Najpierw świadczenie, potem kasa, czyli niektóre prawa konsumentów

Wypłynęła medialnie sprawa art. 11 ust. 1 ustawy o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny: "umowa nie może nakładać na konsumenta obowiązku zapłaty ceny lub wynagrodzenia przed otrzymaniem świadczenia". Jak się wydaje - ustawa może być wewnętrznie sprzeczna, a niektóre jej przepisy martwe.

W zeszłym tygodniu Rzeczpospolita opublikowała artykuł Płatność za zakupy w sieci tylko po otrzymaniu towaru. Tam m.in. wypowiedź mec. Xawerego Konarskiego na temat zacytowanego wyżej art. 11 ustawy: "Nie sposób interpretować tego przepisu inaczej, niż wynikałoby to z wykładni literalnej. A ta może prowadzić tylko do jednego wniosku: sklep internetowy nie ma prawa pobierać zapłaty przed przesłaniem towaru do klienta. Oznaczałoby to, że przyjmowanie płatności przelewem czy kartą jest niezgodne z ustawą". Zacytowano również komentarz do ustawy autorstwa prof. Ewy Łętowskiej („Ustawa o ochronie praw konsumentów. Komentarz”, Wydawnictwo C. H. Beck, 2000): "pierwszeństwo świadczenia rzeczowego przed świadczeniem pieniężnym, którego to pierwszeństwa nie można zmienić w drodze porozumienia stron".

Jest jeszcze problem ewentualnej wewnętrznej sprzeczności ustawy, która - chociaż zakazuje nakładanie zapłaty przed otrzymaniem świadczenia, to przewiduje również, w art. 7 ust. 3, zwrot przedpłaty dokonanej przez konsumenta wraz z odsetkami w sytuacji, w której klient decyduje się zwrócić towar.

Sławomir Wikariak, autor artykułu, podsumowuje zakaz z art. 11:

Nie wiadomo (...) czemu służyć miałby ten zakaz. Unijna dyrektywa 97/7/WE w sprawie ochrony konsumentów w umowach zawieranych na odległość nie wprowadza takich ograniczeń. Istnieją one tylko w naszym prawie.