Dzień Przeciwko Cenzurze Internetu

W 2008 roku organizacja Reporterzy bez Granic ogłosiła dzień 12 marca Dniem Przeciwko Cenzurze Internetu (World Day Against Cyber Censorship). W ramach obchodów publikowane są raporty, zestawienia, prowadzone są akcje mobilizujące społeczność do działania. Organizatorzy akcji zwracają uwagę na to, że jeden na trzech użytkowników globalnej Sieci nie ma dostępu do internetu bez filtrów i ograniczeń.

Dla mnie oczywiście istotna jest metodologia, która prowadzi do takiego stwierdzenia. Zastanawiam się, czy sposób działania sieci pozwala na dostęp do zasobów bez żadnych ograniczeń. Mam na myśli nie tylko ograniczenia "polityczne", ale przecież trwa dyskusja o neutralności Sieci (co się wiąże z kontraktową degradacją ruchu), filtrowaniu zasobów ze względu na ochronę małoletnich przed treściami dla nich niebezpiecznymi, ze względu na ochronę małoletnich przed powtórną wiktymizacją, na ochronę praw własności intelektualnej, walczymy też z ksenofobią, nawoływaniem do waśni na tle rasowym, religijnym, itp. Rozproszony charakter internetu powoduje, że filtrowanie odbywać się może na wielu różnych poziomach i w oparciu o infrastrukturę podlegającą kontroli bardzo różnych osób i podmiotów (przeczytaj felieton z 2004 roku: Filtrowanie, blokada, cenzura).

Mapa cenzury internetu wedle Reporterów Bez Granic. Polska nie została oznaczona, jako kraj wprowadzający cenzurę. USA również są białe. Czy to oznacza, że nie wprowadzono tam mechanizmów blokujących dostęp do niektórych treści? Czy procedury kontroli filtrowania są przejrzyste i akceptowalne społecznie? Tego właśnie dotyczy pytanie o metodologię przygotowywania tego typu materiałów.

Sprawa jest zatem dość skomplikowana. Nie zmienia to faktu, że warto przeczytać takie materiały, jak World Day Against Cyber-Censorship: new “Enemies of the Internet” list oraz inne, zebrane na stronie World day against cyber-censorship. Dzień Przeciwko Cenzurze Internetu obchodzony jest już po raz trzeci.

W Polsce teksty na temat Dnia Przeciwko Cenzurze Internetu opublikowane zostały m.in. na stronach Fundacji Panoptykon, serwis Media2.pl opublikował tekst Stop Cenzurze Internetu powraca, materiały na ten temat opublikowano również w serwisie heise-online.pl, czy w Dzienniku Internautów.

Ruszyła też, po raz kolejny akcja Stop cenzurze Internetu! Organizatorzy wzywają do podpisania petycji, w której biorący udział mogą "wyrazić swój sprzeciw wobec łamania zasady neutralności sieci i dołączyć do ponad 80 tysięcy osób, które popierają akcję "Stop Cenzurze"". Można też napisać list do eurodeputowanego, albo do Ministerstwa Sprawiedliwości, by przekonywać przeciwko projektowanym przepisom, które wprowadzą w Unii Europejskiej możliwość filtrowania treści (por. LIBE uważa, że blokowanie stron nie powinno być obowiązkowe, ale je dopuszcza...)...

Zgodnie z art 54 polskiej Konstytucji:

1. Każdemu zapewnia się wolność wyrażania swoich poglądów oraz pozyskiwania i rozpowszechniania informacji.
2. Cenzura prewencyjna środków społecznego przekazu oraz koncesjonowanie prasy są zakazane. Ustawa może wprowadzić obowiązek uprzedniego uzyskania koncesji na prowadzenie stacji radiowej lub telewizyjnej.

Jednocześnie, co wynika z art 31 tejże:

1. Wolność człowieka podlega ochronie prawnej.
2. Każdy jest obowiązany szanować wolności i prawa innych. Nikogo nie wolno zmuszać do czynienia tego, czego prawo mu nie nakazuje.
3. Ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw mogą być ustanawiane tylko w ustawie i tylko wtedy, gdy są konieczne w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego, bądź dla ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej, albo wolności i praw innych osób. Ograniczenia te nie mogą naruszać istoty wolności i praw.

Wynik przeszukiwania bazy orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, gdy podać hasło "cenzura", jako hasło wyszukiwania...

Przywołany "zrzut ekranu" nie oznacza, że Trybunał Konstytucyjny nie zajmował się taką problematyką. W uzasadnieniu Wyroku TK z dnia 20 lutego 2007 r., sygn. P 1/06, można przeczytać m.in.:

Wymóg rejestracji dziennika lub czasopisma ma charakter zgłoszeniowy i służy uporządkowaniu działalności prasowej, a zwłaszcza chodzi o niedopuszczenie tytułów, których rejestracja stanowiłaby naruszenie prawa do ochrony nazwy już istniejącego tytułu prasowego. Stanowi zatem ochronę przed nieuczciwą konkurencją, nie zaś ingerencję w zagwarantowane w art. 54 Konstytucji prawo jednostki do wolności wyrażania swych poglądów. Ustawodawca ma obowiązek, uznając, że ograniczenie danego prawa jest konieczne, stosować takie środki prawne, które są niezbędne, w tym sensie, że chronią określone wartości w sposób, bądź w stopniu, który nie mógłby zostać osiągnięty przy zastosowaniu innych środków. Omawiana regulacja nie może być interpretowana jako cenzura prewencyjna czy też zakazane koncesjonowanie prasy. O zgłoszeniowym charakterze rejestracji świadczy art. 21 prawa prasowego, zgodnie z którym organ rejestrowy ma prawo odmówić rejestracji tylko w dwóch wypadkach: z powodu braków formalnych wniosku oraz naruszenia prawa do ochrony nazwy istniejącego już tytułu prasowego. Prawo nie przewiduje też możliwości „cofnięcia” rejestracji. Tym samym uprawnienia sądu rejestrowego określone są na tyle wąsko, że nie można mówić o nadmiernej ingerencji w prawa jednostki w omawianym zakresie.

O cenzurze mowa jest też w kilku innych sprawach rozpatrywanych przez Trybunał Konstytucyjny (m.in. w sygn. K 2/07, sygn. K 17/93, sygn. SK 52/05, czy sygn. SK 17/07).

Jak wyznaczyć granice wolności słowa?