słusznych interesów właściciela praw autorskich.

ROZDZIAŁ III
OCHRONA ŚRODKÓW TECHNICZNYCH I INFORMACJI O PRAWACH

Artykuł 6
Obowiązki w odniesieniu do środków technicznych
1. Państwa członkowskie przewidują stosowną ochronę prawną przed omijaniem skutecznych środków technicznych przez osobę, której znane jest lub w zależności od okoliczności, musi być znane, że zmierza ona w tym celu.
2. Państwa członkowskie przewidują stosowną ochronę prawną przed produkcją, importem, rozpowszechnianiem, sprzedażą, najmem, reklamą w celach sprzedaży lub najmu lub przed posiadaniem w celach komercyjnych urządzeń, produktów lub elementów składowych jak również świadczeniem usług, które:
a. stanowią przedmiot promocji, reklamy lub sprzedaży w celu omijania skutecznych środków technicznych;
b. niezależnie od unikania skutecznych środków technicznych, mają tylko jeden ograniczony cel gospodarczy lub korzyść;
c. są głównie zaprojektowane, produkowane, dostosowane lub realizowane w celu umożliwienia lub ułatwienia omijania skutecznych środków technicznych.
3. W rozumieniu niniejszej dyrektywy przez wyrażenie "środki techniczne" rozumie się wszystkie technologie, urządzenia lub części składowe, które przy normalnym funkcjonowaniu są przeznaczone do powstrzymania lub ograniczenia utworów/dzieł lub innych przedmiotów objętych ochroną, które nie otrzymały zezwolenia przez osobę będącą właścicielem praw autorskich lub prawa pokrewnego prawu autorskiemu przewidzianemu przez ustawę lub prawa sui generis przewidzianego w rozdziale III dyrektywy 96/9/WE. Środki techniczne uważa się za skuteczne, jeżeli korzystanie z utworu objętego ochroną lub z innego przedmiotu jest kontrolowane przez właścicieli praw autorskich dzięki zastosowaniu kodu dostępu lub mechanizmu zabezpieczenia, takiego jak szyfrowanie, zakłócanie lub każdej innej transformacji utworu lub przedmiotu objętego ochroną lub mechanizmu kontroli rozpowszechniania, która spełnia ten cel ochrony.
4. Pomimo ochrony prawnej przewidzianej w ust. 1, w przypadku braku środków dobrowolnych podjętych przez właścicieli praw autorskich, w tym porozumień pomiędzy właścicielami praw autorskich i innymi zainteresowanymi stronami, państwa członkowskie podejmują stosowne środki w celu zapewnienia, że beneficjenci wyjątków lub ograniczeń przewidzianych w prawie krajowym, zgodnie z art. 5 ust. 2 lit. a), c), d) i e) oraz w ust. 3 lit. a), b) lub e) będą mogli korzystać z wyżej wymienionych wyjątków lub ograniczeń w stopniu koniecznym do skorzystania z nich, jeżeli beneficjent ma legalny dostęp do chronionego utworu lub przedmiotu objętego ochroną.
Państwo członkowskie może również podjąć tego rodzaju środki również w stosunku do beneficjenta wyjątku lub ograniczenia przewidzianego zgodnie z art. 5 ust. 2 lit. b), o ile właściciele praw autorskich umożliwili już rozpowszechnienie utworów do użytku osobistego w stopniu koniecznym do skorzystania z danego wyjątku lub ograniczenia oraz zgodnie z postanowieniami art. 5 ust. 2 lit. b) i ust. 5, nie przeszkadzając właścicielom praw autorskich w podjęciu stosownych środków w zakresie liczby kopii zgodnie z tymi przepisami.
Środki techniczne stosowane dobrowolnie przez właścicieli praw autorskich, łącznie ze środkami stosowanymi w celu realizacji dobrowolnych porozumień i środki techniczne stosowane przez państwa członkowskie w celu realizacji podjętych środków, objęte są ochroną prawną zgodnie z ust. 1.
Postanowienia akapitu 1 i 2 nie stosują się do utworów lub innych przedmiotów objętych ochroną, które w pewien uzgodniony sposób są udostępniane publiczności na podstawie porozumienia umownego umożliwiającego dostęp każdemu, w wybranym przez siebie miejscu i czasie.
Jeżeli niniejszy artykuł jest stosowany w związku z dyrektywami 92/100/EWG i 96/9/WE, niniejszy ustęp znajduje odpowiednie zastosowanie.

Artykuł 7
Obowiązki w odniesieniu do informacji o prawach
1. Państwa członkowskie przewidują odpowiednią ochronę prawną przed osobami, które świadomie i bez zezwolenia podjęły jedno z następujących działań, przy czym jest im wiadomo lub w zależności od okoliczności musi być im wiadome, że poprzez naruszenie praw autorskich lub praw podobnych prawu autorskiemu lub poprzez naruszenie przewidzianego w rozdziale III dyrektywy 96/9/WE prawa sui generis, powodują, umożliwiają, ułatwiają lub ukrywają:
a. usunięcie lub zmianę informacji w formie elektronicznej dotyczącej praw,
b. rozpowszechnianie, import w celu rozpowszechniania, emisji audycji, publicznego odtwarzania lub udostępniania utworów lub innych przedmiotów chronionych, objętych zakresem niniejszej dyrektywy lub rozdziału III dyrektywy 96/9/WE, u których informacje elektroniczne o prawach zostały bez zezwolenia usunięte lub zmienione.
2. W rozumieniu niniejszej dyrektywy przez wyrażenie "informacje o prawach" rozumie się informacje pochodzące od właścicieli praw autorskich pozwalające na identyfikację utworów lub innych przedmiotów objętych ochroną, o których mowa w niniejszej dyrektywie lub utwory i przedmioty chronione prawem sui generis przewidzianym w rozdziale III dyrektywy 96/9/WE, identyfikujące autora lub każdego innego właściciela praw autorskich. Wyrażenie to oznacza również informacje o warunkach i sposobach korzystania z utworu lub innych przedmiotów objętych ochroną, jak również liczby lub kody, poprzez które tego rodzaju informacje będą wyrażane.
Pierwszy akapit ma zastosowanie, jeżeli którakolwiek z tych informacji jest dołączona do kopii danego utworu lub innego przedmiotu objętego ochroną, o którym mowa w niniejszej dyrektywie lub objętego prawem sui generis przewidzianym w rozdziale III dyrektywy 96/9/WE, lub występuje w powiązaniu z działaniem zmierzającym do publicznego odtworzenia takiego utworu lub przedmiotu objętego ochroną.

ROZDZIAŁ IV
POSTANOWIENIA OGÓLNE

Artykuł 8
Sankcje i środki odwoławcze
1. Państwa członkowskie przewidują stosowne sankcje i środki odwoławcze w przypadku naruszenia praw i obowiązków ustalonych w niniejszej dyrektywie i podejmują wszystkie niezbędne środki w celu zapewnienia jej realizacji. Sankcje te muszą być skuteczne, proporcjonalne i mieć charakter odstraszający.
2. Każde państwo członkowskie podejmuje niezbędne środki w celu zapewnienia, by właściciel praw autorskich, którego interesy zostaną naruszone przez przestępstwo popełnione na jego terytorium, mógł wytoczyć powództwo o odszkodowanie i/lub wnioskować, aby zostało wydane sądowe zarządzenie jak również, w razie potrzeby, domagać się przepadku sprzętu, którego dotyczy przestępstwo, jak również urządzeń, produktów lub elementów składowych w rozumieniu art. 6 ust. 2.
3. Państwa członkowskie zapewnią, aby właściciele praw autorskich mogli wnioskować o wydanie sądowego zarządzenia wobec pośredników, których usługi są wykorzystywane przez osobę trzecią w celu naruszenia prawa autorskiego lub praw pokrewnych.

Artykuł 9
Zastosowanie innych przepisów prawnych
Niniejsza dyrektywa nie narusza innych przepisów prawnych dotyczących w szczególności, patentów, znaków firmowych, rysunków i modeli, wzorów użytkowych, układu półprzewodników, czcionek drukarskich, dostępu warunkowego, dostępu przez kabel do usług radiowych, ochrony narodowych skarbów kultury, wymagań prawnych w zakresie egzemplarza obowiązkowego, prawa o porozumieniach i nieuczciwej konkurencji, tajemnic handlowych, bezpieczeństwa, poufności, ochrony danych osobowych i poszanowania prywatności, dostępu do dokumentów publicznych i prawa o zobowiązaniach umownych.

Artykuł 10
Tymczasowe zastosowanie
1. Przepisy niniejszej dyrektywy znajdują zastosowanie do wszystkich utworów i wszystkich innych przedmiotów objętych ochroną, o których mowa w niniejszej dyrektywie i które w dniu 22 grudnia 2002 r. są chronione przez przepisy prawne państw członkowskich w dziedzinie prawa autorskiego i praw pokrewnych lub które spełniają kryteria ochrony w rozumieniu niniejszej dyrektywy, lub wymienionych postanowień, o których mowa w art. 1 ust. 2.
2. Niniejsza dyrektywa nie narusza działań i praw, które zostały zakończone lub uzyskane przed 22 grudnia 2002 r.

Artykuł 11
Dostosowania techniczne
1. W dyrektywie 92/100/EWG wprowadza się następujące zmiany:
a. skreśla się art. 7;
b. art. 10 ust. 3 otrzymuje następujące brzmienie:
"3. Ograniczenia mogą być zastosowane jedynie w niektórych szczególnych przypadkach, które nie szkodzą normalnemu wykorzystaniu przedmiotu objętego ochroną ani nie naruszają słusznych interesów właściciela prawa".
2. Art. 3 ust. 2 dyrektywy 93/98/EWG otrzymuje następujące brzmienie:
"Prawa producentów fonogramów wygasają po upływie pięćdziesięciu lat od momentu zapisu. Jeżeli w tym okresie jednakże fonogram został prawnie opublikowany, prawa te wygasają po pięćdziesięciu latach od dnia pierwszej prawnie dokonanej publikacji. W przypadku braku prawnie dokonanej publikacji w okresie, o którym mowa w zdaniu pierwszym oraz jeżeli fonogram został publicznie prawnie odtworzony w tym okresie, prawa wygasają po upływie pięćdziesięciu lat od dnia pierwszego prawnie dokonanego publicznego odtworzenia utworu.
Jeżeli jednak prawa producentów fonogramów przez wygaśnięcie czasu trwania ochrony, która im przysługiwała na podstawie niniejszego ustępu, w jego wersji sprzed zmiany wprowadzonej przez dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2001/29/WE z dnia 22 maja 2001 r. w sprawie harmonizacji niektórych aspektów prawa autorskiego i praw pokrewnych w społeczeństwie informacyjnym,[11] nie podlegają ochronie w dniu 22 grudnia 2002 r., ustęp ten nie spowoduje, że te prawa na nowo będą chronione.

Artykuł 12
Postanowienia końcowe
1. Najpóźniej do 22 grudnia 2004 r., a następnie co trzy lata, Komisja przekazuje Parlamentowi Europejskiemu, Radzie i Komitetowi Ekonomiczno-Społecznemu sprawozdanie ze stosowania niniejszej dyrektywy, w którym między innymi, na podstawie szczegółowych informacji dostarczonych przez państwa członkowskie, bada w szczególności stosowanie artykułów 5, 6 i 8 na podstawie rozwoju rynku technologii cyfrowej. W przypadku art. 6 Komisja bada w szczególności, czy zapewnia on wystarczający poziom ochrony i czy wprowadzenie skutecznych środków technicznych na prawnie dozwolone działania wywiera szkodliwe skutki. Komisja przedstawi, jeżeli będzie to konieczne, w szczególności w celu zapewnienia funkcjonowania rynku wewnętrznego, w rozumieniu art. 14 Traktatu, odpowiednie propozycje zmian w odniesieniu do niniejszej dyrektywy.
2. Ochrona praw pokrewnych prawu autorskiemu w rozumieniu niniejszej dyrektywy pozostawia ochronę prawa autorskiego nie naruszoną i nie szkodzi mu w żaden sposób.
3. Ustanawia się Komitet Kontaktowy. W jego skład wchodzą przedstawiciele właściwych organów państw członkowskich. Komitetowi przewodniczy przedstawiciel Komisji. Komitet zbiera się albo z jego inicjatywy, albo na wniosek delegacji jednego z państw członkowskich.
4. Do zadań Komitetu będzie należało:
a. badanie skutków niniejszej dyrektywy dla funkcjonowania rynku wewnętrznego i sygnalizowanie ewentualnych problemów;
b. organizowanie konsultacji w sprawie każdej kwestii wynikającej ze stosowania niniejszej dyrektywy;
c. ułatwianie wymiany informacji o stosownych zmianach zachodzących w dziedzinie ustawodawstwa i orzecznictwa jak również dotyczących postępu gospodarczego, społecznego, kulturalnego i technicznego;
d. działanie w charakterze forum oceny rynku technologii cyfrowej dotyczącej utworów i innych przedmiotów, łącznie z kopiami prywatnymi i używaniem środków technicznych.

Artykuł 13
Wdrożenie
1. Państwa członkowskie wprowadzą w życie, najpóźniej do 22 grudnia 2002 r., ustawy, rozporządzenia i przepisy administracyjne niezbędne do wdrożenia niniejszej dyrektywy. i niezwłocznie powiadomią o tym Komisję.
W przypadku wprowadzenia w życie przez państwa członkowskie wspomnianych środków, powinny one zawierać odniesienie do niniejszej dyrektywy lub odniesienie to powinno towarzyszyć ich urzędowej publikacji. Metody dokonywania takiego odniesienia określane są przez państwa członkowskie.
2. Państwa członkowskie przekażą Komisji tekst przepisów prawa krajowego przyjętego w dziedzinie objętej niniejszą dyrektywą.

Artykuł 14
Wejście w życie
Niniejsza dyrektywa wchodzi w życie z dniem jej opublikowania w Dzienniku Urzędowym Wspólnot Europejskich.

Artykuł 15
Odbiorcy
Niniejsza dyrektywa skierowana jest do państw członkowskich.
Sporządzono w Brukseli, dnia 22 maja 2001 r.
W imieniu Parlamentu Europejskiego W imieniu Rady
N. FONTAINE M. WINBERG
Przewodnicząca Przewodniczący
Przypisy
[1] Dz.U. WE nr C 108, z 7.04.1998, str. 6 oraz Dz.U. WE nr C 180, z 25.06.1999, str. 6.
[2] Dz.U. WE nr C 407, z 28.12.1998, str. 30.
[3] Opinia Parlamentu Europejskiego z dnia 10 lutego 1999 r. (Dz.U. WE nr C 150, z 28.05.1999, str. 171), wspólne stanowisko Rady z dnia 28 września 2000 r. (Dz.U. WE nr C 344, z 1.12.2000, str. 1) oraz decyzja Parlamentu Europejskiego z dnia 14 lutego 2001 (dotychczas nieopublikowana w Dzienniku Urzędowym). Decyzja Rady z dnia 9 kwietnia 2001 r.
[4] Dz.U. WE nr L 178, z 17.07.2000, str. 1.
[5] Dyrektywa Rady 91/250/EWG z dnia 14 maja 1991 r. w sprawie ochrony prawnej programów komputerowych (Dz.U. WE nr L 122, z 17.05.1991, str. 42). Dyrektywa zmieniona dyrektywą 93/98/EWG.
[6] Dyrektywa Rady 92/100/EWG z dnia 19 listopada 1992 r. w sprawie prawa najmu i użyczania niektórych praw pokrewnych prawu autorskiemu w dziedzinie własności intelektualnej (Dz.U. nr L 346, z 27.11.1992, str. 61). Dyrektywa zmieniona dyrektywą 93/98/EWG.
[7] Dyrektywa Rady 93/83/EWG z dnia 27 września 1993 r. w sprawie koordynacji niektórych zasad prawa autorskiego i praw pokrewnych prawu autorskiemu obowiązujących w stosunku do nadawania programów radiowych drogą satelitarną i retransmisji drogą kablową (Dz.U. WE nr L 248, z 6.10.1993, str. 15).
[8] Dyrektywa Rady 93/98/EWG z dnia 29 października 1993 r. w sprawie harmonizacji długości czasu trwania praw autorskich i niektórych praw pokrewnych (Dz.U. WE nr L 290, z 24.11.1993, str. 9).
[9] Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady nr 96/9/WE z dnia 11 marca 1996 r. w sprawie ochrony prawnej baz danych (Dz.U. WE nr L 77, z 27.03.1996, str. 20).
[10] Dz.U. WE nr L 281, z 23.11.1995, str. 31.
[11] Dz.U. WE nr L 167, z 22.06.2001, str. 10.