Internet, UOKiK i siła przedsiębiorstw, która może ograniczyć konkurencję

Wiemy więcej o "krajowych rynkach detalicznej sprzedaży internetowej książek niespecjalistycznych oraz płyt z muzyką", oraz o konkurencji na tych rynkach, a to za sprawą Decyzji Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 3 lutego 2011 r. (Decyzja nr DKK-12/11). Prezes UOKiK zakazała dokonania koncentracji polegającej na przejęciu przez Narodowy Fundusz Inwestycyjny Empik Media & Fashion S.A. z siedzibą w Warszawie kontroli nad Merlin.pl S.A. z siedzibą w Warszawie.

Informację na ten temat można znaleźć na stronach Urzędu, w notatce pt. Zakaz koncentracji - Empik i Merlin. Udostępniono również samą Decyzję nr DKK-12/11 (PDF). Tą decyzją Prezes UOKiK uznała, że przejęcie spółki Merlin przez NFI Empik doprowadzi do ograniczenia konkurencji na krajowych rynkach detalicznej sprzedaży internetowej książek niespecjalistycznych oraz płyt z muzyką. Ponadto negatywnie wpłynie na krajowy rynek zakupu książek niespecjalistycznych. Decyzja nie jest prawomocna. Zgłaszającemu przysługuje odwołanie do Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.

W notatce UOKiK można m.in. przeczytać:

W lipcu 2010 roku do Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów wpłynął wniosek NFI Empik o przejęcie spółki Merlin. NFI Empik stoi na czele grupy kapitałowej, którą tworzy 45 spółek. Jest właścicielem m.in. sieci salonów Empik, Smyk oraz sklepu internetowego Empik.com. Przejmowany przedsiębiorca zajmuje się przede wszystkim sprzedażą detaliczną za pośrednictwem sklepu internetowego Merlin.pl. Zgodnie z założeniem wnioskodawcy, koncentracja miałaby polegać na objęciu przez NFI Empik akcji, które miały stanowić 60 proc. kapitału zakładowego i głosów na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy Merlin.

W trakcie postępowania przeprowadzono największe w historii UOKiK badanie rynku. Na potrzeby analizy skierowano pytania do ponad 1100 potencjalnych konkurentów i kontrahentów uczestników transakcji, w tym – wydawnictw, dystrybutorów, sklepów internetowych sprzedających książki i płyty z muzyką oraz wytwórni muzycznych. Jedną z niezbędnych do ustalenia kwestii było określenie rynków, na które koncentracja mogłaby wywrzeć wpływ. Wyniki badania jednoznacznie wskazują, że na obecnym etapie rozwoju gospodarczego i społecznego, rynku sprzedaży ww. artykułów w sklepach tradycyjnych i w Internecie nie można traktować jako jednego. Sklepy internetowe proponują bowiem większy asortyment produktów, oferują niższe ceny, mniejsze są koszty prowadzenia takiej działalności, a jednorazowe zakupy są dokonywane na wyższe kwoty. Ponadto niektórzy przedsiębiorcy specjalizują się tylko w jednym rodzaju sprzedaży, np. wyłącznie drogą elektroniczną. Pod uwagę wzięto również fakt, że nadal nie istnieje w Polsce pełna dostępność do Internetu, co stanowi dużą barierę dla wielu konsumentów.

Przeprowadzone porównanie sprzedaży sklepów internetowych oraz tradycyjnych wykazało, że charakteryzując rynek sprzedaży książek pod względem popytu i podaży, należy rozróżnić dwie podstawowe grupy publikacji: książki niespecjalistyczne, obejmujące np. beletrystykę i literaturę faktu oraz książki specjalistyczne i podręczniki szkolne, z wąsko i precyzyjnie zdefiniowaną grupą odbiorców.

(...)

Przeprowadzone badanie wykazało, że uczestnicy transakcji uzyskaliby łącznie znaczną przewagę nad działającymi obecnie na wymienionych rynkach przedsiębiorcami – ich najwięksi konkurenci mieliby kilkukrotnie mniejsze udziały. Brak możliwości wywierania istotnej presji konkurencyjnej poprzez rozdrobnionych konkurentów ułatwiłby połączonym spółkom wykorzystywanie siły największego gracza na rynku, w szczególności poprzez działanie niezależne od dostawców książek, wydawnictw oraz innych sklepów internetowych sprzedających muzykę lub książki niespecjalistyczne.

W przypadku internetowej sprzedaży detalicznej o przewadze łączących się spółek decyduje rozpoznawalność marek wśród konsumentów, która zarówno w przypadku Merlina jak i Empiku jest wysoka. Ponadto, obaj przedsiębiorcy posiadają znacznie większą od konkurentów sieć punktów osobistego odbioru, która umożliwia zaoszczędzenie na kosztach przesyłki. Z punktu widzenia kupujących jest to często czynnikiem decydującym o wyborze danego sklepu.

(...)

Cały czas się zastanawiam nad tym stwierdzeniem: "w globalnej wiosce jest miejsce tylko dla jednego kowala"... To oczywiście nawiązanie do Marshalla McLuhana i jego "Global Village" (The Gutenberg Galaxy: The Making of Typographic Man (1962) i Understanding Media (1964)).

Czy mamy konkurencję na krajowym rynku systemów operacyjnych, programów komputerowych, usług wyszukiwawczych? Albo te wszystkie markety dla aplikacji mobilnych, których niektórzy operatorzy usiłują kontrolować ceny w całym łańcuchu transakcji? A czy mamy (lub możemy mieć) taką konkurencję na tych rynkach analizowanych globalnie? To trudne kwestie.

A jeśli organizacja państwowa chce konkurować z przedsiębiorstwami (np. w sferze re-use, gdzie ma "produkt", który chciałaby sprzedawać)?