Postulowane nowe uprawnienia, bo fiskus nie zna czasem danych podatników

11 sierpnia Ministerstwo Finansów opublikowało "Założenia do projektu ustawy o zmianie ustawy - Ordynacja podatkowa". W tych założeniach napisano, że "potrzebne jest opracowanie i wdrożenie systemu nadzoru, który wymaga pozyskiwania informacji o podmiotach, co do których istnieje podejrzenie prowadzenia za pośrednictwem Internetu nieujawnionej i nieopodatkowanej działalności gospodarczej". Być może to tylko niefortunne sformułowanie, ale wynika z tego, że twórcy kolejnej już reformy nadal uważają, że wszyscy podatnicy są podejrzani (por. również Hobbystyczne handlowanie na Allegro a zobowiązania podatkowe - wyroki WSA w Szczecinie).

Założenia do nowelizacji Ordynacji podatkowej to kolejny etap reformy. Wcześniej, 17-ego lutego, Rada Ministrów przyjęła Projekt ustawy o zmianie ustawy o kontroli skarbowej oraz niektórych innych ustaw (por. Skarbówka będzie mogła pytać media elektroniczne o dane reklamodawców).

Z nowymi "założeniami" można zapoznać się na stronach BIP Ministerstwa Finansów (plik PDF). W tym dokumencie zwracam uwagę na rozdział "2.8. „Szara strefa” w handlu internetowym", w którym czytamy:

Obecnie Internet jest szeroko wykorzystywany do dokonywania sprzedaży towarów w zakresie wskazującym na faktyczne wykonywanie działalności gospodarczej. Z dotychczasowych analiz wynika, iż skala tego zjawiska rośnie w kolejnych latach. Przepisy Ordynacji podatkowej w dziale III rozdziale 11 Informacje podatkowe regulują kwestie związane z przekazywaniem organom podatkowym informacji podatkowych. Przepisy te nie zawierają uregulowań umożliwiających pozyskiwanie informacji o podmiotach, co do których istnieje podejrzenie prowadzenia, za pośrednictwem Internetu, nieujawnionej i nieopodatkowanej działalności gospodarczej. Przekazywanie informacji podatkowych w zakresie handlu elektronicznego jest niezbędnym instrumentem w wykrywaniu i zwalczaniu podatkowej przestępczości internetowej polegającej na uchylaniu się od płacenia podatków.

Ten wstęp ma również swoje rozwinięcie w rozdziale "8. Ograniczenie „szarej strefy” w handlu internetowym" (wytłuszczenie moje, VaGla):

Szybki rozwój Internetu w Polsce, a przede wszystkim wzrastająca jego dostępność dla coraz szerszej grupy społeczeństwa, zachęca podmioty gospodarcze do wykorzystywania Internetu jako taniego i bardzo skutecznego kanału dystrybucji towarów i usług. Brak monitoringu i kontroli opisywanego zjawiska przez organy podatkowe może stanowić ryzyko występowania w obrocie elektronicznym podmiotów, które w sposób nierzetelny rozliczają się ze swoich zobowiązań podatkowych. Istnieje uzasadnione ryzyko, iż wiele podmiotów wybiera celowo tę formę dystrybucji, aby uniknąć płacenia podatków w danym państwie.

W świetle powyższego, głównym kierunkiem działania organów podatkowych powinno być:
- identyfikowanie czynników ryzyka w zakresie handlu elektronicznego oraz
- opracowywanie i wdrażanie metod kontroli zidentyfikowanego obszaru ryzyka.

Do realizacji zadań w zakresie handlu elektronicznego potrzebne jest opracowanie i wdrożenie systemu nadzoru, który wymaga pozyskiwania informacji o podmiotach, co do których istnieje podejrzenie prowadzenia za pośrednictwem Internetu nieujawnionej i nieopodatkowanej działalności gospodarczej.

Obecnie Internet jest szeroko wykorzystywany do dokonywania sprzedaży towarów w zakresie wskazującym na faktyczne wykonywanie działalności gospodarczej. Z dotychczasowych analiz wynika, iż skala tego zjawiska rośnie w kolejnych latach. Przekazywanie informacji podatkowych w zakresie handlu elektronicznego jest niezbędnym instrumentem w wykrywaniu i zwalczaniu podatkowej przestępczości internetowej polegającej na uchylaniu się od płacenia podatków. Niejednokrotnie osoby prowadzące taką działalność, w celu uchylania się od opodatkowania ukrywają lub podają nieprawdziwe dane identyfikujące. Organy podatkowe, posiadając informacje o takich transakcjach, nie są w stanie ustalić tożsamości osoby prowadzącej nieujawnioną działalność zarobkową, a tym samym nie mogą wszcząć i przeprowadzić kontroli i postępowania podatkowego w zakresie e-handlu. W związku z tym, iż organy podatkowe najczęściej dysponują wyłącznie numerem rachunku bankowego podmiotu, adresem IP, nazwą domeny internetowej lub ogłoszeniami, reklamami dotyczącymi oferowanych w Internecie produktów, konieczne jest wyposażenie organów podatkowych w uprawnienia do występowania do instytucji będących w posiadaniu danych identyfikujących podmioty prowadzące nieujawnioną działalność gospodarczą w Internecie oraz danych dotyczących transakcji zawieranych przez te podmioty za pośrednictwem Internetu.

W celu ustalenia danych identyfikujących te podmioty oraz danych dotyczących transakcji zawieranych przez te podmioty za pośrednictwem Internetu, organom podatkowym powinno zostać przyznane uprawnienie do występowania do wskazanych usługodawców, którzy gromadzą dane dotyczące podmiotów korzystających z ich usług. Celem tej regulacji byłoby umożliwienie organom podatkowym pozyskiwania wyłącznie informacji mogących mieć wpływ na powstanie lub wysokość zobowiązania podatkowego. Żądania organów podatkowych powinny dotyczyć wyłącznie tych podmiotów, które zamieszczają ogłoszenia lub reklamy, których treść wskazuje na prowadzenie przez nich działalności mogącej powodować powstanie obowiązku podatkowego lub mającej wpływ na wysokość zobowiązania podatkowego. Regulacja ta miałaby zastosowanie przede wszystkim w sytuacjach prowadzenia przez reklamodawców niezgłoszonej do opodatkowania działalności gospodarczej za pośrednictwem Internetu. Natomiast zakres przekazywanych informacji powinien obejmować te dane, które zobowiązany (tj. usługodawca świadczący usługi drogą elektroniczną) będzie posiadał w związku z zamieszczonym ogłoszeniem lub reklamą, natomiast nie powinien dotyczyć innych informacji, które zobowiązany zgromadził w związku ze swoją działalnością. Uzyskane dane umożliwią wszczęcie i przeprowadzenie w stosunku do podmiotów prowadzących nieujawnioną lub nieopodatkowaną działalność gospodarczą za pośrednictwem Internetu postępowania podatkowego (kontroli podatkowej).

W rozdziale "3. Potrzeba i cel uchwalenia projektowanej ustawy" czytamy:

(...)
Ponadto zasadne byłoby uregulowanie kilku kwestii wynikających ze zmieniającego się otoczenia prawnego (zawieszenie biegu terminu przedawnienia, wyłączenie przedawnienia dla potrzeb realizacji porozumienia z innym państwem, wszczęcie postępowania w sprawie postępowania zabezpieczającego) i gospodarczego (zmiana zasad ustalania odsetek za zwłokę, ograniczenie szarej strefy w handlu internetowym,) oraz wprowadzenie zmian usprawniających funkcjonowanie administracji skarbowej (internetowa publikacja struktur logicznych deklaracji podatkowych, przetwarzanie danych z deklaracji podatkowych przez Ministra Finansów, zwiększenie częstotliwości pobierania informacji o założonych i zlikwidowanych rachunkach bankowych przedsiębiorców, uproszczenie zasad doręczania pism organu podatkowego podmiotom znajdującym się w Państwach Członkowskich Unii Europejskiej).

Wymieniając podmioty, na które ma oddziaływać projektowana ustawa, Ministerstwo Finansów wyszczególniło m.in. "podatników, których działalność wskazuje na prowadzenie nieujawnionej i nieopodatkowanej działalności, w tym podmiotów dokonujących transakcji za pośrednictwem Internetu", a także "usługodawców świadczących usługi drogą elektroniczną w rozumieniu przepisów o świadczeniu usług drogą elektroniczną, w tym przedsiębiorców oraz organy administracji publicznej".

To ostatnie sformułowanie również zasługuje na refleksję. Czy organy administracji publicznej istotnie są usługodawcami świadczącymi usługi drogą elektroniczną w rozumieniu przepisów ustawy o świadczeniu usług drogą elektroniczną?