Wadliwość oprogramowania komputerowego jako przedmiotu obrotu prawnego

Zapraszam do lektury nadesłanej pracy magisterskiej, zatytułowanej "Wadliwość oprogramowania komputerowego jako przedmiotu obrotu prawnego".

Uniwersytet Gdański, Wydział Prawa i Administracji, Katedra Prawa Cywilnego

Sebastian Wojdył

Wadliwość oprogramowania komputerowego jako przedmiotu obrotu prawnego

Praca magisterska napisana pod kierunkiem prof. dr hab. Tomasza Sokołowskiego

Niniejszy dokument zawiera jedynie wybór z pracy. Cała praca znajduje się w pliku mgr_s_wojdyl.pdf (ok. 1 MB).

Uwagi dotyczące cytowania:
Sebastian Wojdył, "Wadliwość oprogramowania komputerowego jako przedmiotu obrotu prawnego." Gdańsk 2005 http://www.vagla.pl

SPIS TREŚCI
WSTĘP
I. CHARAKTER PRAWNY OPROGRAMOWANIA KOMPUTEROWEGO
1. PRAWNOAUTORSKIE UJĘCIE OPROGRAMOWANIA KOMPUTEROWEGO
1.1. Program komputerowy jako przedmiot prawa autorskiego
1.2. Zakres prawnoautorskiej ochrony programu komputerowego.
2. OPROGRAMOWANIE KOMPUTEROWE W OBROCIE GOSPODARCZYM
3. PRÓBA UJĘCIA OPROGRAMOWANIE NA TLE PRZEPISÓW KODEKSU CYWILNEGO
II. OBRÓT OPROGRAMOWANIEM KOMPUTEROWYM
1. SPRZEDAŻ PRAW
2. UMOWA LICENCYJNA
3. UMOWA O DZIEŁO
4. KLAUZULE UMÓW DOTYCZĄCYCH OBROTU OPROGRAMOWANIEM KOMPUTEROWYM
4. 1. Klauzule wyłączające odpowiedzialność w świetle unormowań "Ustawy o prawach autorskich i prawach pokrewnych".
4. 2. Klauzule wyłączające odpowiedzialność w świetle zawartych w kodeksie cywilnym ogólnych unormowań dotyczących zobowiązań.
4. 3. Klauzule wyłączające odpowiedzialność w świetle regulacji ustawy o przeciwdziałaniu praktykom monopolistycznym
4. 4. Klauzule wyłączające odpowiedzialność w świetle regulacji dotyczących ochrony interesów konsumentów.
III. WADY OPROGRAMOWANIA KOMPUTEROWEGO
1. ZAGADNIENIE WŁAŚCIWOŚCI REGULACJI ART. 55 "USTAWY O PRAWIE AUTORSKIM I PRAWACH POKREWNYCH"
2. UJĘCIE INSTYTUCJI WADLIWOŚCI FIZYCZNEJ I PRAWNEJ W KONTEKŚCIE PROGRAMU KOMPUTEROWEGO
3. ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA WADY OPROGRAMOWANIA KOMPUTEROWEGO
3. 1. Wadliwość programu komputerowego nabytego na podstawie umowy sprzedaży praw
3. 2. Wadliwość programu komputerowego użytkowanego na podstawie umowy licencyjnej
3. 3. Wadliwość programu komputerowego użytkowanego na podstawie postanowień licencyjnych (lub umowy sprzedaży) zawartych w umowie o dzieło
ZAKOŃCZENIE
BIBLIOGRAFIA:
ORZECZNICTWO:

WSTĘP

Podstawą dynamicznego rozwoju współczesnej gospodarki, jest bez wątpienia powszechne wprowadzenie do użytku maszyn cyfrowych (komputera). Rola komputera bywa przyrównywana do funkcji jaką w XIX i początku XX wieku spełniła maszyna parowa ; impulsu który wymusił gigantyczną zmianę zarówno w procesach produkcyjnych, gospodarce jak i w kształcie oraz mentalności społeczności podlegających nieuchronnym zmianom. Dziś wzrastająca rola ciągłego procesu komputeryzacji gospodarki i nauki nie budzi wątpliwości co do kierunku dalszej ewolucji zmierzającej nieuchronnie do wprowadzenia tego wynalazku do niemalże każdej kategorii stosunków gospodarczych czy też ogólniej społecznych. Jednakże posługując się terminem "komputer" dokonujemy pewnego skrótu myślowego, obejmując nimi zarówno fizyczną warstwę tego zjawiska jakim jest sama maszyna cyfrowa, jak i podstawowego dla jej funkcjonowania oprogramowania. Skrót ten nie obejmuje jednak podstawy procesu wkraczania komputerów na coraz to nowsze pola zastosowań, za który odpowiedzialne są właśnie programy komputerowe, pozwalające na efektywne wykorzystywanie tego wynalazku.

To właśnie oprogramowanie, a ściślej inwencja programistów w wynajdowaniu coraz to nowych zastosowań dla komputerów, stoi za dynamicznym rozwojem jego zastosowań. Paradoksalnie jednak, o ile rola maszyn, bez względu na to, czy to wpierw mechanicznych czy też w chwili obecnej cyfrowych została doceniona w obrocie gospodarczym i uznana za wartą szczegółowych uregulowań prawnych, to pomimo upływu niemal 50 lat od wprowadzenia do powszechnego obrotu gospodarczego programów komputerowych , pierwsze unormowania dotyczące tego produktu powstały dopiero w końcu lat 70` . Symptomatyczny jest jednak fakt, iż rozwój regulacji poświęconych oprogramowaniu przebiega zgodnie z schematem, jaki został wypracowany w toku normowania problemów związanych z maszynami mechanicznymi, elektrycznymi czy też ostatnio elektronicznymi. Zainteresowanie ustawodawców na całym świecie zwróciło się przede wszystkim na ważny dla dalszego rozwoju tego produktu problem ochrony dorobku intelektualnego twórców, na ochronę prawnoautorska tej nowej kategorii dzieł myśli ludzkiej. Tak więc w chwili obecnej można stwierdzić, iż w przeważającej ilości istniejących na świecie porządków prawnych interesy autorów programów komputerowych znajdują odpowiednie wsparcie w przedmiotowych regulacjach. Wydaje się jednak, iż w porównaniu do procesów prawodawczych związanych z wzrastającą rolę wszelakiego rodzaju maszyn, w wypadku programów komputerowych proces normowania tego zjawiska wytracił swój impet. O ile bowiem na początku XX w. ustawodawcy zaczęli dostrzegać zagrożenia związane z stosowaniem w przemyśle i życiu codziennym maszyn, to w wypadku oprogramowania proces ten stanął na etapie zapewnienia ochrony słusznych interesów jego twórców. Jedną z najważniejszych kwestii, co do których milczenie prawodawców na całym świecie staje się problematyczne jest wadliwość oprogramowania. Problem ten, jakże ważki w kontekście znajdowania zastosowania komputerów dla coraz to nowych sfer życia społeczeństw czy też nawet jednostek, jak dotąd nie doczekał się zarówno w Polsce jak i na świecie kompleksowej regulacji, rozwiewającej wszelkie wątpliwości i pozwalającej na jednoznaczne określenie zakresu odpowiedzialności producentów tego specyficznego dobra.

Fakt ten, być może jest pokłosiem powszechnego konserwatyzmu systemów prawnych, jeśli nie tendencji do petryfikacji w obrębie dokonywania jedynie zmian w istniejących już regulacjach, jednakże trzeba wskazać na toczące się na temat odpowiedzialności za wady oprogramowania komputerowego dyskusje . Niestety trudno doszukać się prowadzenia takich dyskusji w polskiej doktrynie , co więcej kwestia wadliwości programów (oprogramowania) komputerowych nie doczekała się jak dotąd, w polskim piśmiennictwie prawnym kompleksowego opracowania. Takie podejście, wobec oczywistych potrzeb obrotu gospodarczego jest dosyć dziwne. Jak wskazuje bowiem Forrester Research 42% przedsiębiorstw szacujących przestoje firmowej informatyki ocenia swoje straty na co najmniej 100 tys. USD za godzinę . Dane te, obejmując wszelkiego rodzaju przestoje informatyczne wskazują jednak na możliwy zakres szkód, jakie może spowodować wadliwie działające oprogramowanie.

Dodatkowym problemem, leżącym prawdopodobnie u podstaw tak niewielkiego zainteresowania zagadnieniem odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez oprogramowanie, jest szczątkowe unormowanie zagadnienia umowy licencyjnej w polskim prawie autorskim. Umowa licencyjna, w polskim obrocie gospodarczym do początku lat 90` funkcjonowała jedynie teoretycznie. Zamiast jej ogólnej konstrukcji, korzystano z szeregu utrwalonych w obrocie umów dotyczących konkretnych zagadnień, jak np. umowy o rozpowszechnianie filmu. Wraz z upowszechnieniem ogólnej koncepcji umowy licencyjnej oraz coraz częstszym sięganiem po nią przy obrocie oprogramowaniem komputerowym, wobec generalnego nie wypowiadania się co do tego zagadnienia przez judykaturę , i jedynie podstawowej regulacji zawartej w prawie autorskim, powszechnie przyjęto ścisłe obowiązywanie zasady swobody umów w wypadku formułowania treści umów licencyjnych. To podejście, wraz z rozpowszechnieniem ogólnych standardów umów licencyjnych wyłączających odpowiedzialności licencjodawcy za wszystkie, oprócz wyrządzonych umyślnie, szkody, sprawiło że zagadnienie wadliwości oprogramowania komputerowego uznano za niewarte zainteresowania. Wskazać należy na fakt, iż stanowisko to doznaje jednak od jakiegoś czasu ewolucji, wraz z bowiem z dynamicznym wzrostem roli oprogramowania w polskim obrocie gospodarczym, obok kwestii ochrony interesów twórców zaczęto także dostrzegać inne problemy związane z funkcjonowaniem tego specyficznego produktu .

Niniejsza praca ma na celu omówienie zagadnień związanych z wadliwością programów (oprogramowania) komputerowych jako przedmiotu obrotu gospodarczego, w kontekście obowiązujących w Polsce unormowań. W swych rozważaniach chce skupić się głównie na samej instytucji wadliwości programu komputerowego, z szczególnym uwzględnieniem obrotu pomiędzy podmiotami profesjonalnymi. Założenie takie przyjąłem ze względu na specyfikę obrotu konsumenckiego, rządzącego się odmiennymi zasadami, a zazwyczaj nawet opartego na odmiennych, szczegółowych unormowaniach, których omówienie w kontekście programów komputerowych wymaga odrębnego analitycznego opracowania i ze względu na przyjęte ramy opracowania nie wydaje się zasadne.

Bibliografia

1. Badowski J. A., "ABC prawa autorskiego", Warszawa 1994
2. Barta J., praca zbiorowa, "System Prawa Prywatnego. Prawo autorskie", Tom 13, Warszawa 2002
3. Barta J., Markiewicz R., "Programy komputerowe i prawo", Kraków 1991
4. Barta J., Markiewicz R., "Główne problemy prawa komputerowego", Warszawa 1993
5. Barta J., Markiewicz R., Czajkowska-Dąbrowska M., Ćwiąkalski Z., Traple E., "Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Komentarz" Warszawa 2001
6. Barta J., Markiewicz R., "Prawo autorskie. Przepisy, orzeczenia, umowy międzynarodowe", Warszawa 2002
7. J. Barta, R. Markiewicz "Erozja czy rozwój. Terytorialny charakter prawa autorskiego będzie ograniczony przez ustanowienie jednolitej międzynarodowej ochrony" Rzeczpospolita 30 stycznia 2002
8. Barta J., Markiewicz R "Prawo autorskie i prawa pokrewne" Kraków 2004
9. Barta J., Markiewicz R., "Oprogramowanie open source w świetle prawa", Kraków 2005
10. Czachórski W., praca zbiorowa, "Zobowiązania. Zarys Wykładu", Warszawa 2002
11. Golat K., Golat R., "Prawo autorskie w praktyce" Warszawa 2003
12. Golat R., "Prawo autorskie i prawa pokrewne", wyd. 2 Warszawa 2002
13. Kołaczyński J., praca zbiorowa, "Prawne i ekonomiczne aspekty komunikacji elektronicznej", Warszawa 2003
14. Jagielska M., "Podstawy odpowiedzialności za produkt" Warszawa 2004
15. Kaner C., "The future of Software Liability", http://www.kaner.com
16. Kocot W., "Wpływ Internetu na prawo umów", Warszawa 2004
17. Łętowska E. "Prawo umów konsumenckich, wyd. 2 Warszawa 2002
18. Matlak A. "Prawo autorskie w społeczeństwie informacyjnym", Kraków 2004
19. Nowicka A., "Prawnoautorska i patentowa ochrona programów komputerowych", Warszawa 1995
20. Nowicka A., "Ochrona patentowa programu komputerowego", Przegląd Prawa Handlowego 2002/10/41
21. Okoń Z., "Komputerowe paragrafy", PCKurier 1998
22. Pietrzykowski K., praca zbiorowa, "Kodeks cywilny. Komentarz", Warszawa 2003
23. Podrecki P., praca zbiorowa, "Prawo Internetu", Warszawa 2004
24. Radwański Z., "Prawo cywilne - część ogólna", Warszawa 2000
25. Rozwadowska-Herrmann M., "Kodeks cywilny.Kodekssystem", Warszawa 2004
26. Sadlik R., "Odpowiedzialność za wady programów komputerowych", TELEINFO 1998
27. Sobczak J. "Prawo autorskie i prawa pokrewne" Warszawa-Poznań 2000
28. Stuglik A., "Odpowiedzialność licencjodawcy za wady programu (oprogramowania) komputerowego", Monitor Prawniczy 2002
29. Stuglik A., "Program komputerowy a inne utwory z zakresu informatyki", Monitor Prawniczy 2002
30. Stuglik A., "Odpowiedzialność licencjodawcy za wady produktów informatycznych", Przegląd Prawa Handlowego, Warszawa 2004
31. Szewc A., praca zbiorowa, "Leksykon własności przemysłowej i intelektualnej" Kraków 2003
32. Szymański T., praca zbiorowa, "Naruszenie praw na dobrach niematerialnych" Warszawa 2001
33. Tabor W., du Vall M., "Polskie prawo własności intelektualnej. Prawo autorskie, prawo wynalazcze, prawo znaków towarowych.", Warszawa 1998