Niektóre materiały do nowelizacji ustawy o Policji

Kilka dni temu Sejm przyjął ustawę o zmianie ustawy o Policji oraz niektórych innych ustaw. Ustawa ta poświęcona jest kwestiom z zakresu przesłanek stosowania kontroli operacyjnej i dostępu do danych telekomunikacyjnych, rodzajów środków niejawnego pozyskiwania informacji, okresu prowadzenia kontroli operacyjnej, zasad i procedur dotyczących weryfikacji i niszczenia danych telekomunikacyjnych, pocztowych i internetowych zbędnych dla prowadzonego postępowania, procedur kontroli pozyskiwania danych telekomunikacyjnych, pocztowych i internetowych, zasad postępowania z materiałami, które mogą zawierać informacje objęte tajemnicą zawodową albo są objęte zakazami dowodowymi.

Projekt ustawy oraz przebieg procesu legislacyjnego można znaleźć na stronie Sejmu RP: Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o Policji oraz niektórych innych ustaw. W ramach konsultacji publicznych nad projektem dyskutowaliśmy również na spotkaniu Rady ds Cyfryzacji. W wyniku tej dyskusji Rada ds Cyfryzacji przyjęła uchwałę, która opublikowana jest na stronach Ministerstwa Cyfryzacji (PDF). W poprawce rządowej do projektu ustawy uwzględniono część zgłaszanych w czasie spotkania Rady ds Cyfryzacji postulatów.

Poniżej przywołuję uchwałę Rady w całości:

UCHWAŁA nr 10 RADY do SPRAW CYFRYZACJI

w sprawie projektu nowelizacji ustawy o Policji.

Na podstawie art. 17 ust. 2 ustawy z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne (j.t. Dz.U. z 2014 r. poz. 1114) oraz § 5 Regulaminu Rady do Spraw Cyfryzacji stanowiącego załącznik do Zarządzenia nr 1 Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 5 stycznia 2015 r. w sprawie ustanowienia regulaminu prac Rady do Spraw Cyfryzacji (Dz. Urz. z 2015 r. poz. 1), uchwala się, co następuje:

W odniesieniu do poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o Policji oraz niektórych innych ustaw z dnia 23 grudnia 2015 roku (Druk nr 154) oraz w nawiązaniu do uchwały nr 8 Rada do Spraw Cyfryzacji z zaniepokojeniem zauważa, że projekt ten procedowany jest niezgodnie z dobrymi praktykami stanowienia prawa w demokratycznym państwie, które wymagają przeprowadzenia konsultacji społecznych oraz przygotowania oceny skutków regulacji. Jednocześnie w opinii Rady przedstawiony projekt budzi wiele wątpliwości co do jego zgodności z Konstytucją RP i wymaga dalszych prac legislacyjnych, które dostosują go do
wymogów wynikających z orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego z dnia 30 lipca 2014 r. sygn. akt K23/11 (Dz.U. z 2014 r. poz. 1055) i prawa Unii Europejskiej.
Biorąc pod uwagę harmonogram prac mających na celu dostosowanie polskiego systemu prawa do ww. wyroku Trybunału Konstytucyjnego, Rada do Spraw Cyfryzacji rekomenduje:

1. W prowadzenie realnych mechanizmów kontroli zarówno uprzedniej jak i następczej nad wykorzystywaniem danych telekomunikacyjnych i internetowych, w którym konieczność? uzyskania zgody sądu bądź? innego niezależnego organu będzie zasadą, a nie wyjątkiem;

2. Uwzględnienie standardu wyznaczonego przez prawo Unii Europejskiej dotyczącego zakresu ustawy i gromadzonych na jej podstawie danych, kryteriów określenia najpoważniejszych przestępstw, które uzasadniałyby dostęp do danych, wymogów odnoszących się do kontroli uprzedniej i gwarancji ochrony przed nadużyciami. Rada podziela stanowisko Rzecznika Praw Obywatelskich przedstawione w piśmie z dnia 29 grudnia 2015 r. (II.519.109.2015.KŁS). W projekcie ustawy nie dookreślono przestępstw uzasadniających stosowanie działań operacyjno-rozpoznawczych, nie określono także szczegółowo kategorii podmiotów, wobec których mogą być podejmowane czynności operacyjno-rozpoznawcze, nie wyznaczono szczegółowych zasad wykorzystywania zgromadzonych materiałów;

3. Doprecyzowanie projektowanych zapisów w taki sposób, by nie było wątpliwości, że sięganie przez uprawnione podmioty po dane internetowe zawierające treść przesłanego komunikatu będzie możliwe jedynie w ramach kontroli operacyjnej, tj. za uprzednią zgodą sądu;

4. Doprecyzowanie projektowanej regulacji w zakresie form kontroli operacyjnej, w taki sposób, by nie dochodziło do pogorszenia uprawnień procesowych jednostki przy jednoczesnym poszerzeniu zakresu kontroli operacyjnej;

5. Rozważenie wprowadzenia krótszego czasu retencji danych telekomunikacyjnych (do sześciu miesięcy);

6. Doprecyzowanie projektowanych przepisów w zakresie procedury niszczenia materiałów pochodzących z kontroli operacyjnej zawierających tajemnice zawodowe zgodnie ze standardem wyznaczonym przez Trybunał Konstytucyjny;

7. Wprowadzenie obowiązku przedstawienia przed Sejmem RP corocznego sprawozdania przez Prokuratora Generalnego w zakresie pobieranych danych telekomunikacyjnych i internetowych. Dane te powinny być przedstawione w podziale na rodzaje spraw oraz działania mechanizmu kontrolnego (ile razy sąd się zgodził – ile razy odmówił zgody, ile razy zgoda była uzyskiwana w trybie następczym – wyniki kontroli w trybie następczym). Obowiązek sprawozdawczy Prokuratora Generalnego powinien być realizowany w oparciu o dane przekazywane przez Policję i inne podmioty uprawnione do sięgania po dane telekomunikacyjne i internetowe. Dostęp parlamentu i opinii publicznej do informacji o skali i celach ingerencji w prawa jednostki zwiększa przejrzystość życia publicznego i stanowi formę kontroli nad działaniami służb. Równocześnie obowiązek sprawozdawczy Prokuratora Generalnego nie utrudnia prowadzenia działań, które są niezbędne ze względu na bezpieczeństwo Państwa;

8. Wprowadzenie zasady subsydiarności, która zapewni, że uprawnione podmioty będą sięgać po dane wyłącznie w sytuacjach, w których inne środki okażą się niewystarczające lub nieprzydatne. W tym kontekście Rada zwraca uwagę na niebezpieczeństwa związane z zawieraniem ogólnych porozumień z operatorami telekomunikacyjnymi i podmiotami świadczącymi usługi drogą elektroniczną na bazie których uprawnione podmioty zyskają bezpośredni dostęp do serwerów zawierających dane telekomunikacyjne i internetowe. Zawieranie porozumień przy tak ogólnym kształcie przepisów stwarza ryzyko masowej inwigilacji i może w efekcie doprowadzić do naruszania zasady subsydiarności;

9. Wprowadzenia zasady odpłatności za dostęp do danych telekomunikacyjnych i internetowych. Proponowany zapis na mocy którego operatorzy i usługodawcy mają na własny koszt z apewnić warunki techniczne i organizacyjne utrwalania i przekazywania danych jest nieuzasadniony. Rozwiązanie to utrwala niekorzystną dla rozwoju gospodarczegopra ktykę przerzucania kosztów realizacji obowiązków Państwa na przedsiębiorców;

10. Wprowadzenie mechanizmu informowania osób, których dane zostały pobrane, o tym fakcie.

Jednocześnie Rada do Spraw Cyfryzacji pragnie przypomnieć, iż dane telekomunikacyjne stanowią integralny element tajemnicy komunikowania się. Potwierdził to m.in. Europejski Trybunał Praw Człowieka (ETPC) w wyrokach Malone przeciwko Wielkiej Brytanii (skarga nr 8691/79) i Copland przeciwko Wielkiej Brytanii (skarga nr 62617/00). W pierwszym z tych wyroków ETPC wskazał, że „pozyskiwanie danych zawartych w tzw. bilingach nie może wprawdzie być utożsamiane
z podsłuchem rozmów telefonicznych, jednakże ujawnienie policji tego rodzaju danych bez zgody abonenta powinno być traktowane jako równoważne ingerencji w prawo zagwarantowane w art. 8 ust. 1 Konwencji (prawo do prywatności)”.

Stanowisko to potwierdziły w swoich wyrokach zarówno Trybunał Konstytucyjny, jak i Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE). W związku z tym, jak wskazał TSUE „ochrona życia prywatnego w każdym wypadku wymaga, aby odstępstwa od ochrony danych osobowych i jej ograniczenia ograniczały się do tego, co jest absolutnie konieczne”.

O nowelizacji ustawy o policji i o społeczeństwie obywatelskim rozmawiałem kilka dni temu w radiowej audycji "Wieczór RDC". Nagranie z tej audycji dostępne jest online:

Wcześniej na ten temat wypowiadałem się na antenie Polsat News, w programie "Państwo to My" (dostępne jest nagranie tego programu, w którym występuję wraz z prof. Tomaszem Aleksandrowiczem; nasz temat od 50 minuty)

Opcje przeglądania komentarzy

Wybierz sposób przeglądania komentarzy oraz kliknij "Zachowaj ustawienia", by aktywować zmiany.

Gdzieś zawsze jest po 13-tej

20.c - "... w celu zapobiegania i wykrywania..."

W Kraju zawsze popełnia się jakieś przestępstwo.

_____ tommy

Piotr VaGla Waglowski

VaGla
Piotr VaGla Waglowski - prawnik, publicysta i webmaster, autor serwisu VaGla.pl Prawo i Internet. Ukończył Aplikację Legislacyjną prowadzoną przez Rządowe Centrum Legislacji. Radca ministra w Departamencie Oceny Ryzyka Regulacyjnego a następnie w Departamencie Doskonalenia Regulacji Gospodarczych Ministerstwa Rozwoju. Felietonista miesięcznika "IT w Administracji" (wcześniej również felietonista miesięcznika "Gazeta Bankowa" i tygodnika "Wprost"). Uczestniczył w pracach Obywatelskiego Forum Legislacji, działającego przy Fundacji im. Stefana Batorego w ramach programu Odpowiedzialne Państwo. W 1995 założył pierwszą w internecie listę dyskusyjną na temat prawa w języku polskim, Członek Założyciel Internet Society Poland, pełnił funkcję Członka Zarządu ISOC Polska i Członka Rady Polskiej Izby Informatyki i Telekomunikacji. Był również członkiem Rady ds Cyfryzacji przy Ministrze Cyfryzacji i członkiem Rady Informatyzacji przy MSWiA, członkiem Zespołu ds. otwartych danych i zasobów przy Komitecie Rady Ministrów do spraw Cyfryzacji oraz Doradcą społecznym Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej ds. funkcjonowania rynku mediów w szczególności w zakresie neutralności sieci. W latach 2009-2014 Zastępca Przewodniczącego Rady Fundacji Nowoczesna Polska, w tym czasie był również Członkiem Rady Programowej Fundacji Panoptykon. Więcej >>