Prezydenckie MP3: uzyskane dokumenty rodzą kolejne pytania

Zgodnie z zapowiedzią z tekstu Pierwsza część odpowiedzi w sprawie prezydenckiej płyty "Bo wolność krzyżami się mierzy" - uzyskałem z Biura Bezpieczeństwa Narodowego (działającego w ramach Kancelarii Prezydenta RP) pewne dokumenty, związane z MP3 na prezydenckich stronach. Jak pamiętacie Państwo - 10 listopada zwróciłem się do Kancelarii Prezydenta RP z pytaniami. Odpowiedzi powodują następne pytania i to nie tylko do Kancelarii Prezydenta RP, ale też do ZAiKS i innych organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi i pokrewnymi.

Z uzyskanych dokumentów wynika, że 28 września 2009 roku została zawarta "umowa o produkcję nagrania". Jedną ze stron tej umowy było "Biuro Bezpieczeństwa Narodowego z siedzibą w Warszawie 00-909 przy ul. Karowej 10, reprezentowane przez 1. Agnieszkę Wieliczko - Dyrektora Gabinetu Szefa BBN, 2. Grażynę Druś - Dyrektora Biura Finansowego KPRM". BBN zwane jest w tej umowie "Producentem". Drugą stroną umowy była "LUNA Sp. z o.o. z siedzibą we Wrocławiu 53-031, przy ul. Partynickiej 47, NIP: 897-11-69-800, reprezentowana przez Pana Grzegorza Gołębiowskiego - Prezesa Zarządu". Luna Sp. z o.o. dalej w umowie zwana jest "Luna".

Zatrzymajmy się na chwilę. Jaka jest podstawa działania BBN? Jest nią art 11 ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (wcześniej PRL, ale ustawa była od 1967 roku wielokrotnie nowelizowana) oraz Zarządzenie Prezydenta RP nr 2 z dnia 6 lutego 2009 r. w sprawie organizacji oraz zakresu działania Biura Bezpieczeństwa Narodowego. Artykuł 11 przywołanej wyżej ustawy brzmi:

1. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej wykonuje zadania w zakresie bezpieczeństwa i obronności przy pomocy Biura Bezpieczeństwa Narodowego.

2. Do pracowników Biura Bezpieczeństwa Narodowego stosuje się odpowiednio przepisy ustawy o pracownikach urzędów państwowych. Przewidziane w tych przepisach uprawnienia właściwych organów przysługują odpowiednio Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej.

3. Biurem Bezpieczeństwa Narodowego kieruje sekretarz stanu wyznaczony przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.

4. Działalność Biura Bezpieczeństwa Narodowego jest finansowana ze środków budżetowych Kancelarii Prezydenta.

5. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej określa organizację oraz zakres działania Biura Bezpieczeństwa Narodowego.

W Załączniku do zarządzenia Nr 2 Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 6 lutego 2009 r. znajduje się Regulamin Biura Bezpieczeństwa Narodowego. Jest tam § 5, na podstawie którego "Biuro reprezentuje Szef Biura lub Zastępcy Szefa Biura. Szef Biura może upoważnić do reprezentowania Biura inne osoby... Nic tu nie ma o osobowości prawnej. Przypomnijmy, że na podstawie art. 33 Kodeksu cywilnego "Osobami prawnymi są Skarb Państwa i jednostki organizacyjne, którym przepisy szczególne przyznają osobowość prawną". Jednocześnie art. 33¹ § 1. KC stwierdza, że "do jednostek organizacyjnych niebędących osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną, stosuje się odpowiednio przepisy o osobach prawnych".

Pojawiają się pierwsze problemy: czy Biuro Bezpieczeństwa Narodowego ma osobowość prawną? Czy BBN samodzielnie może być podmiotem praw i obowiązków w sferze prawa cywilnego (czy ma zdolność prawną)? Jeśli BBN nie ma osobowości prawnej, to czy umowa zawarta pomiędzy BBN a spółką rodzi jakieś skutki prawne?

BBN i Luna zawarły (zawarły?) umowę o produkcję nagrania. W pierwszym akapicie umowy czytamy:

Na podstawie art 4 pkt 8 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień publicznych (tekst jedn. Dz. U. z 2006 r. Nr 164, poz. 1163 z późn. zm.) do niniejszej Umowy nie stosuje się przepisów tej ustawy.

Generalnie chodzi o to, że ustawy Prawo zamówień publicznych nie stosuje się do "zamówień i konkursów, których wartość nie przekracza wyrażonej w złotych równowartości kwoty 14 000 euro".

Na podstawie uzyskanej umowy: do obowiązków Luny należała "aranżacja nagrywanych utworów", "realizacja nagrania dźwiękowego", "opracowanie projektu graficznego okładki oraz nadruku na płytę kompaktową" oraz "produkcja płyt kompaktowych w nakładzie 3000 (słownie: trzech tysięcy) egzemplarzy".

Realizacja nagrania dźwiękowego. Oznacza to, że jeśli faktycznie Luna nagrała wykonania (nie mam powodu twierdzić, że tak nie było) - producentem fonogramu w rozumieniu art 94. ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych jest spółka...

Strony umowy ustaliły także, że

...Luna uzyska niezbędne zgody oraz prawa, w tym autorskie prawa majątkowe i pokrewne lub licencje na korzystanie z autorskich praw majątkowych i pokrewnych do:

- utworów oraz ich aranżacji zamieszczonych na nagraniu płytowym,

- artystycznych wykonań nagrywanych utworów,

- realizacji nagrania dźwiękowego,

- projektu graficznego,

w zakresie umożliwiającym realizację niniejszej umowy

Dalej zaś strony ustaliły, że:

...z momentem odbioru zlecenia przechodzą na Producenta autorskie prawa majątkowe i prawa pokrewne (... [o których mowa powyżej - dopisek mój, VaGla]), a w szczególności prawo wyłącznej eksploatacji i dystrybucji nagrania płytowego w każdej formie, bez konieczności zapłaty Lunie dodatkowego wynagrodzenia.

W otrzymanych przeze mnie dokumentach z BBN nie ma "odbioru zlecenia", o którym mowa w powyższym cytacie. Nawet jeśli taki "odbiór zlecenia" by nastąpił, to - jak pamiętamy - mianem "Producenta" nazwano BBN, a jeśli nie ma osobowości prawnej, jeśli nie może być podmiotem praw i obowiązków, to jak mają na BBN przejść autorskie prawa majątkowe i prawa pokrewne, o których tu mowa?

W umowie są różne postanowienia, których nie będę cytował w całości, ale ważne może okazać się jeszcze to, że:

W zamian za wykonanie zamówienia oraz za przeniesienie na Producenta praw, o których mowa w § 1 pkt 3 [powyżej - dopisek mój, VaGla], Zamawiający zapłaci Wykonawcy wynagrodzenie ryczałtowe (zwane dalej: "Wynagrodzenie") w wysokości 30.096,00zł (słownie trzydzieści tysięcy dziewięćdziesiąt sześć złotych).

Mowa tu zatem o jakimś Zamawiającym, chociaż BBN jest na początku umowy nazwane Producentem; umowa nie definiuje "Zamawiającego", i wydaje się, że jest to przeklejenie z postanowień jakiegoś wcześniejszego "umownego szymela". Co się wydaje ważne, to to, że faktura VAT, o której mowa w tej umowie, miała zostać wystawiona "na następujące dane":

Kancelaria Prezydenta RP, ul. Wiejska 10, 00-902 Warszawa, NIP 526-10-05-022

Teraz będą obrazki.

Pierwsza strona Wniosku o zawarcie umowy licencyjnej, który BBN skierował do ZAiKS 7 października

Na powyższym obrazku zwracam uwagę na to, że Wniosek skierowany do ZAiKS ma nagłówek Biura Bezpieczeństwa Narodowego (nie zaś Kancelarii Prezydenta RP). Utwory mają zostać umieszczone na serwerze BBN i mają być dostępne na stronie internetowej bbn.gov.pl (wiadomo, że są dostępne również na stronie prezydent.pl, ale przecież media elektroniczne są kompozytowe i linki można umieścić wszędzie).

Screenshot oficjalnej strony Prezydenta RP z możliwością pobrania pliku MP3 (znajdującego się na serwerze ires.pl, a więc serwerze spółki hostingowej Ideo Sp. z o.o., o której w dokumentach dotyczących fonogramów nie ma ani słowa), zawierającego utwór, artystyczne wykonanie i fonogram pieśni Czerwone Maki. Na stronie Prezydenta umieszczono również słowa pieśni, które są chronione jako utwór w rozumieniu prawa autorskiego.

Na wyżej wskazanej stronie "wniosku" warto zauważyć również, że w części "Dane o naszej firmie" wpisano Biuro Bezpieczeństwa Narodowego i zaznaczono kwadracik "jednostka organizacyjna nie mająca osobowości prawnej" (ciekawe jest to, że na przygotowany - jak rozumiem przez ZAiKS - wniosku przewidziano, że wniosek o zawarcie umowy licencyjnej (umowy!) może złożyć jednostka bez prawnej osobowości.

Druga strona Wniosku o zawarcie umowy licencyjnej, który BBN skierował do ZAiKS 7 października

Tu należy odnotować, że "wniosek o zawarcie umowy licencyjnej" podpisała Dyrektor Gabinetu Szefa BBN.

Następnego dnia po złożeniu powyższego wniosku do ZAiKS, tj. 8 października 2009 r., Dyrektor Departamentu Komunikacji Społecznej BBN wystosował do Przewodniczącego Zarządu Stowarzyszenia Autorów ZAiKS pismo. W piśmie tym czytamy m.in.:

(...)
Z uwagi na fakt, iż zakres promocji nagrania obejmował będzie nie tylko bezpłatne przekazywanie płyt CD zainteresowanym środowiskom, ale również możliwość pobrania nagrań w formacie mp3 ze strony BBN oraz Prezydenta RP, zwracam się do Pana Przewodniczącego z prośbą o rozważenie możliwości współpracy przy realizacji powyższego przedsięwzięcia.

Jej zakres dotyczyłby zwolnienia BBN-u z ponoszenia kosztów związanych z opłatami licencyjnymi za pobieranie utworów ze strony internetowej. Tym samym Biuro zobowiązałoby się do umieszczenia na stronie internetowej informacji, iż przedsięwzięcie zrealizowane zostało przy współpracy partnerskiej ze Stowarzyszeniem Autorów ZAiKS.
(...)

Tak ten dokument wygląda w całości:

Pismo BBN do ZAiKS z dnia 8 października 2009 roku

Nie mam żadnych materiałów, które dotyczyłyby formalnej umowy między Kancelarią Prezydenta RP, a ZAiKS w zakresie zobowiązania się Kancelarii Prezydenta do umieszczenia na stronie BBN klauzuli, o której mowa w powyższej propozycji. Nie wiadomo też jaki jest zakres uprawnień Dyrektora Departamentu Komunikacji Społecznej BBN. Czy w tym zakresie istotnie zakres uprawnień tego Dyrektora może wywierać jakiś wpływ na zobowiązania Kancelarii Prezydenta RP? Jest za to odpowiedź z ZAiKS, a najważniejszą - jak się wydaje - częścią tej odpowiedzi jest następujący fragment:

...Informuję, iż Władze Stowarzyszenia Autorów ZAiKS wyraziły zgodę na nieodpłatne udostępnienie, o którym mowa powyżej przez okres 6 miesięcy od dnia 1 listopada br. włącznie.

Tak to wygląda w całości:

Pismo ZAIKS do BBN z dnia 30 października 2009 roku

Wedle Biura Bezpieczeństwa Narodowego - to wszystkie pisma, którymi dysponują. Istnieje jeszcze jakaś robocza korespondencja mailowa. W BBN zatem nie ma dokumentu udzielonej licencji (umowy licencyjnej), której dotyczył wniosek przywoływany powyżej. Nie ma dokumentu "odbioru zamówienia", na podstawie którego mogłyby przejść na BBN prawa z umowy z Luną (gdyby BBN miał zdolność prawną). Nie wiemy na jakiej podstawie Władze Stowarzyszenia Autorów ZAiKS wyraziły zgodę "na nieodpłatne udostępnienie".

Zwracam też uwagę, że w powyżej przywoływanych dokumentach, które otrzymałem z BBN, nigdzie nie występują nazwy utworów, które mają być przedmiotem umów licencyjnych i zwolnień od konieczności wynagrodzeń. Nawet w umowie ze spółką Luna nie ma wskazanych nazw utworów, ani ich twórców. Czy zatem Kancelaria Prezydenta RP rzeczywiście zgodnie z prawem publikuje na stronach bbn.gov.pl i prezydent.pl fonogramy, chronione artystyczne wykonania, i - przede wszystkim - utwory (takie, jak pieśń "Czerwone maki", do której prawa autorskie majątkowe wygasną dopiero w 2070 roku)? Jaki to wszystko ma wpływ na zakres możliwości korzystania z udostępnionych na ww. stronach plików mp3 przez internautów?

PS
Obawiam się, że po tej publikacji Komenda Stołeczna Policji może nie chcieć mi łatwo udostępnić odpowiedzi na zadane jej pytania w sprawie mp3 z kolędami.

Przeczytaj również:

• Czy ZAiKS może zrezygnować z pobierania tantiem, albo swobodnie decydować o przeznaczeniu wpłat?
• Z jakimi "wyższymi prawami" może się zderzyć prawo artysty wykonawcy do wynagrodzenia?
• Administracja Sarkozy'ego zaliczyła "piracką wpadkę"
• Zielona Księga: Prawo autorskie w gospodarce opartej na wiedzy (bez wiedzy)
• Otrzymałem odpowiedź z KOPIPOL'u
• Dla ciekawych dalszych losów historii listu do KOPIPOLu

PPS
Poprosiłem o komentarz do tego tekstu p. Krzysztofa Szustera, zastępcę dyrektora generalnego ZAiKS, a także p. Roberta Paplińskiego, Zastępcę Dyrektora Departamentu Komunikacji Społecznej Biura Bezpieczeństwa Narodowego.