Apel do Ministra Finansów o wycofanie jego propozycji dotyczących zbiórek publicznych

Podpisałem się pod listem do Ministra Finansów, w którym - w gronie przedstawicieli organizacji pozarządowych - apelujemy o wycofanie uwag Ministerstwa Finansów do założeń projektu ustawy o zbiórkach publicznych przygotowanego przez Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji.

List adresowany jest do Pana Jacka Vincentego Rostowskiego, Ministra Finansów i przesłany do wiadomości Prezesa Rady Ministrów oraz Ministra Administracji i Cyfryzacji. Oczywiście dotyczy prowadzonych od paru miesięcy w MAiC prac nad uporządkowaniem kwestii zbiórek publicznych (jak tylko to uda się uporządkować, to będzie można rozpocząć prace nad kwestiami crowdfundingu; por. Zapowiada się nowe podejście do zbiórek publicznych). Nadal niestety niektóre organizacje lub osoby fizyczne "ścigane" są za to, że "wieszają" na stronach internetowych numery kont bankowych, a administracja publiczna uważa, że takie przelewy to zbiórka publiczna, nie zaś darowizna. Uczestniczyłem w pracach nad kwestią "zbiórek" prowadzonych w MAiC. Byłem bodaj na wszystkich spotkaniach z ministrem Bonim w tej sprawie. Nagle, ni z tego ni z owego, Ministerstwo Finansów postanowiło zaproponować takie rozwiązania, które niweczą wypracowane w gronie administracji rządowej i licznych organizacji społecznych rozwiązanie. Poprawki zaproponowane przez MinFin polegają na tym, by wypracowaną w MAiC teść założeń noweli ustawy uzupełnić o uznanie za zbiórki publiczne również takich działań, które polegają na przelewach na konto lub wpłat za pomocą SMS-ów. To nie są "wpłaty w gotówce" i w takich sytuacjach szczególna kontrola ze strony administracji publicznej nie jest potrzebna. Organizacje są kontrolowane na wiele różnych sposobów. Każda wpłata na rachunek bankowy pozostawia ślad, który może być kontrolowany przez wszystkich świętych. Dziś jest tak - a pokazała to wygrana przez internetowy serwis HistMag sprawa - że regulacje rozporządzenia wykonawczego do istniejącej ustawy wykraczają poza ustawową regulację. Potwierdził to sąd: Internetowy crowdfunding, a przepisy o zbiórkach publicznych - wyrok Sądu Rejonowego w Krakowie.

Rządowy proces legislacyjny dotyczący tego projektu (wraz z dokumentami zgłaszanymi w jego toku) można znaleźć na stronach RCL: Projekt założeń projektu ustawy o zasadach prowadzenia zbiórek publicznych.

Treść listu jest następująca:

Szanowny Panie Ministrze,
Zwracamy się do Pana - w imieniu organizacji pozarządowych pozyskujących środki na swoje działania z ofiarności prywatnych i instytucjonalnych darczyńców - z apelem o wycofanie uwag Ministerstwa Finansów do założeń projektu ustawy o zbiórkach publicznych przygotowanego przez Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji przesłanych do Komitetu Stałego Rady Ministrów 8 listopada br.

Kierunek zmian zaproponowanych przez Ministerstwo Finansów stoi w sprzeczności z ideą przyświecającą zmianie ustawy o zbiórkach publicznych. Zasadniczym celem nowelizacji miało być uproszczenie dotąd obowiązujących anachronicznych przepisów (Ustawa z 1933 roku) i stworzenie klarownej podstawy prawnej do regulacji tej części życia publicznego. Najważniejsze dla uzyskania tej klarowności było stworzenie jasnej definicji „zbiórki publicznej” jako tej formy angażowania darczyńców, która zakłada ich ANONIMOWY i w efekcie trudny do skontrolowania udział. Po przyjęciu zmian zaproponowanych przez Ministerstwo Finansów w zakresie zbiórek publicznych ta zasadnicza idea zostałaby wypaczona. Obok anonimowych zbiórek „do puszki” prowadzonych w przestrzeni publicznej, dołączone zostałyby także te formy wspierania organizacji pozarządowych, które pozwalają zidentyfikować darczyńcę (smsy, wpłaty na konto). W obowiązującej Ustawie o zbiórkach publicznych ani wpłaty na rachunki bankowe ani wpływy z SMS-ów charytatywnych nie były traktowane jak zbiórka publiczna, a w obowiązującym porządku prawnym istnieje wystarczająca kontrola tych form pozyskiwania funduszy." Tymczasem nowa lista, z pewnością nie kompletna w obliczu szybko zmieniającej się rzeczywistości, wnosiłaby jedynie chaos pojęciowy. Zmiana skutkowałaby również zaostrzeniem, a nie zliberalizowaniem, jak postulowały organizacje pozarządowe, dotychczasowych przepisów. Przypominamy, że intencją nowelizacji było wspieranie i ułatwianie rozwoju dobroczynności, a nie nakładanie na organizacje publiczne dodatkowych obciążeń.

Poniżej przedstawiamy argumenty, które – mamy nadzieję - rozwieją wątpliwości kierowanego przez Pana resortu odnośnie propozycji nowych regulacji i przekonają Państwa do zmiany stanowiska.

Sprawozdania i kontrole
W swoim piśmie z 8 listopada przedstawiciele Ministerstwa Finansów wyrażają obawę, że pozyskiwanie darowizn przez organizacje pozarządowe w formie wpłat na konto i SMS-ów charytatywnych, bez obowiązku zgłaszania zbiórki publicznej, spowoduje brak kontroli i sprawozdawczości podmiotów otrzymujących darowizny, co zwiększy możliwość nadużyć finansowych.

Tymczasem z własnego doświadczenia wiemy, że organizacje pozarządowe podlegają kilku obowiązkom sprawozdawczym i kontrolnym. Środki, jakie otrzymujemy, w tym wpłaty na konto czy darowizny przekazywane za pomocą systemów SMS lub audiotele, są ewidencjonowane i podlegają
kontroli. Każde, zarejestrowanie w Polsce stowarzyszenie, ma obowiązek przekazania co roku sprawozdania finansowego do stosownego urzędu skarbowego. Organ właściwy do kontroli i nadzoru, np. starosta powiatu, może również zażądać sprawozdania z działalności stowarzyszenia. Fundacje poza obowiązkiem składania sprawozdania finansowego do Urzędu Skarbowego, przedstawiają sprawozdanie merytoryczno-finansowe (sporządzone wg wzoru przygotowanego przez Ministerstwo Sprawiedliwości) do właściwego ministra sprawującego ustawowy nadzór nad ich działalnością. Fundacje zobowiązane są również do upublicznienia swoich sprawozdań na stronach internetowych lub w swojej siedzibie i udostępnienia ich na każde żądanie osób prywatnych i instytucji. Dodatkowe obowiązki sprawozdawcze są nałożone na organizacje pozarządowe prowadzące działalność gospodarczą. Są one zobowiązane dostarczyć sprawozdanie do Krajowego Rejestru Sądowego i publikacji w Monitorze Polskim B.

Bardziej rozbudowane obowiązki sprawozdawcze są nałożone na organizacje pożytku publicznego. Organizacje te zobowiązane są do przesyłania sprawozdania merytorycznego i finansowego ze swojej działalności do Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, które umieszcza je w internetowej bazie sprawozdań. Obowiązujący od 2012 roku wzór sprawozdania dla organizacji pożytku publicznego i wynikający z niego poziom szczegółowości wymaganych danych, gwarantują maksymalną przejrzystość i rozliczalność organizacji. Minister Pracy i Polityki Społecznej ma zagwarantowaną prawem możliwość kontroli organizacji pożytku publicznego, z której to możliwości korzysta.

Przywołane powyżej regulacje wyraźnie pokazują, że działalność organizacji pozarządowych prowadzona jest pod ścisłą kontrolą odpowiednich władz – urzędów kontroli skarbowej, ministra sprawującego nadzór nad organizacją, Krajowego Rejestru Sądowego, Ministra Pracy i Polityki Społecznej, a także innych organów administracji rządowej i samorządowej, a obecne przepisy dotyczące sprawozdawczości i kontroli wykorzystania przez organizacje pozarządowe pozyskanych środków w pełni zapewniają przejrzystość finansową. Jeśli uważają Państwo, że informacje, jakie otrzymują urzędy skarbowe i organy nadzoru są niewystarczające do sprawowania kontroli, proponujemy zmienić wzory sprawozdania i zmienić ustawę o rachunkowości, dostosowując ją do specyfiki organizacji non-profit.

Zwolnienia z podatku VAT
W piśmie z 8 listopada br. do Komitetu Stałego Rady Ministerstwo Finansów podnosi również kwestię zwolnień z podatku VAT wynikających z przepisów rozporządzenia w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 73, poz. 392 z późn. zm.). Ustawa przygotowana na podstawie założeń MAiC powodowałaby konieczność zmiany rzeczonego rozporządzenia, gdyż w brzmieniu obecnym, jednym z warunków zwolnienia tzw. SMSów charytatywnych z podatku VAT jest dostarczenie operatorowi przez organizację kopii pozwolenia na prowadzenie zbiórki publicznej.
Powyższe rozporządzenie ogranicza możliwość zwolnienia z VAT SMSów charytatywnych wyłącznie do organizacji pożytku publicznego, a więc organizacji spełniających wyższe standardy działania, potwierdzone specjalnym statusem. Organizacje te, w zamian za różne przywileje, w tym m.in.: ulgi podatkowe, możliwość pozyskiwania 1% podatku dochodowego od osób fizycznych oraz zwolnienie z podatku VAT towarów przekazywanych na cele statutowe od producentów żywności, podlegają rozszerzonej kontroli i obowiązkowi upubliczniania sprawozdań finansowych i merytorycznych ze swojej działalności. Jesteśmy przekonani, że ograniczenie możliwości zwolnienia z VAT SMSów charytatywnych do tych przekazywanych organizacjom pożytku publicznego jest, podobnie jak zwolnienia z VAT darowizn od producentów żywności, wystarczającym ograniczeniem. SMSy przekazywane innym podmiotom nie byłyby z VATu zwolnione.

Mamy nadzieję, że powyższe argumenty i propozycje spotkają z Państwa zrozumieniem i pozwolą Państwu przychylić się do wypracowanych przez nas wspólnie z MAiC propozycji regulacji, o które zabiegaliśmy od kilku lat. Wierzymy, że nowa ustawa pozwoli na uwolnienie ofiarności społecznej przy jednoczesnym zapewnieniu przejrzystości i odpowiedzialności podmiotów z niej korzystających.

Podpisano:
Federacja Polskich Banków Żywności - Małgorzata Lelonkiewicz
Forum Darczyńców – Magdalena Pękacka
Forum Obywatelskiego Rozwoju - Paweł Dobrowolski
Forum Odpowiedzialnego Biznesu - Mirella Panek-Owsianska
Fundacja Anny „Dymnej Mimo Wszystko” – Maja Jaworska
Fundacja Anioły Filantropii – Paweł Bronikowski
Fundacja Ashoka – Ewa Konczal
Fundacja Banku Ochrony Środowiska – Andrzej Pietrucha
Fundacji "Dr Clown" - Dominika Gola-Arkabuz
Fundacja ePaństwo - Daniel Macyszyn
Fundacja im. Stefana Batorego – Ewa Kulik
Fundacja "Jaś i Małgosia" – Tomasz Michałowicz
Fundacja Kidprotect.pl – Jakub Śpiewak
Fundacja Nowoczesna Polska - Jarosław Lipszyc
Fundacja Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego - Katarzyna Sadło
Fundacja Siepomaga - Patryk Urban
Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych – Weronika Czyżewska
Fundacja WWF Polska – Magdalena Dul- Komosińska
Polska Fundacja Pomocy Dzieciom „Maciuś” – Grzegorz Janiak
Polskie Stowarzyszenie Fundraisingu – Jerzy Mika
Polskie Towarzystwo Crowdfundingu – Olgierd Porębski
Polski Komitet Narodowy UNICEF - Ewa Kaczmarek
Prawo.VaGla.pl – Piotr Waglowski