Netykieta - Kodeks etyczny czy prawo internetu?

Prezentuję Państwu kolejną pracę magisterską. Tym razem jest to praca autorstwa Grzegorza Kubasa, zatytułowana "Netykieta - Kodeks etyczny czy prawo internetu?", Kraków 2004. "...Internet, człowiek, prawo, etyka to wyrazy, które mają bardzo szerokie znaczenie. Dodatkowo mogą być modyfikowane w zależności od kontekstu, w których są one używane...".

Uniwersytet Jagielloński, Wydział Zarządzania i Komunikacji Społecznej, Instytut Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa, Grzegorz Kubas, Netykieta - Kodeks etyczny czy prawo internetu? Praca magisterska napisana pod kierunkiem prof. dr hab. Ryszarda Markiewicza, Kraków 2004.

Niniejszy dokument zawiera jedynie wybór z pracy. Cała praca znajduje się w pliku mgr_g_kubas.pdf (ok. 900 Kb).

Uwagi dotyczące cytowania:
Grzegorz Kubas, "Netykieta - Kodeks etyczny czy prawo internetu?" Kraków 2004 http://www.vagla.pl

Wstęp

Rozdział 1
1. Wprowadzenie do netykiety
1.1. Internet: prawo czy bezprawie? Dyskusja o stosowaniu regulacji prawnych w Internecie
1.2. Historia
1.3. Definicje

Rozdział 2
2. Omówienie wybranych netykiet
2.1. Netykieta Arleny H. Rinaldi (1992)
2.2. Request For Comments - RFC 1855: Netiquette Guidelines (1995)
2.3. Netykieta Tomasza Urbańskiego (1997/98)
2.4. Netykieta i dekalogi sieciowe Grzegorza Sapijaszko (1998)
2.5. Netykieta Rafała Rynkiewicza (2003)
2.6. Podsumowanie

Rozdział 3
3. Netykieta a regulacje prawne
3.1. Zagadnienia netykiety, które mają swoje odzwierciedlenie w przepisach prawa
3.1.1. Prawo autorskie
3.1.2. Kodeks Cywilny
3.1.3. Spam
3.1.4. Dane osobowe
3.1.5. Kodeks Karny
3.2. Zagadnienia nie posiadające swojego odzwierciedlanie w netykiecie, które są zakazane przez prawo
3.3. Orzeczenia sądowe wydane z odniesieniem się do netykiety
3.4. Podsumowanie

Rozdział 4
4. Netykieta a kodeks prasowy

Zakończenie

Spis wykorzystanych źródeł i opracowań
Indeks nazwisk
Spis wykresów i diagramów

Aneksy
Aneks 1.
Aneks 2.
Aneks 3.

WSTĘP

Internet, człowiek, prawo, etyka – to wyrazy, które mają bardzo szerokie znaczenie. Dodatkowo mogą być modyfikowane w zależności od kontekstu, w których są one używane. Pojęcia te można zastąpić jednym słowem, które zbiera w sobie różne czynniki, zjawiska, praktyki oraz normy i łączy je w jedną logiczną całość. Słowem tym jest „netykieta”.

Czym jest netykieta? Termin ten wydaje się być powszechnie znanym w środowisku, do którego ma swoje zastosowanie – w Internecie. Słowo netykieta, jako oznaczenie zbioru reguł zachowania, funkcjonuje od ponad 12 lat. Jednak czym netykieta jest, jaka jest jej funkcja? Praca jest próbą przybliżenia tego zjawiska. Określam w niej źródło, historie, obecny stan netykiety oraz konkretyzuje to pojecie normami stanowionym przez naczelne organy ustawodawcze – prawem.

Nadrzędnym celem pracy jest próba odpowiedzi na pytanie, które jednocześnie jest jej tytułem, tj.: czy netykieta jest kodeksem tylko etycznym czy także prawem Internetu? Celowi temu służą: wskazanie źródeł wspomnianego zjawiska, przybliżenie jego historii, przegląd definicji zakończony własną próbą definicyjną. Następnie zostanie przeprowadzona analiza treści wybranych opracowań tego typu, oraz odniesienie ich do funkcjonujących przepisów prawa polskiego, ze wskazaniem na obszary, w których wskazania netykiety pokrywają się z przepisami prawa.

Dla celów pracy zostało wykorzystane pięć netykiet, w tym dwie zagraniczne. Posługuję się również kilkoma innymi przykładami oraz fragmentami podobnych opracowań. Dodatkowe źródła do pracy – w przypadku ostatniego jej rozdziału, stanowiły deontologiczne kodeksy prasowe. W pracy wykorzystane również zostały tradycyjne i elektroniczne źródła encyklopedyczne i słownikowe. Przy gromadzeniu materiałów pomocne były pełnotekstowe bazy danych, a wśród nich: EBSCOhost, FirstSearch, Proquest General Periodicals, InfoTrac OneFile oraz prawnicze: jak LexisNexis i LexPolonica.

Wykorzystane na potrzeby pracy opracowania zebrać można w dwóch grupach:

• Bezpośrednio związane z tematem, a wśród nich książki i artykuły z prasy oraz publikacje elektroniczne z zakresu prawa, prawa Internetu i tematyki pokrewnej. W tym miejscu należy zwrócić uwagę, iż obecnie w Polsce dostępna jest tylko jedna pozycja książkowo poświęcona tematowi pracy. W przypadku innego rodzaju publikacji niewiele z nich odnosi się w całości do netykiety. Zazwyczaj problematyka ta jest jedynie marginesowo poruszana w danej pozycji.
• Opracowaniami uzupełniającymi były materiały odnoszące się do zagadnień pokrewnych netykiecie.

Podstawą źródłową pracy, ze względu na jej specyficzny temat oraz odniesienie, stanowiły zasoby Internetu.

Przy pisaniu pracy została wykorzystana metoda dogmatyczna analizy tekstu, oraz krytyczna analiza porównawcza piśmiennictwa.

Na prace składają się cztery rozdziały. Trzy pierwsze mają rozbudowaną strukturę. W rozdziale pierwszym „Wprowadzenie do netykiety” zawarta jest dyskusja związana ze stosowaniem prawa w Internecie, krótka historia netykiety oraz przegląd definicji tego zjawiska.

Rozdział drugi zawiera omówienie tekstów wybranych netykiet. Do tego celu zostały wykorzystane dwa opracowania, o zasięgu globalnym, będące pierwowzorem spotykanych obecnie netykiet, oraz dokumenty autorstwa polskich Internautów.

Trzeci rozdział pracy „Netykieta a regulacje prawne” obrazuje styczność netykiety z normami prawnymi. Przedstawiam w nim pokrywanie się zaleceń proponowanych przez netykiety z przepisami polskiego prawa. Wskazuję również na przykłady „wyprzedzania” wskazań netykiety przez funkcjonujące obecnie regulacje prawne. Omawiam także orzeczenia sądowe wydane z odniesieniem do zagadnień netykiety.

Ostatni rozdział pracy „Netykieta a kodeks prasowy” jest porównaniem netykiety z deontologicznym kodeksem dziennikarskim, wskazuje on na podobieństwa i różnice między tymi dokumentami. Do pracy dołączone są aneksy zawierające przykładowe teksty: netykiet, kodeksu dziennikarskiego oraz informacje o orzeczeniach sądowych.

Bibliografia

Adamski, Andrzej (2000). Prawo karne komputerowe. Warszawa: Wyd. C.H.Beck, 269 ss.
Adamski, Andrzej (2001). Przestępczość w Cyberprzestrzeni: prawne środki przeciwdziałania zjawisku w Polsce na tle konwencji Rady Europy. Toruń: TNOiK „Dom Organizatora” , 173, [1] ss.
Barta, Janusz (1978). Plagiat muzyczny. Zeszyty naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego: Prace z wynalazczości i ochrony własności intelektualnej z. 17, s. 41-70.
Barta, Janusz (red)(2003). Prawo autorskie. Warszawa: Wyd. C.H.Beck, 772 ss.
Barta, Janusz i.in. (2001). Komentarz. Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Warszawa: dom wydawniczy ABC, 790 ss.
Barta, Jamusz; Ryszard, Markiewicz (1998). Internet a prawo. Kraków: Universitas, 357 ss.
Chmura, Radosław (2000). Kodeks Internetu. W: Skubisz, R. red; W. Cwalina; T. Zasępa (2000). Internet 2000: prawo – ekonomia – kultura. Lublin: Verba, s. 460-462.
Chmura, Radosław; Wojciech Włodarczyk [Dok. elektr.](1999). Netykieta i cyberjęzyk. http://www.netlaw.pl/internet/netykieta_i_cyberjezyk.html [odczyt: 2003.03.15].
ComputerWire Inc. [Dok. elektr.](1999). Canadian Court Rules That Spam is a Violation of Netiquette. http://web4.infotrac.galegroup. com/itw/infomark/827/195/34994893w4/purl=rc1_ITOF_0_A55129581 [odczyt: 2003.03.20].
Dąbrowski, Włodzimierz [Dok. elektr.](2003). Netykieta. http://eduseek.interklasa.pl/artykuly/artykul/ida/1320/idc/1/ [odczyt: 2003.03.15].
Dmowski, Stanisław; Stanisław, Rudnici (2003). Komentarz do Kodeksu Cywilnego: Księga pierwsza: Część ogólna(...)Warszawa: Wyd. Prawnicze Lexis Nexis, 458, [2] ss.
E.Cz. [Dok. elektr.](2002). Jest kodeks dziennikarzy. http://arch.rzeczpospolita.pl/a/rz/2002/04/20020405/200204050116.html [odczyt: 2004.05.11].
Etyka [Dok. elektr.](1999). http://wiem.onet.pl/wiem/0054e7.html [odczyt: 2004.05.09].
Etyka Zawodowa [Dok. elektr.](2003). http://www.dziennikarz.boo.pl/articles.php?id=509 [odczyt: 2004.04.29].
Etykieta (1994). W: Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych z almanachem (1994). Warszawa: Wiedza Powszechna, s.158.
Fiut, Ignacy, S. [Dok. elektr.](1998). O odpowiedzialności etycznej dziennikarzy. http://www.zb.eco.pl/bzb/31.etyka.htm [odczyt: 2004.04.29].
Gienas, Krzysztof [Dok. elektr.](2002). Niebezpiecznie na czacie? http://www.vagla.pl/skrypts/czt_prawo.htm [odczyt: 2004.05.05].
Hope, Ewa [Dok. elektr] (2003). Karta Przejrzystości Mediów – Public Relations a dziennikarstwo. http://www.internetpr.pl/apintv.php/id=80 [odczyt: 2004.04.29].
Karpowicz, Andrzej (1996). Prawo autorskie i prasowe dla dziennikarzy. Warszawa: PWN, 143, [4] ss.
Kępiński, Paweł [Dok. elektr.](2003). Prawo do prywatności jako internetowe dobro osobiste. http://www.vagla.pl/skrypts/prywatnosc_internet.htm [odczyt: 2004.04.08].
Kliś, Maciej; Tomasz Martiszek [Dok. elektr.](2002). Przestępstwa elektroniczne. http://www.vagla.pl/skrypts/cybercrime1.htm [odczyt: 2004.04.08].
Kurek, Justyna [Dok. elektr.](2002). Prywatność korzystania z Internetu pracowników w Niemczech. http://www.vagla.pl/skrypts/prywatnosc_pracownicza_niemcy.htm [odczyt: 2004.05.06].
La nétiquette a une valeur juridique.[Dok. elektr.](2002). http://www.vivrele.net/node/304.html [odczyt: 2003.03.15].
Matuzik, Marcin (2000). Prawna i etyczna regulacja przepływu informacji w Internecie. Zeszyty prasoznawcze. nr 1-2, s. 164-178.
Netiquette [Dok. elektr.](2000). http://www.pcwebopedia.com/TERM/N/netiquette.htm [odczyt: 2003.03.15].
Netiquette [Dok. elektr.](2001). http://www.atis.org/tg2k/_netiquette.html [odczyt: 2003.03.15].
NETIQUETTE [Dok. elektr.](2001). http://www.onlinenetiquette.com/ [odczyt: 2003.03.15].
Netykieta [Dok. elektr.] (1999). http://wiem.onet.pl/wiem/016703.html [odczyt:2003.03.15].
Okoń, Zbigniew [Dok. elektr.](2000). Prawo autorskie. http://webmaster.pckurier.pl/2000/al./okon/autor.html [odczyt: 2003.03.14]
Ożegalska-Trybalska, Justyna (2003). Adresy internetowe: zagadnienia cywilnoprawne. Kraków: Zakamycze, 506 ss.
Pietrzak, Kamil [Dok. elektr.](2000). Netykieta. http://republika.pl/kamil_p/coto.html [odczyt: 2003.03.15].
Rinaldi, Arlena H. [Dok. elektr.](1995). Internet Guidelines and Culture. www.fau.edu/netiquette [odczyt: 2003.03.16].
Skorupka, Stanisław et.al. red (1993) Prawo. W: Mały słownik języka polskiego. Warszawa: PWN, s. 627.
Sobczak, Jacek (2000). Prawo autorskie i prawa pokrewne. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Prawnicze, 300,[4] ss.
Spam: standardowa definicja M.A.P.S. [Dok. elektr.](2003). http://nospam-pl.net/print.php?file=standard [odczyt: 2004.05.05].
Stelmach, Jerzy (1995). Współczesna filozofia interpretacji prawniczej. Kraków: nakł. Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego, 161, [3] ss.
Sturgest, Paul (1997). Wolność wypowiedzi i sieci komputerowe: raport dla sekcji książek i archiwów Rady Europy (wybór). W: Użytkownik informacji elektronicznej (2000). Kraków: Wydawnictwo UJ, s. 151-170.
Tadeusiewicz, Ryszard [Dok. elektr.] (2001). Internet i prawo. http://winntbg.bg.agh.edu.pl/skrypty/0037/cz0- r1.pdf [odczyt: 2003.05.11].
Tittel, Ed (1999). Intranet: biblia. Warszawa : Wydaw. PLJ, 768 ss.
Van der Leun, Gerard; Thomas, Mandel (1998). Netykieta czyli przykazania dla internautów. Warszawa: MIKOM, 174, [2] ss.
Waglowski, Piotr [Dok. elektr.](1999). Naruszenie dóbr osobistych w Internecie i ich cywilnoprawna ochrona na podstawie przepisów Kodeksu cywilnego. http://www.vagla.pl/d_o/do2.htm [odczyt: 2004.04.04].
Waglowski, Piotr [Dok. elektr.](2000). Internet i Netykieta a dobra osobiste człowieka. www.vagla.pl/d_o/d03.htm [odczyt: 2004.04.08].
Waglowski, Piotr [Dok. elektr.](2001). Niektóre prawne aspekty spamu. http://www.vagla.pl/skrypts/spam_prawo.htm#_edn24 [odczyt: 2004.05.06].
Waglowski, Piotr [Dok. elektr.](2003). Adres elektroniczny. http://www.vadla.pl/skrypts/adres_elektroniczny.htm [odczyt: 2004.04.08].
Walka z plagiatami [Dok. elektr.](2003). http://www.ipis.pl/artykul.php?i dartykul=1616&poddzial=Edukacja%20pod%20lup%C4%85 [odczyt: 2004.05.05].
Wikipedia [Dok. elektr.](2003).IETF. http://pl.wikipedia.org/wiki/IETF [odczyt: 2003.03.15].
Wojciechowska, Anna (1995). Prawo autorskie. Kraków: UJ, 71 ss.
Zieliński, Jarosław [Dok. elektr.](1999)http://www.winter.pl/internet/w73.html [odczyt: 2003.03.15].