Wirusy Komputerowe. Analiza prawnokarna

W Serwisie VaGla.pl Prawo i Internet znalazła się praca magisterska autorstwa Marka Świtały pt.:"Wirusy Komputerowe. Analiza prawnokarna.". W imieniu autora i swoim własnym zapraszam do lektury oraz do nadsyłania materiałów na temat prawa internetowego.

Niniejszy dokument zawiera jedynie wybór z pracy. Cała praca znajduje się w pliku mgr_m_switala.zip (ok. 1.4 Mb).

Uwagi dotyczące cytowania:
Marek Świtała, "Wirusy Komputerowe. Analiza prawnokarna" Poznań 2001 http://www.vagla.pl

SPIS TREŚCI:

Spis treści
Wykaz skrótów
Wstęp

Rozdział I
ZJAWISKO PRZESTĘPCZOŚCI KOMPUTEROWEJ
§ 1. Uwagi ogólne.
§ 2. Pojęcie przestępczości komputerowej
§ 3. Nadużycia związane z komputerami
A. Wielkość zjawiska
B. Straty spowodowane nadużyciami.

Rozdział II
KARALNOŚĆ NADUŻYĆ KOMPUTEROWYCH
§ 1. Uwagi ogólne
§ 2. Kształtowanie się karalności nadużyć komputerowych w krajach europejskich
§ 3. Karalność nadużyć komputerowych w Polsce
§ 4. Przestępstwa drugiej generacji

Rozdział III
WIRUS KOMPUTEROWY

Rozdział IV
KARALNOŚĆ MANIPULACJI WIRUSOWYCH
§ 1. Uwagi ogólne
§ 2. Przestępstwa przeciwko ochronie informacji
A. Informacja jako przedmiot ochrony prawnej
B. Przestępstwa polegająca na niszczeniu, uszkadzaniu lub fałszowaniu danych
§3. Przestępstwa przeciwko mieniu
A. Informacja a mienie
B. Kradzież programu komputerowego
C. Oszustwo komputerowe i fałszerstwo komputerowe
D. Podłączenie się do urządzenia telekomunikacyjnego
§ 4. Inne typy przestępstw
A. Szpiegostwo komputerowe
B. Sprowadzenie stanu niebezpieczeństwa w wielkich rozmiarach
C. Inne potencjalne przestępstwa
§ 5. Podsumowanie

Rozdział V
WYBRANE PROBLEMY ZWIĄZANE Z EGZEKWOWANIEM ODPOWIEDZIALNOŚCI KARNEJ
§ 1. Uwagi ogólne
§ 2. Zagadnienia związane ze ściganiem sprawców
A. Ujawnienie sprawcy
B. Trudności dowodowe
C. Stosowanie polskiego Kodeksu Karnego w zależności od miejsca popełniania czynu
§ 3. Przygotowanie wymiaru sprawiedliwości do zwalczania przestępczości komputerowej

Uwagi końcowe
Bibliografia

Wstęp

Przyczyną, dla której w niniejszej pracy magisterskiej podejmuję się rozważenia zagadnień związanych z problematyką szeroko rozumianej przestępczości komputerowej jest błyskawicznie postępująca informatyzacja życia codziennego. Dlatego też jest niemożliwym rozpatrywanie zagadnienia przestępczości tylko w aspekcie czysto teoretycznym, w oderwaniu od praktycznych skutków takich przestępstw oraz ich konsekwencji.

Trudno chyba znaleźć dziedzinę życia, gdzie komputery nie znajdują zastosowania. Technologie informatyczne służą przede wszystkim ułatwianiu życia codziennego, pozwalają na sprawniejsze funkcjonowanie komunikacji, energetyki, służby zdrowia itp. Z niczym nie można porównać burzliwego rozwoju handlu elektronicznego, który stał się możliwy dzięki upowszechnieniu Internetu.

Naturalnym jest więc, że komputery stały się polem dla działalności sprzecznej z prawem. Po fali zachwytów nad nieograniczonymi możliwościami rozwoju technologii informatycznych, zaczęto w pewnym okresie stawiać sobie pytanie: na ile tenże rozwój może obrócić się przeciwko tym, którzy chcą z niego korzystać w sposób uczciwy. Tam gdzie informatyka może i powinna czynić życie prostszym, tam też w wyniku działalności "przestępców z cyberprzestrzeni" staje się źródłem nowego typu zagrożeń. Terminy, które istniały w świadomości tylko wąskiej grupy fachowców, w pewnym momencie weszły do języka codziennego. To, co było domeną specjalistów stało się rutyną dla coraz szerszej grupy ludzi na całym świecie, przy czym osoby te nie podchodzą do sprzętu komputerowego jako do "cudownej" maszyny, lecz raczej w sposób wybitnie utylitarny, traktując go jako swe codzienne narzędzie pracy.

Taka postawa rodzi zagrożenia. Komputer, mimo swego coraz bardziej przyjaznego dla użytkownika oblicza, pozostał sprzętem niezmiernie skomplikowanym. Nie jest łatwo zareagować w sposób szybki i zdecydowany na ewidentne błędy w jego działaniu, albowiem zawsze istnieć może cień podejrzenia, że błąd komputera spowodowany jest błędem jego użytkownika, wadą oprogramowania itd. Dopiero w ostatniej kolejności doszukuje się prób przestępnej ingerencji z zewnątrz,

Problem ten został dostrzeżony. Szereg państw w tym Polska wprowadziło rozwiązania prawne wymierzone w przestępców komputerowych. Istnieje szereg inicjatyw międzynarodowych pozwalających na zwalczanie nadużyć informatycznych. Obserwuje się zmianę podejścia do przestępczości komputerowej, uznana ona została za przestępczość wybitnie transgraniczną i stała się przedmiotem badań, prowadzonych pod egidą ONZ, na temat związków z przestępczością zorganizowaną.

Wynikiem tych badań są publikacje naukowców próbujących w sposób syntetyczny zjawisko to opisać lub zdefiniować. Większość z tychże dzieł ukazuje się jednak przede wszystkim w krajach Europy Zachodniej, albowiem właśnie tam problem nadużyć teleinformatycznych rozpoznano znacznie wcześniej. W Polsce masowa informatyzacja to efekt ostatnich kilku lat, toteż reakcje środowiska prawniczego oraz informatycznego na związane z nią zagrożenia również są stosunkowo świeżej daty. Z jednej strony jest to zjawisko pozytywne, albowiem publikacje z zakresu prawa informatycznego starzeją się jeszcze szybciej niż technologie informatyczne. Z drugiej strony jednak niewielkie zainteresowanie tematem, nie pozwala na pogłębioną analizę problemu.

Większość dostępnych publikacji koncentruje się na opisaniu poszczególnych przestępstw komputerowych, przy czym mniejszy nacisk kładzie się na sposób ich dokonywania. Niniejsza praca magisterska jest próbą odwrócenia tego rozumowania, przy czym zajmuje się ona jednym z najbardziej osławionych problemów z zakresu terminologii informatycznej - wirusami komputerowymi. Próbuje dać odpowiedź na pytanie czym jest wirus, jakie są jego odmiany i sposoby działania, oraz co najbardziej istotne, jakie przestępstwa mogą zostać za jego pomocą popełnione. Wskazanie zagrożeń, jakie niosą ze sobą wirusy komputerowe pozwoli przejść do konkluzji, która jest próba odpowiedzi na pytanie, na ile polski wymiar sprawiedliwości jest przygotowany do zwalczania przestępstw komputerowych.

Niniejsza praca magisterska została napisana pod kierunkiem Prof. dr hab. Andrzeja J. Szwarca, w Katedrze Prawa Karnego Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Uwzględnia stan prawny istniejący na dzień 1 lutego 2001 roku.

Bibliografia

Adamski A., Nadużycia komputerowe w Polsce w świetle wstępnych wyników badań wiktymizacyjnych, [w:] Adamski A. (red.) Przestępczość komputerowa. Prawne aspekty nadużyć popełnianych z wykorzystaniem nowoczesnych technologii przetwarzania informacji. Materiały z konferencji naukowej, Poznań 20-22 kwietnia 1994 r. Toruń 1994.
Adamski A., Przestępstwa komputerowe w nowym kodeksie karnym, Toruń 1998.
Adamski A., Prawo karne komputerowe, Warszawa 2000
Barta J., Markiewicz R., Główne problemy prawa komputerowego, Warszawa 1993.
Bartosiak A., Sieciowi detektywi - rozmowa z policjantami zajmującymi się przestępczością komputerową w Biurze Koordynacji Służby Kryminalnej KG Policji, Magazyn internetowy WWW, 2000, nr 3.
Błaszczyk A., Wirusy, Warszawa 1998.
Bussines Software Alliance, Response to Piracy Green Paper 1999.
Cohen F., Computer Viruses - Theory and Experiments, cyt. . von Gravenreuth, Computerviren. Technische Grundlagen. Rechtliche Gesamtdarstellung, Monachium 1998., Computer-related crime: Analysis of legal policy, OECD, Paris 1986.
Csonka P., Council of Europe Activities in the Field of Computer Related Crime, [w:] Adamski A. (red.) Przestępczość komputerowa. Prawne aspekty nadużyć popełnianych z wykorzystaniem nowoczesnych technologii przetwarzania informacji. Materiały z konferencji naukowej, Poznań 20-22 kwietnia 1994 r. Toruń 1994.
Duchniewicz A., Był sobie wirus, Magazyn komputerowy CHIP 1998, nr 11.
Fischer B., Eksperci i fałszerze. Wykrywanie i udowadnianie przestępstw komputerowych, Prawo i Życie 1999, nr 5.
Fischer B., Przestępstwa komputerowe i ochrona informacji. Aspekty prawno-kryminalistyczne, Kraków 2000, str. 19.
Gardocki L., Prawo karne, Warszawa 1998.
Golat K., Golat R., Prawo komputerowe ( Zagadnienia podstawowe ), Warszawa 1998.
Górski J., Ocena poufności i bezpieczeństwa systemów informatycznych [w:] A.Adamski (red. ), Przestępczość komputerowa. Prawne aspekty nadużyć popełnianych z wykorzystaniem nowoczesnych technologii przetwarzania informacji. Materiały z konferencji naukowej, Poznań 20-22 kwietnia 1994 r. Toruń 1994.
Gravenreuth G. F. von, Computerviren. Technische Grundlagen. Rechtliche Gesamtdarstellung, Monachium 1998.
Gryczka A., Klimkowski M., Zaatakujemy was wirusem, Życie Warszawy 6 VII 1998.
Hołyst B., Kryminalistyka, Warszawa 2000.
Kamiński R., Internet poza prawem, Wprost Intermedia - dodatek do tygodnika Wprost, 2000, nr 5.
Klepacz M., Powrót Gumisiów, Magazyn internetowy WWW, 1997, nr 12.
Kraskowski L., Złodzieje impulsów, Rzeczpospolita 1 XI 1998
Lampe E. J., Bank as a victim of computer fraud [w:] A.Adamski (red) , Przestępczość komputerowa. Prawne aspekty nadużyć popełnianych z wykorzystaniem nowoczesnych technologii przetwarzania informacji. Materiały z konferencji naukowej, Poznań 20-22 kwietnia 1994 r. Toruń 1994.
Liszewski J., Oszustwa popełnione z wykorzystaniem komputera w Polsce. Dwa studia przypadków [w:] A.Adamski, (red ) Przestępczość komputerowa. Prawne aspekty nadużyć popełnianych z wykorzystaniem nowoczesnych technologii przetwarzania informacji. Materiały z konferencji naukowej, Poznań 20-22 kwietnia 1994 r. Toruń 1994.
Marszałek A., Hackerzy działają w samotności, Rzeczpospolita 9 III 1996
Sieber U., Przestępczość komputerowa a prawo karne informatyczne w międzynarodowym społeczeństwie informacji i ryzyka, Przegląd Policyjny 1995, nr 3.
Sieber U., The International Handbook on Computer Crime. Computer - Related Economic Crime and the Infrigment of Privacy, New York-Brisabne-Toronto-Singapore 1986 (w:) R.
Czechowski, P. Sienkiewicz, Przestępcze oblicza komputerów, Warszawa 1993.
Stallings W., Ochrona danych w sieci i intersieci. W teorii i praktyce. Warszawa 1997.
Teyszerski R., Raport o piratach, Gazeta Prawna nr 25, 28 lutego - 1 marca 2001
Wójcik J. W., Przestępstwa komputerowe. Część I i II, Warszawa 1999, .
http://www.caast.org/theft/stats/gspr9/o.asp
http://www.lzk.ac.at/lecture/tuwien/188298
http://www.networld.com.pl/nws/aktualnosci/350.html,
http://www.pckurier.pl/inetools/melissa.html